80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường thực hiện lời căn dặn của Bác qua lăng kính của Báo Nông nghiệp và Môi trường

'Báo Tấc Đất sẽ chỉ bảo cho anh em chị em nhà nông làm thế nào cho nông nghiệp mau chóng tiến bộ' để thực hiện mong muốn của Người: 'Nước muốn giàu mạnh thì phải phát triển nông nghiệp', 'Nông dân ta giàu thì nước ta giàu. Nông nghiệp ta thịnh thì nước ta thịnh'.

Báo Nông nghiệp và Môi trường - Cơ quan ngôn luận của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Diễn đàn xã hội của Nhân dân vì sự phát triển bền vững của Việt Nam có tiền thân là Báo Tấc Đất - Cơ quan Cổ động sản xuất của Bộ Canh nông (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) được Chính phủ nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa thành lập theo Nghị định số 129 ngày 4/12/1945 do Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp ký; được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt tên, thông qua nội dung của tờ báo và trực tiếp viết bài: “GỬI NÔNG GIA VIỆT – NAM” giao nhiệm vụ, giới thiệu, căn dặn Báo Tấc Đất trên số báo đầu tiên, phát hành ngày 7/12/1945. Điều này thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với nông nghiệp nước nhà và Cơ quan cổ động sản xuất - tờ báo đầu tiên của Bộ Canh nông (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), là vinh dự lớn lao không chỉ riêng của Báo Tấc Đất (nay là Báo Nông nghiệp và Môi trường) mà còn của nền báo chí cách mạng Việt Nam nói chung.

Trong suốt chiều dài lịch sử 80 năm, để phù hợp với từng giai đoạn của Cách mạng, Bộ Canh nông đã nhiều lần được đổi tên, hợp nhất, cho đến nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Vì vậy, Báo Tấc Đất cũng được đổi thành nhiều tên gọi khác nhau trên cơ sở tách, hợp nhất, sáp nhập các tờ báo để thực hiện nhiệm vụ chính trị tuyên truyền được Bộ giao, như: Tập San Canh Nông, Báo Toàn Dân Canh Tác, Báo Nông Lâm, Báo Khoa học kỹ thuật nông nghiệp, Báo Nông nghiệp, Báo Tài nguyên và Môi trường, Báo Nông nghiệp Việt Nam.

 Sau khi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hợp nhất với Bộ Tài nguyên và Môi trường thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường tháng 2/2025, Báo Nông nghiệp Việt Nam (cơ quan ngôn luận của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) hợp nhất với Báo Tài nguyên và Môi trường (cơ quan ngôn luận của Bộ Tài nguyên và Môi trường) thành Báo Nông nghiệp và Môi trường theo Nghị định số 35/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 25/2/2025. Ngày 14/4/2025 Báo Nông nghiệp và Môi trường phát hành số đầu tiên mang tên Nông nghiệp và Môi trường.

Nhưng, trong bất kỳ hoàn cảnh lịch sử nào, dù khó khăn hay thuận lợi, dù ở bất cứ tên gọi nào, Báo Tấc Đất nay là Báo Nông nghiệp và Môi trường luôn là cơ quan ngôn luận của Bộ/ngành, là diễn đàn của nhân dân, luôn thực hiện tốt lời căn dặn của Bác “Báo Tấc Đất sẽ chỉ bảo cho anh em chị em nhà nông làm thế nào cho nông nghiệp mau chóng tiến bộ. Sự chỉ bảo của Báo Tấc Đất cũng quý hóa như Tấc Vàng”, tuyên truyền mọi chủ trương, đường lối của Đảng, của Bác, chính sách, pháp luật của Nhà nước về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, tài nguyên và môi trường, đồng hành Bộ/ngành, địa phương, doanh nghiệp và bà con nông dân, góp phần tích cực lập nên những chiến công chói lọi trong của Dân tộc trong bảo vệ Tổ quốc, đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, đế quốc và những thắng lợi vẻ vang xây dựng Chủ nghĩa xã hội, trong đó có những thành tựu vượt bậc của nông nghiệp Việt Nam trong 80 năm qua, là kết quả thực hiện lời căn dặn và mong muốn của Người: “Nước muốn giàu mạnh thì phải phát triển nông nghiệp”, để “sánh vai với các cường quốc năm châu”, vì cuộc sống ấm no, hạnh phúc của nhân dân.

Giai đoạn 1945-1954

“Tăng gia sản xuất! Tăng gia sản xuất ngay! Tăng gia sản xuất nữa! Đó là khẩu hiệu của ta ngày nay. Đó là cách thiết thực của chúng ta để giữ quyền tự do, độc lập”

Ngày 14/11/1945, Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam) thành lập Bộ Canh nông (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) để thực hiện 2 nhiệm vụ:

I)- Thực hiện chương trình tăng gia sản xuất cấp tốc ở Bắc bộ và miền Bắc Trung bộ để giải quyết một phần nào nạn đói đang đe dọa đồng bào.

II)- Sửa soạn một nền tảng chất hưng nông nghiệp để mở đường phát triển cho một nền kinh tế nông nghiệp quốc gia sau này.

Để thực hiện tốt nhiệm vụ Trung ương Đảng, Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh giao cho Bộ Canh nông trong bối cảnh vô cùng khó khăn, “ngàn cân treo sợi tóc” sau ngày đất nước giành được độc lập, đặc biệt là nạn đói năm 1945, ngay sau khi thành lập Bộ Canh nông, Bộ trưởng Bộ Canh nông Cù Huy Cận đã đến Bắc Bộ phủ, báo cáo với Chủ tịch Hồ Chí Minh về việc xin xuất bản tờ báo làm cơ quan cổ động, vận động sản xuất và hướng dẫn kỹ thuật sản xuất của Bộ Canh nông cho nhân dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đồng ý ngay và Người duyệt nội dung của tờ báo, đặt tên cho tờ báo đầu tiên của Bộ Canh nông là: Báo Tấc Đất.

Ngày 4/12/1945, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp ký Nghị định số 129 thành lập Báo Tấc Đất – Cơ quan cổ động sản xuất của Bộ Canh nông, giao cho ông Hoàng Văn Đức, Tổng Giám đốc Nha Nông chính thuộc Bộ Canh nông làm Chủ nhiệm. Báo Tấc Đất được phát hành đến Ủy ban Hành chính, các Ban Tăng gia sản xuất tỉnh, huyện, xã và các cơ sở canh nông.

Ngày 7/12/1945 Báo Tấc Đất xuất bản số đầu tiên (số 1). Trong số báo đầu tiên, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trực tiếp viết bài: “GỬI NÔNG GIA VIỆT – NAM” giao nhiệm vụ, giới thiệu, căn dặn Báo Tấc Đất.

Chủ tịch Hồ Chí Minh viết:

“Câu tục ngữ: “Tấc Đất, Tấc Vàng” ngày nay có hai ý nghĩa:

1-Báo Tấc Đất sẽ chỉ bảo cho anh em chị em nhà nông làm thế nào cho nông nghiệp mau chóng tiến bộ. Sự chỉ bảo của Báo Tấc Đất cũng quý hóa như Tấc Vàng.

2-Loài người ai cũng “dĩ thực vi tiên” (nghĩa là trước tiên cần phải ăn). Nước ta thì “dĩ nông vi bản” (nghĩa là nghề nông làm gốc). Dân muốn ăn no thì phải giồng giọi cho nhiều. Nước muốn giàu mạnh thì phải phát triển nông nghiệp. Vậy chúng ta không nên bỏ hoang một Tấc Đất nào hết. Chúng ta phải quý mỗi Tấc Đất như một Tấc Vàng.  

Vì cứu quốc, các chiến sỹ tranh đấu ở tiền phương. Vì kiến quốc nhà nông gia sức phấn đấu ở đồng ruộng. Chiến sỹ ra sức giữ gìn nước non. Nhà nông gia sức giúp đỡ chiến sỹ. Hai công việc khác nhau nhưng thực ra là hợp tác. Cho nên hai bên đều có công với Dân tộc, đều là Anh hùng.

Hiện nay chúng ta có 2 việc quan trọng: Cứu đói ở miền Bắc và kháng chiến ở miền Nam. “Thực túc thì binh cường”, cấy nhiều thì khỏi đói. Chúng ta làm thực hiện “Tấc Đất Tấc Vàng” thì chúng ta quyết thắng lợi trong hai việc đó.

Tăng gia sản xuất! Tăng gia sản xuất ngay! Tăng gia sản xuất nữa! Đó là khẩu hiệu của ta ngày nay. Đó là cách thiết thực của chúng ta để giữ quyền tự do, độc lập.

Hỡi anh em nhà nông. Tiến lên! Tiến lên!”

Và, ngay trong số báo phát hành đầu tiên, Báo Tấc Đất đã đăng tải các bài viết: “Tuyên bố của Bộ Canh nông”, “Nghị định về việc khai khẩn các đất trồng màu”, “Tranh thủ’, “Điền chủ nông dân đoàn kết”, “Chương trình tăng gia sản xuất cấp tốc”, “Hội nghị liên tịch giữa điền chủ và nông gia”, “Khai giảng trường đại học canh nông”… là những việc làm ngay của Chính phủ, Bộ Canh nông để cụ thể hóa chủ trương của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bài viết “GỬI NÔNG GIA VIỆT – NAM” của Người để tuyên truyền sâu rộng đến chính quyền cách mạng các cấp toàn dân.

Cũng tại số báo đầu tiên này, Báo Tấc Đất đã đăng nhiều khẩu hiệu để cổ động, tuyên truyền lời huấn thị của Bác: “Nông gia khai khẩn từng tấc đất cũng như binh sỹ tranh từng tấc đất với quân thù!”, “Chiến đấu tới cùng! Sản xuất tới cùng! “Đồng bào! Hãy giúp quỹ tăng gia sản xuất”, “Tăng gia sản xuất cũng như chống nạn ngoại xâm, là nhiệm vụ của toàn thể quốc dân”, “Tăng gia sản xuất là một kế hoạch trường kỳ kháng chiến”; “Hãy cầm lấy cuốc, chiếm từng tấc đất”, “Hãy nâng cao tinh thần tranh đấu bằng cách: 1) Tham dự vào công việc tăng gia sản xuất. 2) Ủng hộ phong trào tăng gia sản xuất; “Các điền chủ, thương gia, các nhà tư bản! Hãy đem tiền tài, nguyên liệu, nông cụ quyên vào Quỹ tăng gia sản xuất!”...

Trong các số báo tiếp sau đó, dù ở hoàn cảnh hết sức khó khăn, thiếu thốn, nhưng Báo Tấc Đất, ngoài tiếp tục tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chính sách, nghị định, thông tư, chỉ đạo của Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ Canh nông…, Báo đã tập trung vào tuyên truyền chuyên sâu về các chỉ đạo, hướng dẫn, cổ động sản xuất theo hướng “cầm tay chỉ việc” của Bộ Canh nông trên tất cả các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, bảo vệ thực vật, đất đai, đê điều, lâm nghiệp… để thực hiện lời hiệu triệu của Bác: “Tăng gia sản xuất! Tăng gia sản xuất ngay! Tăng gia sản xuất nữa!”

Về trồng trọt và hướng dẫn khoa học, kỹ thuật trong nông nghiệp cho bà con nông dân, Báo Tấc Đất có những bài báo như: “Phải cấp tốc làm vườn gây giây khoai”, “Ngô và khoai”, “Cách trồng lá thơm”, “Một thứ cây nên trồng khắp mọi nơi: Cây chuối”, “Nông lịch ở Bắc bộ: Mía”, “Một chương trình cải tạo ngề tằm tơ”, “Cây gấc”, “Nghề trồng nấm rạ”…

Về tài nguyên nước, đất đai, Báo Tấc Đất có các bài viết: “Nước với cây”, “Khai khẩn từng tấc đất”, “không một tấc đất bỏ hoang, không một người ngồi không”, “Về việc quản lý các đồn điền, trại ấp hiện vô chủ”, “Nông huấn thường trực: Chọn đất”…

Về phòng chống dịch bệnh, bảo vệ mùa màng, vật nuôi, Báo Tấc Đất tổ chức một chuyên đề về chống chuột, bọ, bảo vệ mùa màng, vật nuôi “Muốn trừ chuột và bọ: Cấp tốc – Cùng một lúc – khắp mọi nơi” với nhiều bài viết: “Kẻ thù của nông gia: Chuột”, “Nha nông chính Việt Nam gửi các nông gia: Điều cần thiết trong công cuộc “tiễu trừ” chuột và bọ”, “Đánh bả chuột bằng một thứ thuốc độc: Át – xít ác- xê-ni-o”, “Lời chỉ dẫn của Bộ Canh nông bệnh dịch trâu bò: Căn nguyên – bệnh chứng và cách phòng trị”, “Bệnh tầm gai”, “Bệnh tầm bủng”…

Về phòng, chống thiên tai, bảo vệ sản xuất, Báo Tấc Đất có những bài viết: “Hồ Chủ tịch đã tới chủ lễ khánh thành con đê Mỹ Lộc và Hưng Nhân”, “Toàn dân nỗ lực hộ đê”, “Những guối lúa mùa cần phải vay cho những vùng bị lụt hay những tỉnh bị lụt”, “Cho vay thóc để làm giống là màm một việc có ý nghĩa gì?”, “Cứu hoa màu bị hạn hán”, “Nạn hồng thủy”, “Phòng nước mặn”, …

Về lâm nghiệp, Báo Tấc Đất phát hành số báo đặc biệt về lâm chính, với các bài viết như: “Tinh thần”, “Rừng là tài sản quốc gia”, “Nhiệm vụ lâm chính”, “Tổ chức của nha lâm chính”, “Người Việt Nam có đủ tư cách điều kiện điều khiển nha lâm chính không?”, “Sự cần thiết và tính cách dân chủ của ủy ban nghiên cứu lâm chính”, “Tinh thần, thái độ sâm lâm mới”, “Phá rừng là gây nạn lụt, nạn vỡ đê”, “Rừng núi trước phong trào tăng gia sản xuất”, “Sự tàn phá rừng núi”, “Hạ rừng xuống thì nước đang lên”, “Phổ thông lâm học”, “Cháy rừng”,… 

Bài viết “Thắng lợi rực rỡ của vụ rau màu đông – xuân đầu tiên sau cách mạng” là thành quả đầu tiên về nông nghiệp ngay sau ngày đất nước giành được độc lập, đã phản ánh những nỗ lực to lớn của Chính phủ, Bộ Canh nông trong thực hiện lời huấn thị, căn dặn, chủ trương của Bác “Tăng gia sản xuất! Tăng gia sản xuất ngay! Tăng gia sản xuất nữa! Đó là cách thiết thực của chúng ta để giữ vững quyền tự do, độc lập”. Cùng với lời kêu gọi của Bác “Nhường cơm sẻ áo. Cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng nhịn ăn 3 bữa, đem gạo đó (mỗi bữa một bơ) để cứu đói dân nghèo”, nạn đói khủng khiếp năm 1945 đã từng bước được giải quyết.

-------------------------------------------------------------- 

“Trong công cuộc xây dựng nước nhà, Chính phủ trông mong vào nông dân, trông cậy vào nông nghiệp một phần lớn” 

Ngày 11/4/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh có bài viết “GỬI ĐỒNG BÀO ĐIỀN CHỦ NÔNG GIA” trên Báo Tấc Đất số đặt biệt về hợp tác xã nông nghiệp, số 10, phát hành ngày 1/5/1946.

Chủ tịch Hồ Chí Minh viết:

ĐỒNG BÀO ĐIỀN CHỦ NÔNG GIA!

“Việt Nam là nước sống về nông nghiệp. Nền kinh tế của ta lấy canh nông làm gốc. Trong công cuộc xây dựng nước nhà, Chính phủ trông mong vào nông dân, trông cậy vào nông nghiệp một phần lớn.

Hợp tác xã là gì?

Nói tóm tắt, hợp tác xã là hợp vốn, hợp sức với nhau. Vốn nhiều, sức mạnh thì khó nhọc ít mà lợi ích nhiều. Vì vậy:

HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP là một tổ chức có lợi cho nông dân. Nó là một cách đấu tranh kinh tế có hiệu quả nhất để giúp vào việc xây dựng nước nhà.

HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP là một cách làm cho nhà nông đoàn kết, làm cho nông nghiệp thịnh vượng.

HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP giúp cho nhà nông đạt đến mục đích, đã ích quốc lại lợi dân.

HỠI ĐỒNG BÀO ĐIỂN CHỦ NÔNG GIA

Anh em ta ai chẳng mong cho mình được đầy đủ, giàu có, ai chẳng mong cho nước thịnh, dân cường. Vậy chúng ta hãy mau chung vốn, góp sức, lập nên HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP ở khắp nơi; từ làng mạc cho đến tỉnh thành, đâu đâu cũng phải có HỢP TÁC XÃ.

Tục ngữ có câu: “Mỗi cây làm chẳng nên non, nhiều cây chụm lại nên hòn núi cao”.

Đồng bài điền chủ và nông gia hãy lấy hăng hái cùng nhau làm việc kiến quốc”.

Thực hiện chủ trương và lời hiệu triệu đó, Bộ Canh nông đã triển khai đồng loạt các giải pháp từ cơ chế, chính sách, tổ chức cho đến hướng dẫn, cổ động, vận động, toàn dân thực hiện và Báo Tấc Đất tiếp tục vào cuộc với tinh thần cao nhất để đưa chủ trương, lời hiệu triệu của Chủ tịch Hồ Chí Minh và những chính sách, hướng dẫn của Bộ Canh nông đến toàn dân, vào cuộc sống, trước tiên là số báo đặc biệt với nhiều bài viết sâu sắc và có sức cổ động, vận động, lan tỏa rộng lớn như: “Thông tư của bộ trưởng Bộ canh nông về việc tổ chức hợp tác xã nông nghiệp”, “Điều lệ kiểu mẫu hợp tác xã nông nghiệp thông hoặc liên thôn”, “Lập hợp tác xã nông nghiệp để: Tranh đấu bằng kinh – tế”, “Làm việc tập đoàn tiến tới đời sống mới”, “Nguyên tắc căn bản của tổ chức hợp tác xã nông nghiệp”, “Mẫu cổ phiếu hợp tác xã nông nghiệp”, “Mục đích và chương trình hoạt động của liên đoàn hợp tác xã tỉnh”, “Hoạt động mới ở thôn quê: Hợp tác xã nông nghiệp”, “Cách thức lập hợp tác xã nông nghiệp”, “Vấn đáp hợp tác xã nông nghiệp”…

Bên cạnh đó, để kết nối giữa chính quyền Trung ương và địa phương, chính quyền với nông gia, thực hiện tốt huấn thị của Bác, chủ trương của Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ Canh nông, Báo Tấc Đất đã mở các chuyên mục như “Vấn đáp canh nông”, “Giải thích”… để thúc đẩy tăng gia sản xuất.

Hiệu quả tuyên truyền của Báo Tấc Đất đã góp phần tích cực tuyên truyền, cổ động, hướng dẫn thực hiện chủ trương của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ Canh nông “Khai khẩn từng tấc đất” để lấy đất sản xuất lương thực thực phẩm thực hiện phong trào “Toàn dân tăng gia sản xuất”, “Không một người ngồi không”... Từ đó, mở rộng diện tích đất canh tác từ thành thị đến nông thôn; phổ biến, hướng dẫn, trang bị kỹ thuật trồng lúa, các loại cây ngắn ngày như ngô, khoai lang và đặc biệt là rau màu cho nhân dân để giải quyết nạn đói trước mắt.

Vì vậy, chỉ trong vòng 6 tháng sau ngày nước nhà giành được độc lập, diện tích và năng suất các loại cây trồng của cả nước đều tăng nhanh so với trước đây: Diện tích cây khoai lang tăng 3 lần, năng suất tăng 5 lần, đạt 330.000 tấn củ khô; diện tích cây ngô tăng 3 lần, sản lượng tăng 4 lần, đạt 240.000 tấn hạt; sản xuất lúa đạt 530.000 tấn thóc… Nhờ vậy, sang năm 1946 nạn đói đã dần được đẩy lùi. Một phần lương thực đã được dự trữ để chuẩn bị cho 9 năm kháng chiến chống Pháp trường kỳ.

Có thể khẳng định, Báo Tấc Đất – Cơ quan cổ động sản xuất của Bộ Canh nông đã thực hiện tốt nhiệm vụ cổ động sản xuất của Bộ Canh nôngBộ Canh nông giao và lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Báo Tấc Đất sẽ chỉ bảo cho anh em chị em nhà nông làm thế nào cho nông nghiệp mau chóng tiến bộ”, góp phần vào những thắng lợi to lớn của nông nghiệp trong năm đầu tiên nước Việt Nam giành được độc lập, từng bước đẩy lùi được nạn đói trước mắt, tạo nền tảng bước đầu, “mở đường phát triển cho một nền kinh tế nông nghiệp quốc gia sau này”.

-----------------------------------------------------------------------------------------

“Trong giai đoạn chuẩn bị tổng phản công, việc tăng gia sản xuất không những nhằm mục đích đủ no, đủ ấm cho toàn dân, mà còn phải đặc biệt chú ý đến dự trữ, tiếp tế cho bộ đội… và ngày chiến thắng sẽ không xa” 

Sau ngày Toàn quốc kháng chiến (19/12/1946), các cơ quan của Đảng, Chính phủ, trong đó có Bộ Canh nông rút về chiến khu Việt Bắc để lãnh đạo Cách mạng. Những người làm Báo Tấc Đất cũng lên chiến khu Việt Bắc để tiếp tục thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhiệm vụ tuyên truyền Bộ Canh nông giao.

Thực hiện lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Tổ chức du kích khắp nơi, tăng gia sản xuất khắp nơi, dù phải rút khỏi thành phố, ta cũng không cần, ta sẽ giữ tất cả thôn quê”, dù trong hoàn cảnh hết sức khó khăn thiếu thốn tại chiến khu Việt Bắc, Ban Biên tập của Báo tiếp tục viết bài, biên tập, xuất bản và phát hành tờ Tập San Canh Nông - Cơ quan nghiên cứu, phổ thông, truyền bá canh nông của Bộ Canh nông với khổ  nhỏ (20x25) thay cho tờ Báo Tấc Đất khổ lớn (30x42) để phù hợp hơn với hoàn cảnh kháng chiến (có thể bỏ túi), mang lại hiệu quả tuyên truyền cao nhất trong hoàn cảnh kháng chiến gian khổ, thiếu thốn, liên tục bị giặc Pháp vây hãm, lùng sục.

Tại chiến khu Việt Bắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục quan tâm đặc biệt đối với ngành canh nông khi Người viết thư gửi Hội nghị Canh Nông Việt - Bắc, các vị Đại biểu đăng trên Canh Nông Tập San số 4, tháng 9/1949.

Chủ tịch Hồ Chí Minh viết:

Hội nghị Canh nông Việt – Bắc họp nhằm lúc toàn dân và Chính phủ đương tích cực chuẩn bị tổng phản công và Bộ Canh nông đương xúc tiến việc thực hiện chương trình kinh tế toàn diện của Chính phủ. Hội nghị như vậy rất đúng thời.

Tôi gửi lời thân ái chào các vị đại biểu và chúc Hội nghị thành công.

Trong giai đoạn chuẩn bị tổng phản công, việc tăng gia sản xuất không những nhằm mục đích đủ no, đủ ấm cho toàn dân, mà còn phải đặc biệt chú ý đến dự trữ, tiếp tế cho bộ đội. Riêng tại các căn cứ địa, việc để lại càng quan trọng và cần phải thực hiện cho kỳ được, mặc dầu nhiều khó khăn.

Để đạt được kết quả ấy, tôi nhắc lại đây những điểm:

1) Việc tăng gia sản xuất phải đặt kế hoạch cho sát với tình hình và khả năng của dân chúng, của địa phương.

2) Phải cố gắng kế toán sản xuất để biết rõ sự tăng gia sản xuất tiến đến chừng mực nào.

3) Cán bộ canh nông phải luôn luôn đi sát với dân, thân với dân, để hiểu dân và làm việc cho dân.

4) Phải tích cực áp dụng phương pháp thi đua trong tất cả mọi việc. Tự mình thi đua và hướng dẫn, tổ chức cho toàn thể nông dân thi đua để làm cho nhanh, cho tốt, cho nhiều.

Sau hội nghị, kiểm điểm kết quả, nhận định ra những ưu điểm, khuyết điểm. Tôi mong anh em rút được nhiều kinh nghiệm và sẽ làm việc với tinh thần chiến sỹ xung phong, luôn luôn thi đua trong tất cả mọi việc.

Trong giai đoạn kháng chiến hiện nay, mặc dầu còn nhiều gian nan và có thể gian nan hơn trước nhưng vì chúng ta ai ai cũng tích cực thi đua để tiến tới chiến thắng, thì cuộc tổng phản công chắc sẽ chuẩn bị đầy đủ và ngày chiến thắng sẽ không xa.

Chào thân ái và quyết thắng”.

Thực hiện chỉ thị của Người, Chính phủ, Bộ Canh nông đẩy mạnh tổ chức thực hiện phong trào “Toàn dân tích cực thi đua canh tác chuẩn bị tổng phản công” và Báo đã có nhiều bài viết tuyên truyền, cổ động như: “Trên trường thi đua ái quốc cho nông dân”, “Thi đua liên khu V”, “Thi huấn luyện cán bộ canh nông”, “Thi đua chăn tằm”, “”Đội canh nông xung phong”, “Bộ Canh nông khen thưởng”, “Nhân viên được khen, khuyến khích”…

Đồng thời thực hiện yêu cầu của Bác “Tôi mong anh em rút được nhiều kinh nghiệm và sẽ làm việc với tinh thần chiến sỹ xung phong…”, Bộ Canh nông đã tổ chức đánh giá ưu điểm, nhược điểm và rút ra nhiều bài học trong công tác chỉ đạo tăng gia sản xuất để chuẩn bị tổng phản công. Và, Tập san Canh nông đã có nhiều bài viết như: “Những bài học về lãnh đạo sản xuất trong vụ chiêm trước (1951-1952)”, “Tổng kết kinh nghiệm lãnh đạo các phong trào kỹ thuật năm 1952”, “Kiểm thảo nội dung và lề lối xây dựng chủ trương”, “Củng cố tư tưởng, chỉnh đốn tác phong”, “Vài vấn đề về sản xuất nông nghiệp ở các xã sau phát động quần chúng”, “Công đoàn canh nông chống bệnh quan liêu…”, “Hội nghị lãnh đạo kỹ thuật canh nông toàn quốc”…, trong đó, các nội dung tập trung vào việc kiểm điểm khuyết điểm, rút kinh nghiệm để thực hiện chỉ thị của Bác.

Hiệu quả tuyên truyền của Tập San Canh Nông có ý nghĩa to lớn đối với đồng bào Việt Bắc trong giai đoạn những năm đầu trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp vô cùng khó khăn, thiếu thốn lương thực, liên tục bị thực dân Pháp bao vây, cô lập khu căn cứ địa Việt Bắc.

Cuối năm 1949, tình hình trên thế giới và trong nước có diễn biến có lợi cho cuộc kháng chiến chống Pháp. Thực hiện chỉ thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Toàn dân tích cực thi đua canh tác chuẩn bị tổng phản công”, được sự chấp thuận của Bộ Canh nông, Tập san Canh nông đã xuất bản thêm một Báo Toàn dân Canh tác - Cơ quan cổ động và hướng dẫn tăng gia sản xuất của Bộ Canh nông. Trong bài “Mấy lời nói đầu”, đăng trên số đầu tiên, ông Nghiêm Xuân Yêm – Thứ trưởng Bộ Canh nông - Chủ nhiệm đã có viết triển khai chỉ thị của Hồ Chủ Tịch:

Nhiệm vụ của Báo Toàn dân Canh tác là:

- Một là, để cho nhân dân hiểu biết các chủ trương của Chính phủ về nông nghiệp và những việc cần phải làm trong giai đoạn chuẩn bị phản công và tổng phản công. Thí dụ: Mỗi gia đình trồng 200 gốc sắn, nuôi 10 con gà vịt để bán cho bộ đội.

- Hai là, để hướng dẫn cách thức trồng trọt và chăn nuôi của nhân dân cho hợp với khoa học. Giúp cho nhân dân tiến tới đủ ăn, đủ mặc. Thí dụ: Tăng năng suất ruộng, tăng diện tích chiêm và hoa màu, giữ gìn vệ sinh gia súc, chống nạn toi dịch.

- Ba là, để thêm tài liệu cho cán bộ trong công tác vận động nông dân. Thí dụ: Vận động nông dân dùng phân bón ruộng thì phải chỉ dẫn cho dân cách giữ phân thế nào cho tốt. Vận động nông dân tăng gia chăn nuôi thì cần phải chỉ dẫn cho dân cách giữ vệ sinh thế nào để chống nạn toi dịch…

- Bốn là, thâu lượm các kinh nghiệm về ý kiến của nhân dân trong việc trồng trọt, chăn nuôi, kinh nghiệm và ý kiến chuyên môn cũng như tổ chức.

Thực hiện nhiệm vụ trên, Báo Toàn dân Canh Tác đã cổ động, hướng dẫn rộng rãi các chủ trương, biện pháp sản xuất trên 3 mặt: Kinh tế, kỹ thuật và xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi “Chương trình sản xuất chiến tranh” năm 1950, 1951. Đến năm 1952, 1953 Báo Toàn dân Canh tác tập trung tuyên truyền đại hội chiến sỹ thi đua tòa quốc, giảm tô, cải cách ruộng đất, thực hiện người cày có ruộng, góp phần tích cực thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ của ngành canh nông.

Có thể khẳng định, dưới sự lãnh đạo sáng suốt, thiên tài của Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự quan tâm đặc biệt của Người đối với ngành canh nông (nay là Nông nghiệp và Môi trường), trong giai đoạn 9 năm trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, (12/1946 – 5/1954), Bộ Canh nông đã hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ Chủ tịch Hồ Chí Minh giao và Báo Toàn dân Canh tác/Tập san Canh nông - Cơ quan cổ động và hướng dẫn tăng gia sản xuất của Bộ Canh nông đã góp phần tích cực vào việc thực hiện Chỉ thị của Người: “Tăng gia sản xuất”, “Toàn dân tích cực thi đua canh tác chuẩn bị tổng phản công”, đưa sản xuất nông nghiệp của nước nhà, đặc biệt là nông nghiệp miền Bắc, trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn thiếu thốn, nhưng khắp nơi đều tăng được vụ, năng suất và sản lượng tăng gấp bội.

Từ những thắng lợi to lớn trên mặt trận nông nghiệp, nạn đói đã tiếp tục được đầy lùi, chiến sỹ ngoài mặt trận đủ lương thực để chiến đấu và chiến thắng thực dân Pháp xâm lược sau 9 năm kháng chiến kiến quốc, làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu" ngày 7/5/1954.

-------------------------------------------------------------------------------------- 

Giai đoạn 1954-1975:

 “Việt Nam là một nước sống về nông nghiệp. Nền kinh tế của ta lấy canh nông làm gốc… Nông dân ta giàu thì nước ta giàu. Nông nghiệp ta thịnh thì nước ta thịnh”

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, thực hiện chủ trương của Đảng và Bác Hồ lãnh đạo nhân dân cả nước vừa xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, vừa kháng chiến chống Mỹ cứu nước ở miền Nam, thống nhất nước nhà, đưa cả nước tiến lên Chủ nghĩa xã hội, để phù hợp với thời kỳ cách mạng giai đoạn này, tháng 2/1955 Bộ Canh nông được đổi tên thành Bộ Nông lâm.

Bộ Nông lâm được Hội nghị Trung ương lần thứ 8, khóa 2 của Đảng giao nhiệm vụ: “…Phải khôi phục sản xuất nông nghiệp để quyết vấn đề lương thực làm cơ sở cho việc khôi phụ và phát triển công thương nghiệp. Phải khôi phục sản xuất nông nghiệp và nghề phụ ở nông thôn để nâng cao mức sống của người nông dân, do đó củng cố công nông liên minh” và nhiệm vụ Chủ tịch Hồ Chí Minh giao: “Nguyện vọng của đồng bào nông dân là khi chưa có ruộng đất thì muốn có ruộng đất, khi đã có ruộng đất rồi thì muốn sản xuất nhiều để được ấm no. Muốn tăng gia sản xuất thì phải làm tập thể… Hiện nay ở nông thôn cần phải phát triển rộng khắp tổ đổi công, nó là hình thức thấp nhất, giản đơn nhất”. 

Để triển khai thực hiện chủ trương trên của Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh giao cho ngành Nông lâm, kế thừa và phát huy Báo Toàn dân Canh tác/Tập san Canh nông/Tập san Nông lâm/Tạp chí Nông lâm được hợp nhất, đổi tên thành Báo Nông lâm – Cơ quan phổ biến kỹ thuật của Bộ Nông lâm do Bộ trưởng Bộ Nông lâm Nghiêm Xuân Yêm làm Chủ nhiệm.

Trong bài “Cùng bạn đọc thân mến”, đăng trên Báo Nông lâm số đầu tiên, viết:

…Để phục vụ nhiệm vụ xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất nước nhà, tờ Nông Lâm cố gắng phục vụ vượt mức kế hoạch sản xuất nông nghiệp của Nhà nước.

Nông Lâm sẽ phổ biến kịp thời chủ trương kỹ thuật nông lâm ngư nghiệp, phản ánh kinh nghiệm, sáng kiến cải tiến kỹ thuật của các địa phương. Coi trọng liên hệ với thực tế và lấy lý lẽ khoa học phân tích kỹ thuật, đồng thời góp ý kiến về mặt tư tưởng kỹ thuật và mặt tổ chức thực hiện kỹ thuật.

Thực hiện nhiệm vụ “nặng nề và vinh quang đó”, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ trưởng Bộ Nông lâm Nghiêm Xuân Yêm, Báo Nông lâm đã có hàng trăm bài viết cụ thể hóa, đưa chủ trương, đường lối của Đảng và chỉ thị của Bác vào cuộc sống.

Đầu năm 1960, tại Hội nghị tổng kết sản xuất nông nghiệp năm 1959, Chủ tịch Hồ Chí Minh huấn thị và Báo Nông lâm đăng trang trọng trên trang nhất: “Nông dân Trung quốc làm ít nhất 30 tấn phân một mẫu tây, trung bình 35 tấn. Ta bây giờ chỗ nhiều bón lắm là 5-7 tấn, có chỗ ít bón, có chỗ cấy chay. Như thế là không tốt. Chính vì nhiều phân, năm ngoái Trung – Quốc có đến 56 triệu mẫu tây hoặc bị hạn, hoặc bị lụt, nhưng về ngũ cốc vẫn tăng 8 phần trăm, kể cả lương thực thì tăng 7 phần trăm.

Vì sao? Vì bón phân 35 tấn một mẫu tây. Vì cán bộ Trung - Quốc đôn đốc, giải thích, giúp đỡ nông dân làm phân, bón phân. Đó là nhờ nông dân Trung – Quốc thông suốt, cán bộ Trung – Quốc cố gắng lãnh đạo. Ta cũng phải cố gắng. Trung – Quốc làm được, ta cũng làm được…”

Và, Báo Nông lâm tổ chức ngay một số báo đặc biệt, sau đó là các chuyên đề về phân bón từ những huấn thị của Người, với các bài viết có sức lan tỏa rộng lớn như: “Đẩy mạnh sản xuất phân bón”, “Làm nhiều phân, phân tốt, bón đúng cách”, “Trồng cỏ mai – vịt làm phân xanh”, “Hưởng ứng đợt thi đua hoàn thành sản xuất vụ đông xuân: Tranh thủ xử dụng phân bón hợp lý”…,

Sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh có huấn thị: “Nhiệm vụ trước mắt là làm tốt vụ đông – xuân này. Vụ chiêm năm ngoái tốt. Vụ chiêm năm nay có giống tốt hơn… Phải chú ý nước, cải tiến nông cụ, chăn nuôi, trâu bò, phân bón…”, ngành Nông lâm đã triển khai ngay các giải pháp thực hiện và Báo Nông lâm đã có ngay các chuyên đề chuyên sâu như: “Thực hiện tốt toàn bộ nhiệm vụ kỹ thuật liên hoàn”, “Rút kinh nghiệm làm tốt vụ đay tới”, “Bảo đảm kế hoạch sản xuất cây công nghiệp”, “Thuốc đắng trừ sâu, đâu đâu cũng có”, “Phòng trừ dịch bệnh”, “Đẩy mạnh cản tiến nông cụ” “Cấy hết diện tích, đảm bảo kỹ thuật kịp thời vụ”, “Chế biến giáy và củ lang làm thức ăn cho lợn”, “Nuôi trâu bò phải trồng cỏ, nuôi lợn gà phải trồng hoa màu làm thức ăn”, “Ăn no, giống tốt, phòng trừ dich bệnh, chăm sóc đầy đủ”, “Nuôi lợn thịt mau lớn”…

Nhân dịp sinh nhật của Bác, 19/5/1960, Báo Nông lâm có bài viết: “Mừng thọ Hồ Chủ tịch, Quyết tâm làm theo lời Người dạy, phấn đấu thực hiện vụ mùa thắng lợi” với một loạt các chuyên đề phản ánh hoạt động của ngành nông lâm: “Biến căm thù Mỹ - Diệm thành sức mạnh quyết áp dụng đầy đủ kỹ thuật liên hoàn để tăng gia sản xuất, tăng vụ”, “Mức 10, biện pháp 15, quyết tâm 20”, “Xóa bỏ diện tích cấy thưa, mở rộng diện tích cấy đầy, tích cực làm phân bón cho nhiều, cho tốt”, “Tiếp tục chăm sóc và trồng cây công nghiệp”, “Có những cố gắng rất lớn, ý chí rất cao, quyết tâm rất mạnh, khắc phục mọi khó khăn, đẩy mạnh vụ mùa”, “Làm vụ mùa thắng lợi đề bù vụ chiêm – trích chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Văn Đồng tại Quốc hội khó II”,…

Vào mùa thu tháng Tám lịch sử, dịp kỷ niệm 15 năm Cách mạng tháng Tám, Báo Nông lâm có loạt bài: “Phát huy truyền thống cách mạng tháng 8 quyết tâm thực hiện vụ mùa đại thắng lợi với tinh thần, lấy mùa bù chiêm”, “15 năm lớn mạnh của nền sản xuất nông nghiệp Việt Nam dưới chế độ Dân chủ cộng hòa”… để tuyên truyền, cổ vũ tinh thần sản xuất nông lâm.

Trong giai đoạn này, hiệu quả tuyên truyền của Báo Nông lâm đã góp phần tích cực vào thực hiện chủ trương khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh, cải cách ruộng đất, thực hiện người cày có ruộng, xây dựng các tổ đổi công để tiến lên HTX nông nghiệp và cải tạo XHCN. Phản ánh đầy đủ các chuyến đi thăm, chỉ đạo sản xuất nông lâm nghiệp tại các địa phương của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tuyên truyền đường lối sản xuất nông lâm ngư nghiệp và sự chỉ đạo Người tạo nên sức lan tỏa rộng lớn, mang lại hiệu quả tuyên truyền thiết thực, góp phần tích cực vào thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, kế hoạch phát triển của ngành nông lâm.  

Cuối năm 1960 Bộ Nông lâm tách thành Bộ Nông nghiệp, Bộ Nông trường, Tổng cục Thủy sản và Tổng cục Lâm nghiệp. Báo Nông lâm (của Bộ Nông lâm cũ) và một số tờ báo khác về nông nghiệp, nhân dân nông thôn… được nhập vào Báo Nông nghiệp - Cơ quan của Bộ Nông nghiệp. Chủ nhiệm là ông Phan Văn Chiêu, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp.

Giai đoạn đoạn này, Báo Nông nghiệp tập trung tuyên truyền các hoạt động của Bộ Nông nghiệp về triển khai thực hiện Nghị quyết TƯ 5 của BCH TƯ khóa III về nông nghiệp: “Tấn công vào nghèo nàn lạc hậu” với phong trào “quần chúng tiến công vào khoa học”, “làm ruộng thí nghiệm thâm canh năng suất cao”. Đi sâu vào tuyên truyền sản xuất quy vùng toàn diện: sản xuất lúa là chính, đồng thời phải rất coi trọng hoa màu, cây công nghiệp, cây ăn quả, chăn nuôi, thả cá và nghề phụ; coi trọng tăng năng suất nhưng phải chú ý diện tích bằng cách tăng vụ, trồng xen kẽ, vỡ hoang; chú trọng tăng cường kinh tế tập thể HTX, nhưng phải chú ý thích đáng kinh tế phụ gia đình; công nghiệp phải phát triển mạnh để cung cấp đủ hàng tiêu dùng cho nhân dân, trước hết là nông sân, cung cấp máy bơm nước, phân hóa học, thuốc trừ sâu, máy cày, máy bừa cho các HTX để đẩy mạnh nông nghiệp. Công nghiệp và nông nghiệp phải giúp đỡ nhau để cùng phát triển…

Với số thời lượng và số lượng phát hành lớn, Báo Nông nghiệp đã góp phần thúc đẩy nền nông nghiệp phát triển theo hướng tăng năng suất, chất lượng, hiệu quả nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật, đưa máy móc thiết bị vào sản xuất  và chế biến sản phẩm nông nghiệp.

Đầu năm 1963 trước tình hình chính trị và quân sự ở miền Nam có nhiều biến chuyển, theo nhận định của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cuộc chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ có thể xảy ra ở miền Bắc. Và vào thời điểm này, Báo Nông nghiệp được đổi tên thành Báo Khoa học Kỹ thuật nông nghiệp. Nội dung đi sâu hơn vào phần khoa học kỹ thuật nông nghiệp, phổ biến kinh nghiệm sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật cho nông nghiệp để đảm bảo năng suất lao động, diện tích và sản lượng lương thực trong thời chiến. Đồng thời tập trung tuyên truyền thực hiện 3 mục tiêu: “5 tấn thóc, 2 đầu lợn, 1 lao động/ha gieo trồng trong một năm...”  

  Trong số báo đầu năm mới 1971, Báo Khoa học Kỹ thuật nông nghiệp có một loại bài viết về thực hiện huấn thị, lời căn dặn, di chúc của Người đối với nông nghiệp nước nhà như: “Đoàn kết, chiến đấu, sản xuất, thắng lợi – Chủ tịch Tôn Đức Thắng” “Còn non, còn nước, còn người; Thắng giặc Mỹ ta sẽ xây dựng hơn mười ngày nay”, “Dù khó khăn gian khổ đến mấy, nhân dân ta nhất định toàn thắng, đế quốc Mỹ nhất định phải cút khỏi nước ta. Tổ quốc ta nhất định sẽ thống nhất. Đồng bào Nam – Bắc nhất định sẽ sum họp một nhà – trích Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh”... 

Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người” để “Đến ngày thắng lợi, nhân dân ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn!”

Tết năm 1972, Báo đăng chuyên đề về Tết trồng cây: “Các nơi sôi nổi chuẩn bị Tết trồng cây “đời đời nhớ ơn Bác Hồ” năm 1972”, “Tổ chức tốt Tết trồng cây “đời đời nhớ ơn Bác Hồ” năm 1972”, bài báo viết: “Để ghi nhớ mãi mãi công ơn của Hồ Chủ tịch đã dạy cho toàn Đảng, toàn dân ta về lợi ích vô cùng to lớn của công tác trồng cây, khắp nơi đã sôi nổi thi đua thực hiện Tết trồng cây Đời đời nhớ ơn Bác năm 1971… Hàng chục triệu cây được trồng thêm góp phần làm cho rừng cây được vun trồng trong hơn mời lăm năm làm theo lời Bác của nhân dân ta ngày một tươi tốt, xum xuê…”.

 Thực hiện lời căn dặn của Bác, Chủ tịch Tôn Đức Thắng chỉ đạo: “Tăng cường đoàn kết, Giành thắng lợi mới trong chiến đấu, sản xuất và công tác!- Chủ tịch Tôn Đức Thắng”, “Phấn đấu giành thắng lợi toàn diện trên mặt trận sản xuất nông nghiệp năm 1972”, “Quyết giành vụ sản xuất chiêm xuân thắng lợi toàn diện...

Tháng 4/1971, Ủy ban Nông nghiệp Trung ương được thành lập trên cơ sở hợp nhất Bộ Nông nghiệp, Bộ Nông trường và Ban quản lý hợp tác xã sản xuất nông nghiệp. Báo Khoa học Kỹ thuật nông nghiệp được đổi trở lại tên Báo Nông nghiệp - Cơ quan của Ủy ban Nông nghiệp Trung ương.

Trong số báo phát hành ngày 15/5/1972, kỷ niệm ngày sinh nhật Bác, Báo Nông nghiệp đăng lại lời căn dặn của Bác năm 1966: “Chiến tranh có thể kéo dài 5 năm, mười năm, 20 năm hoặc lâu hơn nữa. Hà Nội, Hải Phòng và một số thành phố, xí nghiệp có thể bị tàn phá, song nhân dân Việt Nam quyết không sợ! Không có gì quý hơn độc lập, tự do. Đến ngày thắng lợi, nhân dân ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đàng hoàn hơn, to đẹp hơn”.

Tháng 8/1972, nhân kỷ niệm Cách mạng tháng Tám, Báo Nông nghiệp có bài viết: “Thắng lợi rực rỡ của vụ rau màu đông - xuân đầu tiên sau cách mạng” nhắc lại vụ rau màu thắng lợi ngay sau Cách mạng tháng Tám thành công năm 1945, là kết quả của lời kêu gọi của Hồ Chủ Tịch và huấn thị của Người. Bài báo viết: “Chính phủ lâm thời của nước Việt Nam dân chủ công hòa vừa được thành lập đã phải đảm nhiệm ngay việc cứu đói. Để cứu đói, Hồ Chủ Tịch kêu gọi nhường cơm sẻ áo…. Lời kêu gọi tha thiết này đã đi thẳng vào lòng của nhân dân ta, vối có truyền thống yêu nước, thương nòi, vốn có tìm cảm “nhiễu điều phủ lấy giá gương, người chung một nước thì thương nhau cùng”. Để cứu đói, Hồ Chủ tịch kêu gọi “Tăng gia sản xuất! Tăng gia sản xuất ngay! Tăng gia sản xuất nữa!”. Lời kêu gọi khẩn thiết này đã đi thẳng vào lòng của nông dân ta, của toàn dân ta, đã phát huy cao đội tinh thần lao động cần cù và dũng cảm của nông dân và các tầng lớp nhân dân từ thành thị đến nông thôn…”

Năm 1976, thực hiện nhiệm vụ mới, Ủy ban Nông nghiệp Trung ương được đổi tên lại thành Bộ Nông nghiệp. Báo Nông nghiệp trở về với Bộ chủ quản cũ là Bộ Nông nghiệp.

Ngày 20/4/1978, Báo Nông nghiệp đăng bài viết của phó Thủ tướng Chính phủ Võ Nguyên Giáp tại Hội nghị khoa học kỹ thuật toàn quốc lần thứ hai: “Phó Thủ tướng Võ Nguyên Giáp nói về vấn đề đẩu mạnh cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật trong nông nghiệp nước ta”: “Tập trung cao độ lực lượng cả nước, tạo ra một bước phát triển vượt bậc của nông nghiệp”.

Ngày 20/6/201978 đăng bài “Phó Thủ tướng Võ Chí Công: Kết hợp chặt chẽ cuộc vận động tổ chức lại sản xuất và cải tiến quản lý nông, lâm nghiệp từ cơ sở với phong trào đẩy mạnh sản xuất, hoàn thành thắng lợi kế hoạch nhà nước năm 1978 về nông nghiệp, chuẩn bị kế hoạch 1979”… Tinh thần trên cần được quán triệt vào nội dung của các cuộc vận động cho phù hợp với quá trình phát triển đưa sản xuất nền nông, lâm nghiệp đi lên sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa…”

Bài viết trên Báo Nông nghiệp số 17, ngày 5/9/1978: “Nâng cao hơn nữa vai trò của phụ nữa trong sản xuất nông nghiệp”, trích dẫn lời huấn thị của Bác: “Non sông gấm vóc Việt Nam do phụ nữ ta, trẻ cũng như già, ra sức dệt thêu mà thêm tốt đẹp, rực rỡ”. 

“Nông dân ta giàu thì nước ta giàu. Nông nghiệp ta thịnh thì nước ta thịnh”

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI năm 1986 xác định đổi mới toàn diện. Thực hiện nghị quyết của Đại hội Đảng VI, để phù hợp với tình hình mới, tháng 2/1987 Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm được thành lập trên cơ sở sáp nhập 3 Bộ: Nông nghiệp, Lương thực và Công nghiệp thực phẩm.

Ngày 30/05/1987 Báo Nông nghiệp Việt Nam – Cơ quan của ngành nông nghiệp và công nghiệp thực phẩm được thành lập trên cơ sở hợp nhất Báo Nông nghiệp (của Bộ Nông nghiệp cũ) và Báo Lương thực (của Bộ Lương thực cũ), khép lại 25 năm, một phần tư thế kỷ qua, 613 số Báo Nông nghiệp.

Đến năm 1995, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn được thành lập, Báo Nông nghiệp Việt Nam vẫn giữ nguyên tên gọi Báo Nông nghiệp Việt Nam - Cơ quan luận của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, diễn đàn vì sự phát triển nông nghiệp và nâng cao dân trí nông thôn.

Trong những năm đổi mới, đặc biệt là sự phát triển vượt bậc của ngành nông nghiệp mấy thập kỷ qua, thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền về các lĩnh vực quản lý của Bộ, ngành giao, Báo Nông nghiệp Việt Nam đã thường xuyên có những bài về các ngành, lĩnh vực, đơn vị, cá nhân điển hình thực hiện tốt những lời căn dặn, huấn thị và mong muốn của Bác, như: Bài “Bác nói và cùng làm với dân”, viết: “Vi hành” ở biển Sầm Sơn. Người ghé Sầm Sơn tắm biển. Hiểu được ý Bác. Anh Vũ Kỳ cho bố trí một nơi Bác đến tắm được gần dân, xa bãi tắm của du khách nghỉ hè. Bác nói với mấy vị cán bộ cao cấp cùng đi: - Chúng mình về với dân, cùng làm với dân để được tắm biển. Bác hỏi đồng chí cán bộ cao cấp đang sánh bước với Bác: - Chú có biết kéo lưới rùng không? - Dạ… ông cười trừ - không biết Bác ạ. - Chú biết cầm chèo chứ? - Không, thưa Bác. - Cũng không biết. Chú khai thành phần của chú là dân nghèo miền biển kia mà! - Ở vùng biển nhưng chỉ làm công việc trên cạn, thưa Bác. Bác cười ý nhị, nói vui: "Có lẽ Ban tổ chức thêm mục khai lý lịch thành phần "Ngư dân không biết nghề biển".

Hay trong loạt bài “Thủy lợi kiến quốc”, viết: Người từng nhấn mạnh: “Việt Nam ta có hai tiếng Tổ quốc, ta cũng gọi Tổ quốc là đất nước; có đất và có nước, thì mới thành Tổ quốc. Có đất lại có nước thì dân giàu, nước mạnh”; Loạt bài  “65 năm Bác Hồ về thăm Đồng Giao: Đi theo kim chỉ nam của Người”, viết: “Bác căn dặn: "Các cô, các chú phải tích cực sản xuất, chọn cây trồng, vật nuôi phù hợp điều kiện tự nhiên, để nâng cao năng suất, xứng đáng là hình mẫu của kinh tế quốc doanh nông nghiệp xã hội chủ nghĩa".

Trong dịp kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Báo Nông nghiệp Việt Nam, Chủ tịch Nước Trương Tấn Sang đã gửi Thư động viên cán bộ, bên tập viên, phóng viên, nhân viên Báo Nông nghiệp Việt Nam, trong thư Chủ tịch Nước Trương Tấn Sang viết:

Báo Nông nghiệp Việt Nam, tiền thân là Báo Tấc Đất, cơ quan cổ động sản xuất của Bộ Canh nông (nay là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) được Chính phủ thành lập ngày 04/12/1945, là một trong những tờ báo đầu tiên được thành lập ngay sau ngày đất nước giành được độc lập.

Tờ báo có vinh dự được Bác Hồ trực tiếp đặt tên và viết bài “GỬI NÔNG GIA VIỆT – NAM” trên số báo đầu tiên, phát hành ngày 07/12/1945. Trong bài viết Bác căn dặn: “Câu tục ngữ “Tấc Đất, Tấc Vàng” ngày nay có hai ý nghĩa: 1 – Báo Tấc Đất sẽ chỉ bảo cho anh chị em nhà nông làm thế nào cho nông nghiệp mau chóng tiến bộ. Sự chỉ bảo của Báo Tấc Đất cũng quý hóa như Tấc Vàng. 2- Loài người ai cũng “dĩ thực vi tiên” (nghĩa là trước tiên cần phải ăn), nước ta thì “dĩ nông vi bản” (nghĩa là nghề nông làm gốc). Dân muốn ăn no thì phải trồng trọt cho nhiều. Nước muốn giàu mạnh thì phải phát triển nông nghiệp. Vậy chúng ta không nên bỏ hoang một Tấc Đất nào hết. Chúng ta phải quý mỗi Tấc Đất như Tấc Vàng. Vì cứu quốc, các chiến sỹ đấu tranh ở ngoài mặt trận, vì kiến quốc nhà nông ra sức phấn đấu ngoài đồng ruộng. Chiến sỹ ra sức giữ gìn nước non. Nhà nông ra sức giúp đỡ chiến sỹ. Hai công việc khác nhau nhưng thật ra là hợp tác. Cho nên hai bên đều có công với Dân tộc, đều là Anh hùng...”.

Điều đó thể hiện sự quan tâm đặc biệt, sự động viên to lớn của Đảng, Bác Hồ đối với nhà nông trong hoàn cảnh vô vàn khó khăn khi nước nhà vừa giành được độc lập.

Trong suốt chặng đường 70 năm xây dựng và phát triển, từ Báo Tấc Đất buổi đầu đến Báo Nông nghiệp Việt Nam ngày nay, tờ báo nhiều lần được đổi tên, nhưng dù mang tên gì, trong điều kiện nào, khó khăn hay thuận lợi, cán bộ, phóng viên, biên tập viên, người lao động của báo luôn ghi nhớ, làm theo lời căn dặn của Bác Hồ, thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị được giao.

Những năm đổi mới vừa qua, Báo Nông nghiệp Việt Nam dưới sự quản lý, chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đã tuyên truyền sâu rộng và hiệu quả đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về nông nghiệp - nông dân - nông thôn. Hiện nay, tờ báo đang tích cực tuyên truyền, phổ biến, góp phần đưa Nghị quyết 26-NQ/TƯ của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về nông nghiệp - nông dân - nông thôn vào cuộc sống; cổ vũ, động viên để Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trở thành phong trào sôi nổi khắp cả nước; hướng dẫn, trang bị kiến thức khoa học kỹ thuật, giới thiệu điển hình tiên tiến trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp, phát triển nông nghiệp và nông thôn…

Nhân dịp Báo Nông nghiệp Việt Nam kỷ niệm 70 năm Ngày thành lập và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất, tôi biểu dương toàn thể cán bộ, phóng viên, biên tập viên, viên chức và người lao động Báo Nông nghiệp Việt Nam đã nỗ lực phấn đấu, vượt qua nhiều khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ vẻ vang của mình. Trong những năm tới, tôi mong muốn và tin tưởng Báo Nông nghiệp Việt Nam, phát huy truyền thống 70 năm qua, tiếp tục phát triển, luôn là cơ quan báo chí đi đầu trong công tác tuyên truyền về nông nghiệp - nông dân - nông thôn, là bạn đồng hành tin cậy của nhà nông, đóng góp tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế của nông nghiệp, nông dân, sự phát triển của nông thôn nước ta.

Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, đảm bảo bộ máy tinh, gọn, mạnh, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả đưa nước ta bước vào kỷ nguyên mới – “Kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc Việt Nam”, tháng 2/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường được thành lập trên cơ sở hợp nhất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Theo đó, ngày 25/2/2025 Báo Nông nghiệp và Môi trường – Cơ quan ngôn luận của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, diễn đàn xã hội của nhân dân vì sự phát triển bền vững của Việt Nam được thành lập trên cơ sở hợp nhất Báo Nông nghiệp Việt Nam (cơ quan ngôn luận của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũ) và Báo Tài nguyên và Môi trường (cơ quan ngôn luận của Bộ Tài nguyên và Môi trường cũ). Ngày 14/4/2025 Báo Nông nghiệp và Môi trường xuất bản số đầu tiên với chủ đề “Đất nước hành trình xanh”.

Với bề dày truyền thống 80 năm hình thành và phát triển, Báo Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục thực hiện lời căn dặn của Bác Hồ:

“Báo Tấc Đất sẽ chỉ bảo cho anh em chị em nhà nông làm thế nào cho nông nghiệp mau chóng tiến bộ. Sự chỉ bảo của Báo Tấc Đất cũng quý hóa như Tấc Vàng.

“Loài người ai cũng “dĩ thực vi tiên” (nghĩa là trước tiên cần phải ăn). Nước ta thì “dĩ nông vi bản” (nghĩa là nghề nông làm gốc). Dân muốn ăn no thì phải giồng giọi cho nhiều. Nước muốn giàu mạnh thì phải phát triển nông nghiệp. Vậy chúng ta không nên bỏ hoang một Tấc Đất nào hết. Chúng ta phải quý mỗi Tấc Đất như một Tấc Vàng”. 

Báo Nông nghiệp và Môi trường sẽ luôn là cơ quan tuyên truyền, truyền thông đa phương tiện, đa nền tảng chủ lực, đồng hành cùng nông nghiệp, nông dân, nông thôn, tài nguyên và môi trường trong thực hiện lời căn dặn, mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Nông dân ta giàu thì nước ta giàu. Nông nghiệp ta thịnh thì nước ta thịnh” và chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, phát luật của Nhà nước “Nông nghiệp là lợi thế quốc gia”, “Nông nghiệp và trụ sỡ của nền kinh tế”, “Môi trường luôn được xác định là một trong ba trụ cột phát triển bền vững của quốc gia”.

Báo Nông nghiệp và Môi trường nguyện là một nốt nhạc âm thầm nhưng đầy nội lực, luôn đổi mới, sáng tạo, vươn lên trong bản hùng ca phát triển bền vững của đất nước, vì một Việt Nam xanh trong kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc Việt Nam.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/80-nam-nganh-nong-nghiep-va-moi-truong-thuc-hien-loi-can-dan-cua-bac-qua-lang-kinh-cua-bao-nong-nghiep-va-moi-truong-d784141.html