Khi tuổi trẻ mang theo lý tưởng lớn

“Điều gì khiến bạn chọn làm cán bộ Đoàn, trong khi cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn không hề ít?”-tôi hỏi Nguyễn Văn Khánh, 27 tuổi, Bí thư Đoàn ở một xã miền núi thuộc tỉnh Thanh Hóa. Khánh cười hiền, đáp: “Có lẽ là niềm tin. Tôi nghĩ nếu lớp trẻ không dấn thân, ai sẽ là người thay đổi quê hương?”.

Câu trả lời ấy tưởng chừng giản dị nhưng chứa đựng chiều sâu của một thế hệ mới, những người bước vào môi trường công vụ trong bối cảnh khác hẳn các thế hệ trước. Họ không chỉ mang hoài bão phụng sự mà còn chịu tác động mạnh mẽ của thế giới phẳng: Tư duy toàn cầu, tốc độ công nghệ, sức ảnh hưởng của mạng xã hội và xu hướng đề cao giá trị cá nhân. Những yếu tố này vừa là nguồn sức mạnh, vừa đặt ra thách thức lớn về cách thức giữ gìn lý tưởng trong thực tế công tác.

Người dân làm thủ tục hành chính tại Trung tâm phục vụ hành chính công phường Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh. Ảnh minh họa: tuoitre.vn

PGS, TS Nguyễn Viết Thảo, nguyên Phó giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, từng phát biểu tại Hội nghị toàn quốc về công tác cán bộ (tháng 3-2023): “Lý tưởng cách mạng của tuổi trẻ ngày nay không hề vơi đi, nhưng thử thách nhiều hơn, phức tạp hơn. Thế hệ trẻ bước vào môi trường công vụ cần vừa có tri thức, vừa có bản lĩnh chính trị để không bị cuốn trôi trong xoáy lốc hội nhập, thị trường và mạng xã hội”.

Đúng như vậy, thế hệ Gen Z được giáo dục trong môi trường mở, thấm đẫm công nghệ và tính cạnh tranh. Họ bước vào đời với tinh thần sáng tạo, dám nghĩ, dám làm. Họ thành thạo ngoại ngữ, giỏi kỹ năng số, có tư duy hệ thống và mong muốn khẳng định bản thân. Tuy nhiên, song hành với khát vọng là áp lực phải cân bằng: Làm sao vừa năng động, nhiệt huyết, sáng tạo và hội nhập, vừa trung thành, kiên định và trong sáng về phẩm chất chính trị, đây chính là bài toán đặt ra với thế hệ Gen Z.

Trong thực tế, nhiều cán bộ trẻ khởi đầu với lý tưởng đẹp, mong muốn đóng góp, đổi mới, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp. Nhưng giữa ước mơ và hiện thực luôn tồn tại khoảng cách. Chính khoảng cách này là nơi bản lĩnh và lòng kiên định bị thử thách nhiều nhất.

Thử thách, cám dỗ và những “nút gãy” dễ sa ngã

Thử thách đầu tiên với cán bộ thế hệ Gen Z là quyền lực. Quyền lực nếu không được kiểm soát và minh bạch hóa rất dễ trở thành cám dỗ. Người trẻ thường giàu năng lượng và nhiều khát vọng, nhưng cũng dễ nóng vội, bị hấp dẫn bởi hào quang và quyền thế, từ đó, trách nhiệm có thể bị lu mờ bởi toan tính vụ lợi. Khi “năng lực” chưa kịp song hành với “đạo đức”, sự hấp dẫn của quyền lực sẽ dễ làm lung lay nền tảng lý tưởng. Một cái “like”, một lời tán dương, một lời hứa hẹn đều có thể trở thành “nút gãy” khiến cán bộ trẻ trượt dài nếu thiếu cơ chế kiểm soát.

Thử thách thứ hai là cám dỗ vật chất và tâm lý so sánh. Sống trong thời đại giá trị vật chất được phô diễn mạnh mẽ, Gen Z không thể không chịu tác động. Nhiều người chứng kiến bạn bè, đồng nghiệp khởi nghiệp, thu nhập cao, được tung hô, trong khi công việc ở cơ quan Nhà nước đòi hỏi kỷ luật, ít cơ hội thể hiện cá nhân ngay lập tức. Nếu thiếu niềm tin và lý tưởng, họ dễ dao động, nảy sinh tâm lý “ra ngoài mới sướng” hoặc tìm đến “đường tắt” để thăng tiến. 

Thử thách thứ ba đến từ mạng xã hội và ảo tưởng danh tiếng. Thế hệ Gen Z lớn lên cùng Facebook, TikTok, Instagram. Với họ, mạng xã hội vừa là công cụ truyền thông, vừa là “sân khấu” thể hiện bản thân. Mạng xã hội có thể lan tỏa giá trị tốt đẹp nhưng cũng dễ khiến cán bộ trẻ sa vào cám dỗ “hình ảnh hóa” công việc: Chạy theo lượt like, đánh đổi sự nghiệp vì sự tung hô tức thời... Khi “ảo” lấn át “thật” và “hình thức” che khuất “bản chất”, chất lượng công việc và trách nhiệm cộng đồng có nguy cơ bị tổn hại. 

Một thử thách khác là môi trường công vụ vốn nặng hình thức. Không ít cơ quan, đơn vị còn tồn tại thói quen hành chính quan liêu, thiếu khuyến khích sáng tạo, nặng về hình thức và nhẹ về hiệu quả. Với cán bộ trẻ đầy nhiệt huyết, môi trường như vậy có thể gây nản lòng và bào mòn động lực. Nếu không có định hướng, hỗ trợ và bảo vệ thích hợp, họ có thể chọn “an phận”, “làm cho xong” hoặc tệ hơn là hòa nhập với lối làm hình thức để tồn tại.

Điều đó cho thấy, mỗi cú sa ngã của cán bộ trẻ không chỉ là sự mất mát cá nhân mà còn tổn thương niềm tin của nhân dân. Một “nút gãy” nhỏ trong đạo đức có thể dẫn đến đổ vỡ lớn trong hệ thống giá trị và niềm tin của quần chúng...

Giữ vững bản lĩnh, nuôi dưỡng khát vọng

Để cán bộ thế hệ Gen Z giữ vững bản lĩnh và khát vọng, điều cốt lõi là tạo dựng môi trường rèn luyện toàn diện, nơi cán bộ trẻ không chỉ được nói, được học mà còn được thực hành, thử nghiệm và tự chịu trách nhiệm.

Trước hết, cần thường xuyên bồi dưỡng, xây dựng bản lĩnh chính trị, tư tưởng vững vàng cho cán bộ thế hệ Gen Z. Không có lý tưởng, không thể có bản lĩnh. Bản lĩnh không sinh ra từ những lời tuyên thệ, mà từ quá trình rèn luyện lâu dài: Giáo dục lý luận cho Gen Z phải gắn với thực tiễn, chương trình đào tạo có tính ứng dụng cao, và các đợt kiểm nghiệm qua công việc thực tế. Việc làm mới công tác giáo dục chính trị cho cán bộ thế hệ Gen Z là cần thiết, để họ không chỉ học nghị quyết mà “sống với nghị quyết”, đưa lý tưởng vào hành động, biến tư tưởng thành năng lượng chỉ đạo hành vi và quyết định.

Thứ hai, rèn luyện qua thực tiễn, qua cơ sở là bài thi lớn nhất cho cán bộ thế hệ Gen Z. Chỉ khi xuống cơ sở, đối diện với đời sống dân sinh, va chạm với khó khăn và áp lực thực tế, cán bộ trẻ mới thấm giá trị của từng quyết định, mới hiểu rõ cái giá của sự phục vụ và trách nhiệm. Thực tiễn sẽ tôi luyện sự kiên nhẫn, thực tế hóa lý tưởng và giúp cán bộ nhận diện giới hạn bản thân để hoàn thiện.

Thứ ba, kiểm soát quyền lực và minh bạch hóa cơ chế là điều kiện bảo vệ sự trong sáng của cán bộ trẻ. Cần thiết kế cơ chế công khai, từ phân công, đánh giá, khen thưởng đến xử lý vi phạm... để quyền lực không biến thành cám dỗ. Kiểm soát quyền lực không nhằm bóp nghẹt sáng tạo mà để tạo khuôn khổ an toàn cho sáng tạo. Khi mọi nỗ lực được đánh giá công bằng, cán bộ trẻ sẽ vững vàng hơn và ít tìm đến “đường tắt”.

Thứ tư, khuyến khích sáng tạo, cho không gian thử nghiệm. Gen Z là thế hệ của công nghệ và ý tưởng, hãy trao cho họ không gian được thử nghiệm, được phép sai và được học từ thất bại có trách nhiệm. Hỗ trợ dự án sáng tạo nhỏ, cơ chế thẩm định linh hoạt và hệ thống cố vấn-những điều này giúp phát huy trí tuệ, năng lực phân tích và tinh thần dấn thân của cán bộ Gen Z.

Thêm vào đó, cần hoàn thiện tiêu chí đánh giá và bổ nhiệm để ưu tiên những phẩm chất thực chất: Bản lĩnh chính trị, năng lực chuyên môn, tinh thần gần dân và liêm chính. Hình mẫu cán bộ trẻ thời kỳ mới nên được gắn với tiêu chí rõ ràng: “Bản lĩnh-trí tuệ-gần dân-liêm chính”. Khi những tấm gương trẻ trung, trong sáng, tận tụy được ghi nhận và lan tỏa, niềm tin xã hội sẽ được nuôi dưỡng bằng thực tiễn, không chỉ bằng lời nói.

Cần có cơ chế bảo vệ người tốt và xử lý nghiêm sai phạm, đồng thời tạo điều kiện cho luân chuyển, thử thách và chương trình cố vấn để cán bộ trẻ trưởng thành bền vững. Xây dựng môi trường làm việc có đãi ngộ, minh bạch và cơ hội phát triển đều giúp giảm thiểu áp lực so sánh về vật chất và giữ người tài ở lại phục vụ.

Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng nêu quyết tâm: “Tự chủ chiến lược, tự cường, tự tin, tiến mạnh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc vì hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”.  Trong đó, thế hệ trẻ, nhất là cán bộ trẻ là người kế tục sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng. Vì vậy, Dự thảo xác định: “Tăng cường giáo dục thế hệ trẻ Việt Nam về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, lòng yêu nước, tự hào dân tộc, nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, ý chí, khát vọng cống hiến, nêu cao trách nhiệm đối với đất nước, xã hội”.

Với Gen Z-thế hệ sinh ra trong thời đại bùng nổ thông tin, lớn lên cùng trí tuệ nhân tạo và thế giới phẳng, thử thách lớn nhất không nằm ở bên ngoài mà ở chính họ: Giữa lý tưởng và thực tế, giữa khát vọng và cám dỗ, giữa cái tôi và cái chung. Chỉ khi đủ dũng cảm vượt qua những “nút gãy”, thế hệ Gen Z mới thực sự trở thành lớp cán bộ kế cận vững vàng, bản lĩnh, có khát vọng cống hiến cho đất nước.

 

Nguồn: https://www.qdnd.vn/phong-chong-tu-dien-bien-tu-chuyen-hoa/can-bo-the-he-gen-z-giu-minh-giua-thach-thuc-va-cam-do-962722