Cần chiến lược phát triển sầu riêng bền vững

Niên vụ sầu riêng năm 2025 tại Lâm Đồng chuẩn bị bước vào mùa thu hoạch

Những năm qua, các địa phương như: Đạ Huoai, Bảo Lâm, Đam Rông, TP Bảo Lộc,... đã đẩy mạnh phát triển các vùng chuyên canh, xây dựng chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ sầu riêng, tạo công ăn việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân. Thống kê tới cuối năm 2024, tổng diện tích sầu riêng toàn tỉnh 25.610 ha, trong đó diện tích trồng thuần 11.397 ha và diện tích trồng xen 14.213 ha với tổng sản lượng thu hoạch đạt 175.282 tấn.

Về tình hình xuất khẩu, trong năm 2024, sản lượng xuất khẩu sầu riêng là 25.518 tấn, với tổng kim ngạch khoảng 104,15 triệu USD, tăng 2,72 triệu USD so với năm 2023. Trong đó, xuất khẩu sầu riêng tươi đạt 20.214 tấn (chiếm 11,5% tổng sản lượng sầu riêng của tỉnh) và sầu riêng bóc múi 1.326 tấn (tương đương với 5.304 tấn sầu riêng tươi), chiếm 3% tổng sản lượng sầu riêng của tỉnh. Riêng thị trường Trung Quốc, nơi tiêu thụ chính của sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam cũng như tỉnh Lâm Đồng chiếm trên 80%.

Hiện nay, vùng trồng sầu riêng tập trung nhiều nhất trên địa bàn tỉnh là tại các huyện Đạ Huoai, Di Linh, Bảo Lâm với tổng diện tích 19.808 ha, sản lượng 140.696 tấn (chiếm 77,3% về diện tích và 80,3% về tổng sản lượng sầu riêng của tỉnh). Riêng huyện Đạ Huoai là địa phương sản xuất sầu riêng chủ lực với diện tích 10.190 ha, sản lượng trên 76.334 tấn (chiếm 39,8% về diện tích và 43,5% về sản lượng toàn tỉnh).

Ghi nhận tại Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Đạ M’ri là một HTX sản xuất sầu riêng lâu năm tại huyện Đạ Huoai, luôn định hướng cho nông dân sản xuất sạch, ưu tiên sử dụng các chế phẩm sinh học để chăm sóc sầu riêng đảm bảo chất lượng và hạn chế sâu bệnh hại. Ông Nguyễn Thanh Sơn - Giám đốc HTX Nông nghiệp Đạ M'ri cho biết, điểm nhấn từ sự thay đổi về đầu ra bắt đầu từ đầu năm 2023, nhờ thị trường Trung Quốc mở cửa, xuất khẩu sầu riêng thuận lợi, giá tốt hơn các năm trước nên bà con nông dân rất phấn khởi.

Với diện tích trên gần 400 ha cùng 125 thành viên, mùa sầu riêng năm 2025 chuẩn bị vào vụ thu hoạch, HTX Nông nghiệp Đạ M’ri ước thu khoảng 6.000 tấn, bình quân 1 ha bà con thu nhập khoảng 1 tỷ đồng, cao hơn nhiều so với các loại cây trồng khác tại địa phương. “Để sầu riêng phát triển bền vững, được các đơn vị bao tiêu với giá ổn định bà con rất chú trọng tới nâng cao chất lượng, tuân thủ các quy trình chăm sóc. Trồng sầu riêng sạch, đảm bảo chất lượng, giữ uy tín là mục tiêu dài hạn của bà con nông dân kể cả đối với sầu riêng xuất khẩu hay nội tiêu trong nước”, ông Sơn chia sẻ.

Tuy nhiên, tỉnh Lâm Đồng cũng gặp nhiều khó khăn, thách thức trong phát triển ngành hàng sầu riêng. Vùng sản xuất sầu riêng còn nhỏ lẻ, chưa có vùng nguyên liệu rộng lớn, trình độ kỹ thuật của nông dân còn thiếu, yếu về tư duy sản xuất hàng hóa chuyên nghiệp theo quy định của nước nhập khẩu. Việc liên kết giữa đại diện vùng trồng hoặc các đơn vị xuất khẩu với người dân chưa thực sự công khai, rõ ràng, chưa bền vững. Bên cạnh đó, còn có tình trạng “tranh mua, tranh bán” thu gom sầu riêng để xuất khẩu, chốt giá sớm nhưng thay đổi hợp đồng...

Như năm 2023, theo báo cáo từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) đã kiểm tra và yêu cầu khắc phục đối với 17 vùng trồng sầu riêng chưa đạt yêu cầu với diện tích 735,18 ha. Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh đã có văn bản hướng dẫn các vùng trồng và kiểm tra kết quả khắc phục của 17 vùng trồng trên để thông báo cho GACC chấp nhận cấp mã xuất khẩu. Tuy nhiên, đến nay, Cục Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Môi trường và địa phương vẫn chưa nhận được thông báo của GACC.

Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, đơn vị đặc biệt quan tâm và có sự chỉ đạo quyết liệt trong công tác quản lý, giám sát 116 vùng trồng được và cơ sở đóng gói và giám định sinh vật gây hại, phân tích dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và kim loại nặng cadimi (Cd) và chì (Pb) trên cây sầu riêng. Kết quả phát hiện 11 mẫu sầu riêng bị nhiễm rệp sáp; 6 mẫu bị nhiễm Cd nhưng ở mức rất thấp 0.020-0,024mg/kg so với mức giới hạn tối đa của Trung Quốc (giới hạn cho phép tối đa 0.05mg/kg). Do đó, năm 2024, trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng chưa có vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng bị Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thông báo tạm dừng, thu hồi mã số do bị nhiễm kim loại nặng, đối tượng kiểm dịch thực vật và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tồn dư trong sản phẩm xuất khẩu sang Trung Quốc.  

Tại Hội nghị bàn giải pháp tăng cường công tác quản lý chất lượng sản phẩm sầu riêng phục vụ xuất khẩu trên địa bàn tỉnh tháng 4 vừa qua, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Hoàng Phúc nhấn mạnh, trong bối cảnh toàn cầu hóa, kinh tế kết nối hiện nay, muốn xuất khẩu sầu riêng bền vững thì mọi chủ thể trong chuỗi giá trị cần phải chung sức, đồng lòng, hợp tác trong cả quá trình sản xuất, bảo quản, chế biến, xuất khẩu.

Để chuẩn bị tốt cho mùa vụ sầu riêng 2025 bắt đầu khoảng tháng 5, các đơn vị, địa phương xây dựng sớm kế hoạch thu hái sầu riêng, kiểm soát tình hình xây dựng kho bảo quản sầu riêng. Bên cạnh đó, các địa phương, cơ sở vùng trồng, cơ sở đóng gói cần phối hợp chặt chẽ với các đơn vị trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ quy trình sản xuất.

Từ đó, lồng ghép các chương trình, kế hoạch đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn người dân chỉ sử dụng các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật được phép lưu hành, sử dụng tại Việt Nam. Đặc biệt là việc hạn chế sử dụng các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật có chứa Cadimi và đảm bảo thời gian cách ly trước khi thu hoạch. Không sử dụng chất Vàng Ô (Auramine O) trong sơ chế, bảo quản sản phẩm sầu riêng.

Nguồn: https://baolamdong.vn/kinh-te/202505/can-chien-luoc-phat-trien-sau-rieng-ben-vung-bf41b05/