Canh ngó môn, món canh trong miền ký ức

Một món canh dân dã quen thuộc của nhiều người dân quê tôi, quen với người có tuổi chứ lớp trẻ bây giờ ít biết, là món canh ngó môn.

Canh ngó môn là một món canh dân dã ít người trẻ ngày nay biết - Ảnh: NVCC

Nguyên liệu chính là ngó môn. Muốn canh ngon thì nấu với xương heo hoặc xương bò. Nếu không có thì nấu với cá đồng, cua đồng, ốc...

Nói chung đây là món canh nhà quê hiền lành dân dã dễ chịu, có gì nấu đó. Ngoài ra có thêm một ít gạo tấm, một ít rau ngổ hoặc lá lốp.

Ở quê, quanh giếng nhà nào cũng thường có lùm môn, nước nhiều nên môn rất tốt, túa ra nhiều ngó.

Lấy rổ ra bứt một mớ ngó vô rồi nạo qua lớp ngoài cho sạch, tướt thành từng khúc ngắn rồi rửa sạch, để ráo. 

Xương heo hoặc xương bò trụng qua nước sôi cho bớt mùi rồi bắt lên bếp hầm, riu riu lửa. Khi xương ra nước ngọt thì cho ít gạo tấm và ngó môn vào. Nếu nhà không có gạo tấm thì lấy gạo thường giã dập dập thay tấm. Nấu thêm một lát tấm nở búp búp và ngó môn rã mềm.

Nếu nấu với cá đồng hay cua hay ốc thì bỏ nguyên liệu vô lúc này chứ không cần phải hầm trước. 

Khi thấy canh có độ sền sệt, ngó mềm, tấm nở thì nêm nếm cho vừa ăn. Cuối cùng là xắt lá lốp hoặc ngổ vào rồi tắt bếp. Món này phải xắt lá lốp hoặc rau ngổ chứ không xắt hành, hành không hợp mùi, ăn mất ngon.

Ngó môn trước khi chế biến - Ảnh: NVCC

Một nồi canh nóng hổi, nước ngọt vì chất xương hay cá đồng, cua, ốc. Nước sền sệt vì có sự hòa quyện giữa gạo tấm và ngó môn. 

Và rất thơm, thơm mùi lá lốp hay rau ngổ hay thơm của tổng thể hài hòa, của hương đồng gió nội hiền lành thanh nhã.

Không hóa chất, thơm nhã nhặn, ngọt tự nhiên. Nét tự nhiên bình dị, đậm đặc quê mùa dân dã.

Canh ngó môn ăn lúc nóng, vừa thổi vừa ăn. Nó đặc biệt vì không hẳn là canh, cũng không hẳn là cháo mà là sự quyện hòa giữa canh và cháo.

Mùa nào ăn cũng được, mùa mưa mùa nắng, mùa nào ăn cũng ngon, thanh mát mà nhẹ bụng. Ăn canh ngó môn rất ít tốn cơm, có khi không cần ăn cơm vì trong canh đã có gạo tấm.

Ví như thời nay áp dụng cho người cần giảm cân, cần ăn ít cơm thì có lẽ ít món nào hợp bằng.

Nhớ những ngày mưa gió dầm dề, ở nhà quê có gì ăn đó không chợ búa gì. Má sai ra giếng bứt rổ ngó môn đem vô ngồi tướt.

Má làm mấy con cá đồng ba giăng lưới rọng trong cái lu sành ngoài hè. Bứt nhúm lá lốp xắt vô... Nấu đại đại nồi canh trong ngày mưa gió. Nóng hổi thơm lừng, kêu cả nhà vô ăn cơm...

Cả nhà xúm xít quanh nồi cơm nấu củi, đứa nào cũng thích ăn cơm cháy. Nồi canh ngó môn bốc khói thơm lừng. Xúm xít, ấm áp trong ngày mưa gió.

Bây giờ ở quê ít còn nhà trồng môn quanh giếng, ngoài chợ ít ai bán ngó môn. Những ngày nắng rát, những chiều mưa dầm, món canh ngó môn của má ngày xa xưa chợt về. Đó là "cao lương mỹ vị" trong tôi, một đứa nhà quê xứ Thành, Diên Khánh, Khánh Hòa, chính gốc.

"Mẹ tôi là nông dân, còn tôi sinh ở nông thôn...". Đứa con sinh ở nông thôn đôi khi rất nhớ và thèm món canh ngó môn, món canh quê, món canh miền ký ức...

Trở lại chủ đề

NGUYỄN THỊ THANH LOAN

Nguồn: https://tuoitre.vn/canh-ngo-mon-mon-canh-trong-mien-ky-uc-2025102818271092.htm