Bài 1: Người dân là trung tâm của chính sách an sinh

“Nơi để về” - nhà ở xã hội mang sứ mệnh nhân văn khi trao cơ hội an cư cho nhiều gia đình có

thu nhập thấp, tạo nền tảng vững chắc cho người lao động tập trung phát triển sự nghiệp, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển, địa phương, đất nước vững chắc đi lên. Với chủ trương của Đảng và Nhà nước “giấc mơ mái ấm an cư”, một cuộc sống ổn định, trọn vẹn của nhiều người đã thành hiện thực.  

 “An cư” chưa trọn vẹn, “lạc nghiệp” khó bền lâu

Những năm qua, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm thực hiện chính sách xã hội, đảm bảo an sinh xã hội, trong đó có đảm bảo quyền về chỗ ở, tiếp cận nhà ở bình đẳng của người dân, nhất là người yếu thế, người khó khăn. Quốc hội liên tục hoàn thiện thể chế, nhất là về pháp luật nhà ở, bất động sản nhằm tạo cơ hội bình đẳng, giúp người thu nhập thấp tiệm cận với nhà ở một cách thuận lợi hơn. Quốc hội, Chính phủ đã triển khai hàng loạt nghị quyết, chỉ thị, kế hoạch về phát triển nhà ở, ổn định thị trường bất động sản. Đặc biệt, việc đưa chủ trương của Chính phủ quy định các dự án phát triển nhà thương mại phải dành 20% quỹ đất để xây dựng NƠXH triển khai tại các địa phương đang mở ra nhiều cơ hội cho CNLĐ, người thu nhập thấp khi tiệm cận với NƠXH để an cư...

Công nhân Công ty TNHH Công nghiệp chính xác EVA Quảng Ninh gia công sản phẩm.

Mặc dù có nhiều tiến bộ trong phát triển NƠXH, song đánh giá tổng thể, nguồn cung NƠXH ở nhiều địa phương, nhất là khu vực đô thị các thành phố lớn còn thiếu; giá bán NƠXH có thời điểm chưa phù hợp với đại đa số người dân; quỹ đất dành cho phát triển NƠXH ở một số địa bàn nhìn chung chất lượng chưa đảm bảo (xa trung tâm, khó kết nối hạ tầng…). Cùng với đó, nhiều dự án NƠXH triển khai chậm, do chủ đầu tư dự án thiếu năng lực tài chính, kinh nghiệm triển khai… Ở nhiều địa bàn còn xuất hiện tình trạng hội, nhóm đầu cơ, nhà đầu tư, cá nhân hoạt động môi giới bất động sản “đẩy giá tăng cao”, “tạo giá ảo” gây nhiễu loạn thông tin thị trường nhằm trục lợi. Thêm vào đó, biến động giá cả vật tư xây dựng cùng sự thiếu hụt nguồn cung dự án thời gian qua đã đẩy giá NƠXH tăng mạnh trên thị trường thứ cấp. Không ít căn hộ được rao bán với mức giá gấp đôi, thậm chí gấp ba hoặc hơn so với giá ban đầu chỉ sau vài năm bàn giao…

Đối với Quảng Ninh, địa bàn kinh tế trọng điểm khu vực phía Bắc và cả nước có tốc độ đô thị hóa nhanh, là tỉnh công nghiệp, dịch vụ, nhiều KCN lớn, tập trung nhiều dự án, dịch vụ du lịch, đầu tư sản xuất, nhất là ngành khai khoáng. Hiện Quảng Ninh có hơn 215.000 công nhân, viên chức, lao động (CNVC-LĐ) làm việc trong các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế, kéo theo đó nhu cầu về nhà ở rất cao. Tuy nhiên, cũng như nhiều địa phương, giá bất động sản, nhà ở cũng có những biến động. Thời điểm giá bất động sản tại Quảng Ninh tăng cao nhất vào khoảng cuối năm 2020 đến tháng 3/2021, khi nhiều phân khúc tăng mạnh, nhất là đất biệt thự và đất đô thị ở các vị trí đắc địa, có thể tăng tới 70-80% so với cuối năm 2020.

Với mức thu nhập của hầu hết NLĐ hiện nay, đặc biệt là người trẻ thì cơ hội sở hữu nhà ở không hề dễ dàng. Phần lớn NLĐ ở nơi khác đến Quảng Ninh làm việc phải thuê nhà, điều kiện sinh hoạt không đảm bảo. Thiếu “chốn an cư” kéo theo nguy cơ mất an ninh trật tự, thiếu hụt lao động cùng những bất cập khác khiến phần nào ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh của nhiều đơn vị, doanh nghiệp. Ông Trịnh Văn Hiếu, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH Công nghiệp chính xác EVA Quảng Ninh, KCN Bắc Tiền Phong, phường Quảng Yên, cho biết: “Công ty hiện có hơn 200 công nhân, phần lớn ở địa phương khác ngoài Quảng Yên đến làm việc. Để thuận tiện cho sinh hoạt, đi làm, công nhân phải thuê trọ quanh KCN với chi phí từ 2 đến 2,5 triệu đồng/tháng. Công ty đã có chính sách hỗ trợ thuê trọ cho công nhân, tuy nhiên cũng chỉ là giải pháp trước mắt. Để NLĐ yên tâm gắn bó lâu dài với Công ty, việc xây dựng NƠXH cho CNLĐ và người thu nhập thấp vẫn là giải pháp hữu hiệu. Cuối năm nay, nhà xưởng của Công ty chính thức đi vào hoạt động với gần 2.000 công nhân làm việc, khi ấy vấn đề về nhà ở đang là bài toán khó…”.

CNLĐ trong KCN, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh chủ yếu ở độ tuổi cần lập gia đình. Cũng vì nơi ăn, chốn ở chưa đảm bảo nên tâm lý của nhiều người không ổn định, thiếu gắn bó với doanh nghiệp. Ông Lưu Mộc Sinh, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kỹ thuật điện tử Tonly Việt Nam, KCN Đông Mai, phường Đông Mai, cho biết: “Với 7.000 công nhân hiện nay, Công ty luôn quan tâm thực hiện các chính sách đãi ngộ cho công nhân. Ngoài một số vị trí quản lý, văn phòng, hành chính duy trì ổn định, thì nhân sự tại nhiều bộ phận thường xuyên có sự thay đổi, do nhiều người xin chuyển công việc, nguyên nhân chính vẫn là thiếu sự ổn định về chốn ở. Hệ lụy này khiến Công ty phải tuyển dụng bù đắp cho sự thiếu hụt lao động, điều đó đồng nghĩa với việc Công ty phải tổ chức đào tạo, huấn luyện liên tục. Có thời điểm, Công ty thiếu hụt lao động lớn, khiến một số dây chuyền phải tạm dừng sản xuất, ảnh hưởng đến tiến độ đơn hàng cũng như doanh thu...”.

Trước những bất cập về nhà ở cho CNLĐ, người thu nhập thấp, Quốc hội, Chính phủ thời gian qua đã triển khai hàng loạt biện pháp để tháo gỡ nhằm tăng nguồn cung nhà ở, nhất là phân khúc giá hợp lý và NƠXH. Thủ tướng Chính phủ cũng chủ trì rất nhiều cuộc họp trực tuyến toàn quốc, ban hành hàng trăm nghị quyết, công điện, văn bản chỉ đạo, giao nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành, địa phương với quyết tâm xây dựng một thị trường bất động sản đồng bộ hơn, với cơ chế ưu đãi, thủ tục thuận tiện, nguồn cung lớn hơn và giá cả phải chăng để đáp ứng cầu và điều quan trọng sau cùng chính là người dân phải được thụ hưởng, không để người dân phải "chen chúc, chạy vạy" mua NƠXH.

Thể chế vững - dân tin, nước mạnh

Phát triển NƠXH tạo sự an cư, góp phần ổn định đời sống, tạo điều kiện cho NLĐ an tâm ổn định sự nghiệp. Mỗi ngôi nhà không chỉ là nơi để ở, nơi trở về sau mỗi ngày lao động, học tập, mà còn tạo nền tảng thúc đẩy phát triển “tế bào xã hội” một cách bền vững, tạo động lực tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội.

Đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật quản lý thị trường bất động sản và phát triển NƠXH từ năm 2015 đến hết năm 2023 thực hiện khảo sát tại dự án thiết chế công đoàn tại đồi Thủy Sản, phường Bãi Cháy, tỉnh Quảng Ninh, ngày 18/7/2024.

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, đến năm 2030, Việt Nam cần xây dựng tối thiểu 1 triệu căn NƠXH để đáp ứng nhu cầu của người dân, đặc biệt là CNLĐ tại các KCN và người thu nhập thấp. Qua các kỳ đại hội Đảng cũng như các quyết sách của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ đều nhấn mạnh nhiệm vụ an sinh xã hội, trong đó NƠXH được đặc biệt quan tâm.

Trong tiến trình thực hiện đường lối đổi mới, chính sách nhà ở được thể hiện trong các nội dung về bảo đảm an sinh xã hội tại các nghị quyết của Đảng, của Quốc hội. Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), Đảng ta xác định “Kết hợp chặt chẽ, hợp lý phát triển kinh tế với phát triển văn hóa, xã hội, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính sách; phát triển hài hòa đời sống vật chất và đời sống tinh thần, không ngừng nâng cao đời sống của mọi thành viên trong xã hội về ăn, ở, đi lại, học tập, nghỉ ngơi, chữa bệnh và nâng cao thể chất…”.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà, Phó trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh, phát biểu góp ý kiến vào các dự án luật tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV. 

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng cũng xác định phương hướng và giải pháp trọng tâm là đặt vấn đề NƠXH trong tổng thể nhiệm vụ, giải pháp phát triển xã hội, chăm lo con người: “Đẩy mạnh tuyên truyền mục tiêu giảm nghèo sâu rộng, khơi dậy ý chí chủ động, vươn lên của người nghèo, tiếp nhận và sử dụng có hiệu quả chính sách và nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước, của cộng đồng để thoát nghèo. Tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Phát triển và mở rộng các loại hình nhà ở; đẩy mạnh phát triển NƠXH, nhà ở cho thuê, nhà ở giá rẻ, nhà ở cho công nhân các khu công nghiệp; tạo điều kiện khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia phát triển nhà ở theo cơ chế thị trường cho các đối tượng chính sách xã hội...”.

Trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030; Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, cũng thể hiện sâu sắc quan điểm, mục tiêu về diện tích, chất lượng, định hướng chính sách và đề ra các nhóm giải pháp toàn diện nhằm phát triển nhà ở. Các chiến lược thể hiện rõ quan điểm toàn diện phát triển nhà ở và vai trò của các chủ thể trong việc giải quyết nhu cầu nhà ở của nhân dân, một quyền cơ bản và là điều kiện phát triển con người Việt Nam. Trong đó, nhấn mạnh: Nhà nước khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển nhà ở theo cơ chế thị trường đáp ứng mọi nhu cầu của người dân; có chính sách để hỗ trợ về nhà ở cho các đối tượng chính sách xã hội, người có thu nhập thấp và người nghèo gặp khó khăn về nhà ở nhằm góp phần ổn định chính trị, bảo đảm an sinh xã hội và phát triển đô thị, nông thôn theo hướng văn minh, hiện đại… Đây là những chiến lược lớn của Đảng, Nhà nước về vấn đề nhà ở, tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nhà ở.

Đoàn ĐBQH tỉnh và Hội đồng Phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật tỉnh Quảng Ninh tổ chức Hội nghị phổ biến, tuyên truyền các luật được thông qua tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV. Ảnh chụp ngày 10/1/2024.

Quốc hội liên tục xây dựng, hoàn thiện thể chế sát thực tiễn, khả thi cao nhằm đảm bảo tốt nhất đời sống nhân dân, CNLĐ, trong đó có chính sách về NƠXH. Các luật lần lượt ra đời, thường xuyên sửa đổi, bổ sung các văn bản luật cũ không còn phù hợp và bổ sung những nội dung mới nhằm sát với thực tiễn, như: Luật Nhà ở năm 2005, Luật Nhà ở năm 2014 (sửa đổi), Luật Nhà ở năm 2023 (sửa đổi)… đã xác định rõ mục tiêu phát triển nhà ở phải bảo đảm tạo môi trường để phát triển đồng thời 2 loại nhà ở (nhà ở thương mại và NƠXH); quy định rõ phát triển nhà ở phải theo quy hoạch và có kế hoạch, khắc phục tình trạng phát triển tự phát, lệch pha cung - cầu. Đồng thời, cụ thể hóa các cơ chế ưu đãi, quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan có liên quan trong phát triển NƠXH để phục vụ các đối tượng có khó khăn về nhà ở, nhưng không có khả năng chi trả theo cơ chế thị trường; xóa bỏ một số TTHC gây phiền hà cho doanh nghiệp và người dân trong kinh doanh nhà ở… Đặc biệt, Luật Nhà ở 2023 (sửa đổi) có những thay đổi sát hợp với thực tiễn, bổ sung các đối tượng mua nhà ở xã hội, như: Doanh nghiệp, hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã ở trong KCN; thân nhân liệt sĩ; học sinh các trường chuyên biệt; chỉ quy định điều kiện về nhà ở và điều kiện về thu nhập, bãi bỏ điều kiện về cư trú, tạo thuận lợi cho người có thu nhập thấp tiệm cận với NƠXH…

Với ý chí tập thể, vì nước, vì dân, đại biểu Quốc hội luôn sâu sát cơ sở, nắm bắt, phản ánh đúng tâm tư, nguyện vọng của cử tri và tình hình thực tế thuận lợi, khó khăn ở mỗi địa bàn. Vì vậy, khi các luật đi vào cuộc sống ngày càng khẳng định chất lượng ban hành, đáp ứng mong đợi của cử tri, nhân dân.

Kết quả đó được "vun đắp" từ sự đoàn kết, tâm huyết, trách nhiệm, trí tuệ của đại biểu Quốc hội đã thấu hiểu những kiến nghị chính đáng của cử tri, những điều cử tri cần, cử tri kỳ vọng và bằng sự truyền tải hết sức trách nhiệm đến nghị trường Quốc hội, góp phần hoàn thiện thể chế, nâng tầm hiệu quả của luật sát yêu cầu thực tiễn hiện nay, phù hợp với xu thế phát triển của địa phương, đất nước. 

Tại Quảng Ninh, với trách nhiệm lớn trước cử tri và nhân dân và vì mục tiêu phát triển của đất nước, Đoàn ĐBQH tỉnh luôn thể hiện tâm huyết, trách nhiệm tham góp ý kiến xây dựng các luật, đã có nhiều bài phát biểu, chất vấn chất lượng tại nghị trường Quốc hội. Ngược dòng thời gian, năm 2023 khi tham gia vào dự án Luật Nhà ở 2023 (sửa đổi), ý kiến tham góp của Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh được Quốc hội ghi nhận, đánh giá cao; cử tri vui mừng, phấn khởi bởi những tâm tư, nguyện vọng chính đáng được truyền tải đến Quốc hội, trong đó có nhiều nội dung quan trọng như: Điều kiện được hỗ trợ nhà ở xã hội; chính sách xây dựng nhà ở cho NLĐ trong các doanh nghiệp dịch vụ, du lịch; phát triển nhà ở tái định cư...

Cùng với Luật Nhà ở 2023, Quốc hội cũng thông qua Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Đất đai, tất cả có hiệu lực từ 1/8/2024. Các luật đi vào cuộc sống đã và đang góp phần quan trọng, tạo hành lang pháp lý đầy đủ, giúp thị trường bất động sản có thêm động lực để đẩy nhanh tiến trình phục hồi và phát triển theo hướng minh bạch, ổn định và bền vững; giúp các địa phương triển khai hiệu quả Đề án của Chính phủ về đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân KCN giai đoạn 2021-2030.

Ông Vũ Tuấn Anh, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Tư vấn đầu tư tài chính Toàn Cầu, cho biết: Các dự án luật được thông qua đã từng bước tháo gỡ "nút thắt" từ thực tiễn cho doanh nghiệp và người dân, đồng thời có nhiều cơ chế, chính sách, ưu đãi tạo thuận lợi cho đầu tư. Tôi đánh giá cao tỉnh Quảng Ninh đã rất khẩn trương trong triển khai các dự án luật, trong đó có Luật Nhà ở. Khi Luật ban hành, các địa phương, đơn vị trong tỉnh cũng nhanh chóng trong nắm bắt khó khăn, dư luận để kịp thời giải đáp, đề xuất với cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, thay thế các quy định bất cập trước đây, để luật sớm đi vào cuộc sống…

Bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Đảng và Nhà nước ta tiếp tục đặt nhiệm vụ chính là đảm bảo an sinh xã hội, tiến bộ xã hội, “Nhân dân hạnh phúc”. Dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng cũng nhấn mạnh đến an sinh xã hội là chính sách vì con người, lấy người dân làm trung tâm, là mục tiêu và động lực của quá trình phát triển đất nước. An sinh xã hội tiếp tục là nhiệm vụ trọng tâm với yêu cầu cao hơn, chính sách nhiều hơn và thiết thực hơn, nhằm bảo đảm an sinh, nâng cao đời sống cho người dân trên cả nước.

Trong bối cảnh cả nước tiếp tục triển khai nhiều chủ trương, chính sách xã hội bao trùm, bền vững trong kỷ nguyên phát triển mới, Nghị quyết 201/2025/QH15 (ngày 29/5/2025) của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển NƠXH vừa ra đời, đang được cử tri cả nước đón nhận. Nghị quyết như “luồng gió mới”, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, “điểm nghẽn” về thể chế thúc đẩy phát triển NƠXH, trọng tâm là: Quỹ nhà ở quốc gia; giao chủ đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu đối với dự án đầu tư xây dựng NƠXH, nhà ở cho LLVT nhân dân không sử dụng vốn đầu tư công. Đồng thời, giảm thủ tục rườm rà về lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch chi tiết dự án đầu tư xây dựng NƠXH; thủ tục đầu tư xây dựng NƠXH; xác định giá bán, giá thuê mua NƠXH; điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về NƠXH; thuê NƠXH, nhà lưu trú công nhân trong KCN; bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật, tạo quỹ đất phát triển NƠXH… 

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai Nghị quyết số 201/2025/QH15 của Quốc hội, tổ chức tháng 6/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về chính sách nhà ở và thị trường bất động sản, khẳng định: Thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về chính sách xã hội và an sinh xã hội, thời gian qua có 2 chương trình rất có ý nghĩa là Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát và Đề án xây dựng 1 triệu căn hộ NƠXH.

Nhấn mạnh nhiệm vụ phải quyết liệt thực hiện, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các tỉnh, thành phố đôn đốc các chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại thực hiện các thủ tục đầu tư xây dựng NƠXH trên quỹ đất 20% thuộc dự án theo quy định của Luật Nhà ở năm 2023 để khởi công ngay trong năm 2025, làm cơ sở hoàn thành chỉ tiêu những năm tiếp theo; ban hành các cơ chế ưu đãi, hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội… “Thể chế pháp luật về phát triển nhà ở xã hội ngày càng được hoàn thiện, tháo gỡ các điểm nghẽn, khơi thông để mọi người dân đều có thể tiếp cận nhà ở xã hội, có chỗ ở. Tuy nhiên, để chính sách đi vào cuộc sống, có kết quả thực tế cần sự vào cuộc của các bộ, ngành, đặc biệt cấp ủy, người đứng đầu các địa phương trong triển khai” – Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh.

Nguyễn Huế - Cao Quỳnh

Nguồn: https://baoquangninh.vn/bai-1-nguoi-dan-la-trung-tam-cua-chinh-sach-an-sinh-3382524.html