20 năm làm báo: Từ thủ công đến thời đại số

Nhà báo Ngọc Thư, Phó trưởng ban, phụ trách Ban Pháp luật, đời sống và bạn đọc Báo Đồng Nai (thứ 3 từ trái qua) trao đổi nghiệp vụ cùng phóng viên trong ban. Ảnh: Lê Duy

Mỗi thời kỳ đều mang đến những áp lực, thách thức riêng, nhưng theo tôi, để gắn bó với nghề báo thì luôn cần một tinh thần trách nhiệm, sự tận tâm, bản lĩnh nghề nghiệp và luôn đổi mới, thích nghi với yêu cầu công việc trong các thời kỳ.

Thời kỳ đầu gian khó

Vào nghề báo tại Báo Đồng Nai từ đầu năm 2005, tôi cùng nhiều anh chị phóng viên thế hệ 7X và 8X đời đầu được xem là lớp phóng viên được rèn giũa trong điều kiện còn không ít khó khăn do thời điểm này chưa có internet phổ biến, các tính năng tìm kiếm của Google chưa có nhiều. Việc tra cứu thông tin pháp luật, dữ liệu cần cho bài viết phụ thuộc nhiều vào sách, báo và các tài liệu in ấn tại thư viện.

Tôi có hơn 10 năm làm phóng viên mảng bạn đọc của Ban Ban đọc (sau nay là Ban Pháp luật - đời sống và bạn đọc, Báo Đồng Nai). Tôi còn nhớ, thời đó, để viết một bài báo xác minh theo đơn thư bạn đọc rất vất vả. Một vụ việc phải liên hệ nhiều cơ quan chức năng và đi xác minh thực tế ở các địa bàn xa, có vụ việc phải cả trăm cây số nhưng vẫn chưa thể xong trong một ngày, mà mất vài ngày để thu thập thông tin. Không chỉ vất vả trong đi lại, ngay cả khi viết bài, tôi cũng phải mất nhiều thời gian để tìm đọc, đối chiếu các quy định pháp luật liên quan. Thế nhưng, chính thời kỳ vất vả ấy đã rèn cho tôi sự cẩn trọng, kỹ lưỡng và tinh thần lao động nghiêm túc.

Từ giữa thập niên 2010, công nghệ bắt đầu phát triển. Mạng internet phát triển rộng rãi, các tính năng Google ngày càng hoàn thiện. Thời điểm này, tôi làm phóng viên tuyên truyền nhiều lĩnh vực khác nhau: chính trị (hoạt động của HĐND, cải cách hành chính, tuyên giáo), y tế. Đây là những mảng thông tin rộng lớn, nhiều kiến thức chuyên ngành, việc tìm kiếm tài liệu, thông tin từ Google giúp tiết kiệm thời gian, mở rộng nguồn tư liệu, giúp tôi phản ứng nhanh hơn với dòng chảy tin tức.

Tôi đã nhanh chóng thích nghi, sử dụng thành thạo internet, các công cụ hỗ trợ của Google để viết tin, bài; xử lý thông tin, hình ảnh nhanh, kịp thời. Tuy nhiên, đi kèm với tốc độ là áp lực cập nhật liên tục, đòi hỏi phóng viên không chỉ nhanh mà còn chính xác, khách quan và có cách thể hiện tin, bài hay, hấp dẫn để thu hút bạn đọc trên cả báo in và báo điện tử.

Vượt thách thức từ mạng xã hội, công nghệ số

Đến năm 2018, tôi được Ban biên tập giao phụ trách Ban Pháp luật, thời điểm đó có 7 thành viên. Đến năm 2019, khi Báo Đồng Nai hợp nhất với Báo Lao động Đồng Nai thành Báo Đồng Nai, Ban Pháp luật đã hợp nhất với Ban Bạn đọc thành Ban Pháp luật - đời sống và bạn đọc (gồm 8 thành viên). Thời điểm này, công nghệ số, mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, tôi cùng các thành viên trong ban nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ công nghệ nhưng cũng gặp không ít thách thức.

Các nguồn thông tin ngồn ngộn trên mạng xã hội thực sự là một áp lực không nhỏ đối với người làm báo. Tôi cùng nhiều thành viên trong ban phải làm việc với cường độ công việc lớn, áp lực công việc cao để rà soát, kiểm tra, xác thực thông tin để có tin tức nhanh nhạy, kịp thời, có định hướng xã hội đối với các vụ việc nóng xảy ra trên địa bàn. Chúng tôi sử dụng mạng xã hội như một công cụ hỗ trợ về nguồn thông tin nhưng để có thông tin chính xác, chúng tôi vẫn phải kiểm tra, xác thực từ cơ quan chức năng liên quan. Nhờ đó, các thông tin liên quan đến an ninh trật tự, an toàn giao thông, cháy nổ… xảy ra trên địa bàn Đồng Nai đều được Báo Đồng Nai thông tin nhanh chóng, chính xác, kịp thời định hướng dư luận.

Thời gian gần đây, AI trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho người làm báo - từ viết nháp, dịch thuật, tạo nội dung đa phương tiện đến phân tích dữ liệu. Tuy nhiên, áp lực thời đại AI không hề nhẹ. Khi công cụ có thể tạo ra nội dung trong vài giây thì yêu cầu đặt ra cho nhà báo là phải vượt lên trên máy móc: phải có chất lượng, sự sâu sắc, nhân văn và góc nhìn độc lập. Tin giả, thông tin sai lệch do AI tạo ra cũng là thách thức lớn đòi hỏi nhà báo phải kiểm chứng cẩn trọng hơn bao giờ hết.

Trước những áp lực mới, theo tôi, để tiếp tục gắn bó với nghề báo, điều quan trọng là không ngừng rèn nghề, giữ vững đạo đức làm báo và học cách làm chủ công nghệ thay vì bị công nghệ chi phối. Ngoài ra, việc chú trọng nghiên cứu các kiến thức chuyên ngành, các quy định pháp luật để nâng cao chất lượng nội dung, có góc nhìn sâu sắc, nhân văn là điều mỗi nhà báo cần rèn luyện trong hành trình làm báo chân chính ở thời đại bùng nổ bởi công nghệ AI.

Ngọc Thư

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/xa-hoi/202506/20-nam-lam-bao-tu-thu-cong-den-thoi-dai-so-4100a06/