Các trường đại học điều chỉnh chương trình đào tạo trước 'bão AI'

Trong bối cảnh AI phát triển mạnh mẽ, các trường đại học cũng đang dần điều chỉnh chương trình giảng dạy cho phù hợp với thực tế.

Nguyễn Huy Hải, thí sinh tự do tại Hải Dương đang ôn thi lại kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 chia sẻ, từng lựa chọn ngành về công nghệ ô tô trong mùa tuyển sinh trước, nhưng sau 1 kỳ học đầu tiên, Hải nhận ra mình không phù hợp với nhóm ngành kỹ thuật nên quyết định “bẻ lái” thi lại để chuyển sang nhóm ngành về kinh tế trong năm nay. Song điều Hải băn khoăn nhất là những thông tin trên mạng cho rằng các ngành này trong tương lai cũng có thể bị hay thế bởi AI.

Tương tự, Trần Hải Yến (THPT Việt Đức, Hà Nội) cũng có nguyện vọng lựa chọn nhóm ngành về báo chí truyền thông nhưng cũng đang lo ngại trước thông tin tương lai những “nhà báo AI” có thể chiếm mất việc làm: “Chỉ với Chat GPT đã có thể tạo ra một bài báo về một đề tài bất kỳ. Khi theo dõi các thông tin về những ngành nghề có thể bị ảnh hưởng trong tương lai bởi trí tuệ nhân tạo, em khá lo ngại”.

PGS.TS Đặng Thị Thu Hương, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn (ĐH Quốc gia Hà Nội) cho rằng, trí tuệ nhân tạo dù phát triển đến đâu cũng không thể thay thế hoàn toàn con người trong mọi lĩnh vực nghề nghiệp.

PGS.TS Đặng Thị Thu Hương lấy ví dụ như với ngành báo chí, truyền thông, trí tuệ nhân tạo có thể giúp các nhà báo xử lý thông tin tốt hơn, thậm chí tạo ra các “nhà báo robot” và lan tỏa thông tin trên mạng xã hội. Tuy nhiên, khi công nghệ phát triển, cũng có không ít đối tượng lợi dụng để tạo ra các hình ảnh, giọng nói giả, tung tin giả, tác động tiêu cực đến xã hội.

Như vậy AI mang đến nhiều cơ hội cũng như nhiều thách thức với báo chí. Khi đó, nhà báo đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm chứng thông tin, phát hiện ra những vấn đề mới để tạo ra những tác phẩm báo chí mới có sức lay động và phục vụ cộng đồng một cách chân thực nhất, chính xác nhất, có tính định hướng xã hội.

PGS.TS Đặng Thị Thu Hương, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn (ĐH Quốc gia Hà Nội)

Nhà báo cũng cần có kiến thức nền tảng sâu rộng để có thể phân tích, bình luận, phản biện xã hội để xây dựng báo chí giải pháp.

PGS.TS Đặng Thu Hương cho biết, trước bối cảnh AI phát triển như hiện nay, các trường cũng đang thay đổi chương trình, có những học phần mới để trang bị kiến thức, kỹ năng tốt hơn cho sinh viên. Như với ngành báo chí, truyền thông, bên cạnh những học phần về nghiệp vụ báo chí, tác nghiệp, kỹ năng báo chí, các trường còn đưa vào rất nhiều học phần về kỹ năng sử dụng AI, công nghệ thực tế ảo, thực tế ảo tăng cường để giúp sinh viên có thêm những kiến thức, kỹ năng có thể sử dụng AI tốt nhất cho công việc trong tương lai.

Xu hướng liên ngành lên ngôi

TS Trần Mạnh Hà, Trường phòng Đào tạo Học viện Ngân hàng cũng cho biết, để đáp ứng công cuộc chuyển đổi số, sự phát triển không ngừng của công nghệ, bên cạnh những nhóm ngành truyền thống, những năm gần đây trường mở thêm một số ngành mới như ngân hàng số, công nghệ tài chính, marketing số, thương mại điện tử, khoa học dữ liệu. 

“Chúng tôi dự báo nhu cầu xã hội của những ngành này trong những năm tới là rất bức thiết, phù hợp với công cuộc chuyển đổi số. Bên cạnh đó, đây đều là những ngành đào tạo được xây dựng theo hướng liên ngành, xuyên ngành kết hợp giữa các ngành truyền thống và chuyển đổi số, công nghệ trang bị cho sinh viên những kiến thức, kỹ năng, thái độ để đáp ứng yêu cầu công việc trong tương lai”, TS Trần Mạnh Hà cho biết.

TS Trần Mạnh Hà, Trưởng phòng Đào tạo Học viện Ngân hàng

Cũng theo TS Hà, ngoài kiến thức chuyên môn, nhà trường cũng chú trọng trang bị cho sinh viên năng lực ngoại ngữ, khả năng giao tiếp, làm việc nhóm, năng lực số và quan trọng nhất là thói quen học tập suốt đời, để không ngừng học hỏi, trau dồi kiến thức kỹ năng trong bối cảnh xã hội thay đổi từng ngày.

ThS Phạm Thanh Hà, Trưởng phòng quản lý đào tạo Trường đại học Ngoại thương cũng khẳng định, trí tuệ nhân tạo chỉ cung cấp công cụ, không thể thay thế hoàn toàn con người trong các lĩnh vực, ngành nghề, nhất là nhóm ngành kinh tế. 

Song để đáp ứng yêu cầu mới của thị trường lao động, hiện nay Trường ĐH Ngoại thương nói riêng, cũng như các trường đại học trên cả nước nói chung đều sẽ phải rà soát, điều chỉnh chương trình đào tạo để có những cách tiếp cận mới, trang bị cho người học tư duy, kỹ năng làm chủ công nghệ.

Bên cạnh đó, các trường cũng hướng tới việc đào tạo liên ngành, các ngành truyền thống cũng sẽ phải điều chỉnh hoặc mở thêm các ngành mới kết hợp giữa nhóm ngành kinh tế và công nghệ.

“Xu hướng đào tạo liên ngành đang diễn ra rất mạnh mẽ ở các khối ngành, sinh viên được học và đi sâu vào một ngành nào đó, nhưng các em vẫn sẽ được học thêm những nhánh đào tạo phụ.

Ví dụ, khi học khoa học máy tính, các em có thể đi theo hướng về phát triển phần mềm hoặc phân tích dữ liệu, hay khi học về kinh tế vẫn có thể học thêm về khoa học dữ liệu, khi học về thương mại vẫn có cả kiến thức về kinh doanh quốc tế…

Với hướng đào tạo như vậy sinh viên sẽ có thêm nhiều cơ hội nghề nghiệp, đáp ứng tốt hơn yêu cầu của thị trường lao động”, Ths Phạm Thanh Hà nói.

Những ngành nào đang có nhu cầu tuyển dụng lớn?

Dự báo về xu hướng tuyển dụng, Manpower Group cho biết, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh đang phát triển mạnh mẽ ở tất cả các ngành. Ngày càng nhiều công ty đẩy mạnh ưu tiên nâng cấp công nghệ, số hóa, ứng dụng AI và tự động hóa, cũng như các thực hành bền vững.

Sự tập trung này thúc đẩy nhu cầu tuyển dụng cao trong các mảng như kỹ thuật số, môi trường – xã hội – quản trị (ESG), quản lý rủi ro và tuân thủ.

Lĩnh vực công nghiệp bán dẫn cũng nổi lên như một ngôi sao sáng. Việt Nam đang trở thành thị trường tiềm năng cho các nhà sản xuất bán dẫn toàn cầu, nhờ vào chi phí lao động cạnh tranh, các ưu đãi từ chính phủ và sự gia tăng đầu tư nước ngoài.

Năm 2025, tuyển dụng trong lĩnh vực bán dẫn sẽ tập trung vào ba lĩnh vực chính: gia tăng nhu cầu kỹ sư có tay nghề, tăng cường chú trọng vào các vai trò nghiên cứu & phát triển (R&D) để thúc đẩy đổi mới, và tập trung đầu tư phát triển nhân tài trong nước.

Công nghiệp bán dẫn cũng là ngành được dự đoán chi trả mức thưởng hào phóng nhất trong năm 2025, lên đến 33% mức lương cả năm.

Bên cạnh đó, yêu cầu về kỹ năng ngoại ngữ ngày càng tăng trong tuyển dụng. Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn với thế giới, ngày một nhiều nhà tuyển dụng yêu cầu nhân viên thành thạo ít nhất một ngoại ngữ, ngoài các kỹ năng chuyên môn.

Bên cạnh tiếng Anh, các ngôn ngữ như tiếng Trung (ví dụ ngành Sản xuất), tiếng Nhật (ví dụ ngành Bất động sản) và tiếng Hàn (ví dụ ngành Thương mại Công nghiệp) cũng rất được ưa chuộng.

Ông Simon Matthews, Giám đốc Khu vực Đông Nam Á, ManpowerGroup, chia sẻ: “Chỉ 9% doanh nghiệp ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương có đủ nhân tài cần thiết để đạt được các mục tiêu môi trường – xã hội – quản trị, do vậy chúng tôi tin rằng xu hướng này sẽ gia tăng mạnh mẽ hơn trong năm tới.

Dữ liệu tuyển dụng của chúng tôi cho thấy nhu cầu về nhân tài xanh tại Việt Nam hiện đang cao trong các ngành như: Sản xuất, Công nghệ, Năng lượng, Vận tải & Logistics, và Nông nghiệp".

NGUYỄN TRANG(VOV.VN)