Cộng đồng thực hành di sản kéo co ở Việt Nam ngày càng lớn mạnh

Trong khuôn khổ Festival Thăng Long - Hà Nội 2025, ngày 15-16/11 tới đây, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phối hợp với UBND phường Long Biên và Hội Di sản Văn hóa Việt Nam tổ chức sự kiện kỷ niệm 10 năm nghi lễ và trò chơi kéo co ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Ngày 2/12/2015, tại Phiên họp lần thứ 10 của Ủy ban liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO tổ chức tại Windhoek (Namibia), nghi lễ và trò chơi kéo co ở Việt Nam, Campuchia, Hàn Quốc và Philippines đã chính thức được ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Cộng đồng kéo mỏ Xuân Lai trình diễn tại đền Trấn Vũ, Hà Nội

Tại Việt Nam, các địa phương có di sản tham gia hồ sơ ghi danh năm 2015 bao gồm các tỉnh Lào Cai, Vĩnh Phúc (nay là Phú Thọ), Bắc Ninh và thành phố Hà Nội.

Nghi lễ và trò chơi kéo co là một thực hành văn hóa lâu đời, có ở nhiều quốc gia trên thế giới. Ở châu Á, đặc biệt tại các vùng đất nông nghiệp trù phú thuộc Đông Bắc và Đông Nam Á, kéo co không chỉ là trò chơi dân gian quen thuộc mà còn là nghi lễ gắn liền với tín ngưỡng cầu mùa của cư dân trồng lúa nước.

Trong đó, sự cạnh tranh và sức mạnh thể hiện trong kéo co biểu trưng cho các thế lực tự nhiên ảnh hưởng lớn tới nông nghiệp là mặt trời, đất và nước. Cùng với những điểm tương đồng, tùy vào khí hậu và môi trường, các hình thức thực hành nghi lễ và trò chơi kéo co ở từng nơi mang những đặc điểm riêng biệt, thể hiện sự đặc trưng và tính sáng tạo riêng.

Tại Việt Nam, nghi lễ và trò chơi và kéo co chủ yếu tập trung ở các cộng đồng người Việt ở đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ, và các dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc như người Tày, Thái, Giáy...

Các hình thức kéo co ở Việt Nam rất đa dạng tùy theo vùng miền và dân tộc. Dây kéo co có nhiều loại như dây song, mây, dây cây rừng hoặc cây tre. Tên gọi di sản do vậy cũng rất phong phú, như kéo co (Hữu Chấp), kéo co ngồi (Long Biên), kéo mỏ (Xuân Lai, Ngải Khê), kéo song (Hương Canh), nhanh vai (dân tộc Tày), so vai (dân tộc Giáy), na bai (dân tộc Thái). Tư thế kéo co cũng có nhiều hình thức như đứng, ngồi, nằm...

Sau 10 năm ghi danh, số lượng các cộng đồng thực hành di sản kéo co ngày càng gia tăng, tích cực tham gia vào các hoạt động giao lưu trình diễn trong và ngoài nước.

Từ 6 cộng đồng tham gia hồ sơ ghi danh UNESCO năm 2015, cho đến nay ở Việt Nam đã có thêm 4 cộng đồng tham gia vào mạng lưới cộng đồng di sản kéo co. Dù đã tham gia ghi danh UNESCO hay chưa, các cộng đồng kéo co tại Việt Nam đã và đang tích cực tham gia kết nối, giao lưu học hỏi trong và ngoài nước.

Việc ghi danh nghi lễ và trò chơi kéo co vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại đã đem lại niềm tự hào lớn lao cho các cộng đồng thực hành tại Việt Nam, đồng thời nâng cao nhận thức, trách nhiệm của xã hội về tầm quan trọng của việc giữ gìn bản sắc văn hóa riêng trong bức tranh đa dạng, phong phú của loại hình di sản văn hóa phi vật thể này.

Việc giao lưu trình diễn, học hỏi giữa các cộng đồng cũng mở ra nhiều cơ hội và điều kiện để di sản lan tỏa rộng khắp, các cộng đồng được giao lưu văn hóa, trình diễn và quảng bá di sản, từ đó góp phần bảo tồn và phát huy một cách bền vững.

Nguồn: https://congluan.vn/cong-dong-thuc-hanh-di-san-keo-co-o-viet-nam-ngay-cang-lon-manh-10317441.html