Cấm đi khỏi nơi cư trú - cần cơ chế phối hợp

Cơ chế phối hợp 3 bên - rõ đầu mối, rõ thẩm quyền

Thảo luận về dự án Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú, nhiều ý kiến nhấn mạnh yêu cầu thiết kế một cơ chế phối hợp 3 bên chặt chẽ giữa cơ quan tố tụng - chính quyền địa phương - cộng đồng dân cư. Mục tiêu là theo dõi, hỗ trợ, quản lý người bị áp dụng biện pháp cấm đi khỏi nơi cư trú một cách hiệu quả, nhân văn, không chồng chéo trách nhiệm.

Bà Đặng Bích Ngọc Đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ đề nghị làm rõ cấu trúc điều luật, trong đó các hành vi bị nghiêm cấm tại Điều 7 nên được chia thành 2 nhóm: nhóm áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân tại cơ sở tạm giữ, tạm giam; và nhóm áp dụng đối với người bị tạm giữ, tạm giam. Cách tiếp cận theo nhóm, theo bà Ngọc, giúp dễ tổ chức thực hiện, nâng tính minh bạch, thống nhất trong áp dụng pháp luật.

Bà Đặng Bích Ngọc Đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ

Đại biểu Lê Tất Hiếu, Đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ, góp ý về chế độ sinh hoạt văn hóa, thông tin tại cơ sở giam giữ. Theo ông, quy định người bị tạm giữ, tạm giam không được nhận hiện vật là quá khắt khe. Ông đề xuất trao thẩm quyền cho cơ quan giám thị xem xét cho phép nhận sách báo, tài liệu sau kiểm duyệt, miễn không ảnh hưởng đến quá trình giải quyết vụ án. Cách quy định linh hoạt này vừa bảo đảm trật tự quản lý, vừa đáp ứng nhu cầu tinh thần chính đáng của người bị tạm giam.

Đại biểu Lê Tất Hiếu, Đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ

Một nội dung nhận được sự quan tâm đặc biệt là bảo vệ dữ liệu sinh trắc học. Đại biểu Cầm Hà Chung Đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ cho rằng dữ liệu sinh trắc học là dữ liệu cá nhân đặc biệt nhạy cảm, gắn trực tiếp với quyền con người. Do đó, dự thảo cần bổ sung quy định nghiêm cấm cung cấp, trao đổi, mua bán hoặc tiết lộ dữ liệu sinh trắc học trái phép; đồng thời, nguyên tắc mọi hoạt động thu thập, lưu trữ, khai thác, hủy dữ liệu sinh trắc học phải chịu sự giám sát của cơ quan có thẩm quyền. Đây là điều kiện tiên quyết để tăng tính an toàn, hợp pháp khi mở rộng công cụ số trong thi hành các biện pháp tố tụng.

Đại biểu Cầm Hà Chung, Đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ

Đối với biện pháp "cấm đi khỏi nơi cư trú", đa số đại biểu đánh giá chủ trương bổ sung là phù hợp, mang tính nhân đạo, tạo điều kiện để người bị khởi tố tiếp tục sinh hoạt trong cộng đồng, hạn chế tác động tiêu cực đến gia đình, công việc. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai còn vướng do chưa phân định rành mạch trách nhiệm giữa Công an, Viện kiểm sát và chính quyền địa phương, cùng với việc thiếu chế tài đủ mạnh nếu người bị áp dụng biện pháp này vi phạm.

Bà Nguyễn Thị Thu Nguyệt, Đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Lắk

Bà Nguyễn Thị Thu Nguyệt Đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Lắk đề nghị quy định rõ Công an cấp xã phường là cơ quan chịu trách nhiệm quản lý trực tiếp, có sự giám sát của UBND cấp xã và Kiểm sát viên phụ trách địa bàn. Trên cơ sở đó, cần thiết kế một quy trình phối hợp chuẩn: thông báo - theo dõi - nhắc nhở - xử lý vi phạm, với mốc thời gian cụ thể, "đầu mối rõ - việc đến đâu, xử lý đến đó".

Chuẩn hóa quy trình, bảo vệ quyền con người - tăng tính khả thi

Nhiều ý kiến đề xuất bổ sung các công cụ quản lý hiện đại gắn với chuyển đổi số: hệ thống thông báo điện tử lịch trình báo cáo, ứng dụng quản lý tuân thủ có ghi nhận vị trí theo thỏa thuận và trong khuôn khổ pháp luật, tích hợp dữ liệu cư trú với cơ sở dữ liệu tố tụng. Mọi biện pháp công nghệ phải đi kèm hàng rào pháp lý về bảo vệ dữ liệu cá nhân, đặc biệt là dữ liệu sinh trắc học, theo nguyên tắc tối thiểu hóa dữ liệu - mục đích rõ ràng - lưu trữ có thời hạn - giám sát độc lập.

Cấm đi khỏi nơi cư trú - cần cơ chế phối hợp - Ảnh 1. — Tuyên truyền, tư vấn pháp luật cho các phạm nhân

Đối với cộng đồng dân cư, cơ chế phối hợp cần tôn trọng quyền riêng tư, không kỳ thị người bị áp dụng biện pháp. Vai trò của tổ dân phố, ban công tác mặt trận được xác định ở hướng hỗ trợ, giám sát mềm, khuyến khích tuân thủ, giúp người liên quan tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản. Cách tiếp cận "an toàn - nhân văn - hiệu quả" sẽ làm cho biện pháp cấm đi khỏi nơi cư trú đạt mục tiêu răn đe, phòng ngừa mà vẫn bảo đảm quyền con người.

Về kỹ thuật lập pháp, các đại biểu đề nghị dự thảo luật cần: quy định rõ thẩm quyền ra quyết định, gia hạn, thay đổi, hủy bỏ biện pháp; chuẩn hóa biểu mẫu, thời hạn thông báo giữa các cơ quan; quy trình tiếp nhận - phân công - theo dõi trách nhiệm đến từng cán bộ. Đồng thời, cần cơ chế kiểm tra, thanh tra nội bộ và chế tài đủ mạnh đối với trường hợp buông lỏng quản lý, chậm trễ xử lý, làm lộ lọt dữ liệu.

Cấm đi khỏi nơi cư trú - cần cơ chế phối hợp - Ảnh 2. — Tuyên truyền, tư vấn pháp luật cho các phạm nhân

Một số ý kiến đề nghị bổ sung cơ chế hỗ trợ pháp lý, tư vấn tâm lý, kết nối việc làm đối với người bị áp dụng biện pháp để tăng khả năng tuân thủ. Thực tiễn cho thấy, khi được hướng dẫn đầy đủ quyền và nghĩa vụ, có kênh hỗ trợ rõ ràng, mức độ hợp tác với cơ quan quản lý sẽ cao hơn, giảm nguy cơ vi phạm.

Các đại biểu thống nhất định hướng: hoàn thiện dự thảo theo 3 trục chính - xây dựng cơ chế phối hợp 3 bên rõ trách nhiệm; củng cố khuôn khổ bảo vệ dữ liệu cá nhân, nhất là dữ liệu sinh trắc học; chuẩn hóa quy trình, số hóa ở mức phù hợp để tăng minh bạch, khả thi. Khi đầu mối rõ, thẩm quyền rõ, quy trình rõ, biện pháp cấm đi khỏi nơi cư trú sẽ phát huy hiệu quả, góp phần bảo đảm kỷ cương pháp luật, trật tự an toàn xã hội, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân trong mọi giai đoạn tố tụng.

Nguồn: https://vtv.vn/cam-di-khoi-noi-cu-tru-can-co-che-phoi-hop-100251106144147143.htm