Bản làng thức giấc, du lịch cất cánh: Lạng Sơn khai mở sức mạnh di sản vùng cao

Từ những điệu sli, lượn ngân giữa núi rừng đến những làng văn hóa đang hồi sinh, Lạng Sơn đang tạo nên “bản giao hưởng mới” giữa bảo tồn và phát triển, đưa văn hóa dân tộc thiểu số trở thành điểm tựa cho du lịch xanh, độc đáo và bền vững.

Khởi nguồn từ làng bản – nơi văn hóa được đánh thức

Là tỉnh có hơn 30 dân tộc anh em sinh sống, Lạng Sơn là vùng đất hội tụ kho tàng văn hóa đặc sắc của dân tộc Tày, Nùng, Dao, Hoa, Sán Chay… Không chỉ là bản sắc của xứ Lạng, những giá trị này còn trở thành "mỏ vàng mềm" giúp tỉnh phát triển du lịch theo hướng khác biệt.

Từ đầu năm 2025, tỉnh triển khai Dự án 6 thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia nhằm bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch. Đây là bước chuyển quan trọng: từ bảo tồn thụ động sang bảo tồn đi liền khai thác bền vững.

Chỉ trong 9 tháng, nhiều hoạt động đã được triển khai: trang bị 20 bộ thiết bị nhà văn hóa thôn; hỗ trợ 4 nghệ nhân; duy trì 60 đội văn nghệ truyền thống; mở 3 lớp truyền dạy văn hóa phi vật thể; thành lập 3 câu lạc bộ văn hóa dân gian cùng 8 tủ sách cộng đồng. Những hoạt động này đang "thổi hơi ấm" vào các làng bản – nơi lưu giữ giá trị cổ truyền vững bền nhất.

Đặc biệt, Thung lũng Bắc Sơn vừa được vinh danh "Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025", mở ra cơ hội bứt phá cho loại hình du lịch cộng đồng.

Bảo tồn để phát triển – hướng đi mới của xứ Lạng

Không chỉ lưu giữ di sản, Lạng Sơn chọn cách gắn bảo tồn với kinh tế du lịch. Ba làng văn hóa truyền thống – làng đá Thạch Khuyên (Xuất Lễ), thôn Lân Châu (Hữu Liên) và Quỳnh Sơn (Bắc Quỳnh) – được đầu tư như mô hình điểm: không gian sinh hoạt, phong tục, kiến trúc cổ được bảo tồn nguyên bản, đồng thời mở cửa đón khách trải nghiệm.

Đồng chí Hoàng Quốc Khánh, Bí thư Tỉnh ủy đến thăm và tìm hiểu cơ sở sản xuất ngói âm dương tại xã Bắc Sơn

Song song là dự án tôn tạo Khu di tích Khởi nghĩa Bắc Sơn. Khi hoàn thành, đây không chỉ là "địa chỉ đỏ" giáo dục lịch sử mà còn là điểm nhấn đặc sắc trên bản đồ du lịch văn hóa – lịch sử của tỉnh.

Con người – yếu tố trung tâm – cũng được chú trọng. Các lớp dạy then, sli, lượn, chính sách hỗ trợ nghệ nhân, đội văn nghệ truyền thống giúp mạch nguồn văn hóa được nối dài bởi thế hệ trẻ.

Ở Bắc Sơn, Ba Sơn, Hữu Kiên… nhiều hộ dân đã phát triển homestay theo kiến trúc nhà sàn cổ, phục dựng ẩm thực truyền thống, tổ chức trình diễn dân ca – dân vũ, dẫn khách khám phá bản làng. Văn hóa trở thành sinh kế, người dân trở thành chủ thể – nền tảng then chốt cho du lịch cộng đồng bền vững.

Khi bản làng trở thành điểm đến – di sản hồi sinh trong đời sống

Những giá trị tưởng như đang dần mai một – then Tày, đàn tính, khèn Nùng, lễ hội Lồng Tồng, hát sli – đang hồi sinh mạnh mẽ trong không gian du lịch sống động.

Du khách không chỉ ngắm và nghe, mà được trải nghiệm: làm ngói âm dương ở Quỳnh Sơn, cấy lúa ở thung lũng Bắc Sơn, học hát then cùng nghệ nhân bản địa.

Hiệu ứng lan tỏa rõ rệt: trải nghiệm du lịch phong phú hơn, thu nhập người dân tăng lên, bản làng rộn ràng sức sống mới. Mỗi mùa lễ hội, mỗi đêm diễn dân ca trở thành tài sản chung mà cộng đồng giữ gìn bằng niềm tự hào.

Liên kết văn hóa – du lịch: Hướng đi dài hạn cho phát triển bền vững

Lạng Sơn đang xây dựng cơ chế gắn kết chặt chẽ giữa bảo tồn và phát triển. Mỗi dự án văn hóa đều hướng tới mục tiêu du lịch; mỗi sản phẩm du lịch đều khai thác giá trị bản địa.

Ba trụ cột được xác định: Phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn làng cổ; Xây dựng tour trải nghiệm văn hóa – nông nghiệp vùng cao; Phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng từ dân ca, ẩm thực, trang phục, nghệ thuật dân gian.

Đây cũng là xu hướng du lịch trải nghiệm hiện nay – nơi du khách tìm kiếm sự chân thực và tính độc đáo.

Làng đá Thạch Khuyên - lối kiến trúc tiêu biểu cho nhà ở truyền thống của dân tộc Tày, Nùng ở Lạng Sơn

Tuy nhiên, tỉnh vẫn đối mặt thách thức: hạn chế về nguồn lực, hạ tầng chưa đồng bộ, thiếu đội ngũ du lịch chuyên nghiệp. Để văn hóa thực sự nuôi dưỡng du lịch, Lạng Sơn cần đẩy mạnh liên kết doanh nghiệp, đào tạo nhân lực, khuyến khích cộng đồng tham gia quảng bá sản phẩm.

Văn hóa – "đôi cánh" đưa du lịch Lạng Sơn cất cao. Văn hóa dân tộc thiểu số không chỉ là ký ức quá khứ mà là chất liệu để Lạng Sơn định hình tương lai. Khi làng văn hóa được hồi sinh, nghệ nhân được tôn vinh, điệu sli – lượn vang lên trong không gian du lịch, di sản trở lại đời thường một cách sống động.

Dự án 6 đang tạo nền tảng để Lạng Sơn định vị mình trên bản đồ du lịch bền vững. Mỗi nhịp trống hội, mỗi tiếng then ngân, mỗi nếp nhà sàn sáng đèn đón khách đều kể câu chuyện mới: khi bản làng thức giấc, du lịch Lạng Sơn sẽ cất cánh bằng đôi cánh văn hóa của chính mình.

Nguồn: https://phunuvietnam.vn/ban-lang-thuc-giac-du-lich-cat-canh-lang-son-khai-mo-suc-manh-di-san-vung-cao-20251114194627592.htm