Chính phủ Mỹ mở cửa trở lại, nhưng chia rẽ chưa kết thúc

(CLO) Chính phủ Mỹ chính thức hoạt động trở lại vào ngày 13/11, khép lại đợt đóng cửa kéo dài nhất trong lịch sử nước này.

Tuy nhiên, việc ngừng hoạt động hơn một tháng đã gây gián đoạn rộng khắp: từ tắc nghẽn hệ thống hàng không, đình trệ hỗ trợ lương thực cho người thu nhập thấp, đến việc hơn một triệu lao động liên bang không được trả lương.

Ngoài ra, những nguyên nhân sâu xa dẫn tới cuộc khủng hoảng ngân sách kéo dài 43 ngày vẫn chưa được xử lý. Thỏa thuận tài trợ mới chỉ giải quyết nhu cầu trước mắt, trong khi các bất đồng giữa Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ, cũng như trong nội bộ mỗi đảng, chưa được thu hẹp.

Những điểm bỏ ngỏ trong thỏa thuận ngân sách

Gói tài trợ hiện tại hầu như không thiết lập cơ chế ràng buộc nhằm hạn chế những điều chỉnh chi tiêu từ phía Nhà Trắng, trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump nhiều lần thách thức vai trò của Quốc hội Mỹ trong kiểm soát ngân sách. Thỏa thuận này cũng không đề cập đến các khoản trợ cấp y tế sắp hết hạn, vấn đề vốn châm ngòi cho việc các Thượng nghị sĩ Dân chủ phản đối thông qua ngân sách từ đầu.

Tổng thống Trump ký đạo luật chi tiêu, chấm dứt tình trạng đóng cửa chính phủ. Ảnh: Nhà Trắng

Cuộc khủng hoảng vừa qua đồng thời bộc lộ sự phân hóa trong nội bộ Đảng Dân chủ: phe cấp tiến yêu cầu lập trường cứng rắn hơn nhằm kiềm chế chính quyền Tổng thống Trump, trong khi nhóm ôn hòa cho rằng biên độ hành động của họ hạn chế khi Đảng Cộng hòa giữ đa số tại cả Thượng viện và Hạ viện. Lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer chịu áp lực chính trị ngay cả khi ông bỏ phiếu phủ quyết thỏa thuận.

Tác động mạnh mẽ đến đời sống kinh tế - xã hội

Khoảng 1,4 triệu nhân viên liên bang bị nợ lương trong suốt thời gian đóng cửa sẽ bắt đầu nhận truy lĩnh từ ngày 15/11; Nhà Trắng cho biết toàn bộ các khoản thanh toán sẽ hoàn tất trong vòng vài ngày. Mặc dù chính quyền Tổng thống Trump từng đề cập khả năng cắt lương của một số nhóm, không có dấu hiệu nào cho thấy biện pháp này sẽ được triển khai.

Trong thời gian đóng cửa, nhiều cơ quan đã phát đi thông báo sa thải lao động. Tuy nhiên, thỏa thuận mới yêu cầu khôi phục các quyết định này trong vòng 5 ngày. Chiến dịch tinh giản biên chế quy mô lớn của chính quyền, dự kiến cắt giảm khoảng 300.000 trong tổng số 2,2 triệu nhân viên, cũng được tạm dừng cho tới cuối tháng 1.

Hệ thống hàng không đã bắt đầu trở lại hoạt động ổn định sau giai đoạn thiếu hụt kiểm soát viên không lưu. Bộ An ninh Nội địa thông báo sẽ triển khai khoản thưởng đặc biệt cho các nhân viên an ninh sân bay đã làm việc tăng ca trong thời kỳ gián đoạn.

Trong lĩnh vực an sinh xã hội, Bộ Nông nghiệp cho biết tài trợ cho chương trình hỗ trợ lương thực SNAP sẽ được chuyển đến các tiểu bang trong vòng 24 giờ, chấm dứt nguy cơ 42 triệu người thụ hưởng bị gián đoạn trợ cấp.

Các dịch vụ công cộng như bảo tàng thuộc Viện Smithsonian, Vườn thú Quốc gia và nhiều cơ sở phục vụ công chúng dự kiến mở cửa trở lại trong những ngày tới.

Việc đóng cửa đã khiến nhiều báo cáo kinh tế chủ chốt không được công bố, buộc giới đầu tư và Cục Dự trữ Liên bang phải đánh giá tình hình kinh tế trong điều kiện thiếu dữ liệu. Theo cố vấn kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett, thông tin về tỷ lệ thất nghiệp tháng 10 có thể sẽ không bao giờ được phát hành.

Sự gián đoạn diễn ra ngay trong mùa mua sắm cuối năm, làm tăng tâm lý thận trọng của người tiêu dùng. Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) ước tính đợt đóng cửa làm chậm khoảng 50 tỷ USD chi tiêu và khiến tăng trưởng GDP giảm 1,5%. Mặc dù phần lớn hoạt động kinh tế được kỳ vọng phục hồi sau khi chính phủ mở cửa, CBO nhận định khoảng 14 tỷ USD thiệt hại sẽ không thể bù đắp.

Cơ quan Quản lý doanh nghiệp nhỏ (SBA) báo cáo khoảng 10.000 doanh nghiệp nhỏ bị chậm giải ngân các khoản vay trị giá 5,3 tỷ USD.

Không bên nào giành ưu thế rõ rệt

Do thỏa thuận chỉ kéo dài tới ngày 30/1/2026, nguy cơ chính phủ tiếp tục đóng cửa vào đầu năm tới vẫn hiện hữu. Một khảo sát của Reuters/Ipsos cho thấy dư luận chia rẽ trong việc quy trách nhiệm: 50% người được hỏi cho rằng Đảng Cộng hòa chịu trách nhiệm chính, trong khi 47% quy trách nhiệm cho Đảng Dân chủ.

Cuộc khủng hoảng cũng phơi bày sự im ắng trong thảo luận về nợ công, hiện đã đạt 38 nghìn tỷ USD và dự kiến tiếp tục tăng thêm khoảng 1,8 nghìn tỷ USD mỗi năm. Đây là vấn đề cấu trúc nhưng tiếp tục bị gạt ra khỏi các ưu tiên tranh luận ngắn hạn.

Về trợ cấp y tế, Đảng Dân chủ không đạt được cam kết ràng buộc nào, ngoài lời hứa sẽ đưa vấn đề ra thảo luận tại Thượng viện. Mặc dù vậy, họ cho rằng việc buộc vấn đề này trở lại chương trình nghị sự là cần thiết trong bối cảnh dư luận lo ngại chi phí sinh hoạt tăng cao. Các trợ cấp y tế hiện hỗ trợ 24 triệu người, phần lớn sống tại các bang do Đảng Cộng hòa kiểm soát.

Từ phía Đảng Cộng hòa, nhiều nghị sĩ cho rằng việc đóng cửa chính phủ là biện pháp gây thiệt hại không cần thiết - quan điểm mà trước đây chính Đảng Dân chủ từng đưa ra trong những cuộc khủng hoảng tương tự vào các năm 2013 và 2019.

Có thể nói, việc Chính phủ Mỹ mở cửa trở lại chỉ giải quyết được nhu cầu trước mắt, trong khi những bất đồng chính trị và vấn đề cấu trúc, từ chia rẽ nội bộ các đảng đến căng thẳng trong kiểm soát ngân sách và trợ cấp y tế, vẫn chưa được tháo gỡ. Tác động của đợt đóng cửa kéo dài đã để lại hệ lụy kinh tế rõ ràng, từ gián đoạn dữ liệu, chậm giải ngân trợ cấp đến tâm lý thận trọng của người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Khả năng tái diễn bế tắc vào đầu năm tới vẫn hiện hữu, nhấn mạnh rằng các cuộc tranh luận về ngân sách và chính sách công không chỉ là vấn đề ngắn hạn mà còn là thách thức lâu dài đối với cơ chế quản trị và ổn định chính trị của Mỹ.

Nguồn: https://congluan.vn/chinh-phu-my-mo-cua-tro-lai-nhung-chia-re-chua-ket-thuc-10317722.html