Dẹp loạn 'nhạc rác': Sự lệch chuẩn nguy hiểm

Các sản phẩm âm nhạc độc hại lâu nay vẫn len lỏi trong đời sống văn hóa, gieo rắc những hậu quả khôn lường cho công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Dẹp loạn 'nhạc rác': Sự lệch chuẩn nguy hiểm- Ảnh 1.

Trong danh sách bài hát bị “điểm tên”, một số sản phẩm như Sự nghiệp chướng của Pháo thu hút hàng chục triệu lượt xem trên mạng, từ đó đặt ra nhiều lo ngại

ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH YOUTUBE

Khi âm nhạc thành "thuốc độc"

Những ngày qua, vấn về này lại trở nên "nóng" hơn bao giờ hết khi một bài hát của ca sĩ Jack với ca từ cợt nhả, dung tục, "lệch chuẩn văn hóa" bị công chúng lẫn cơ quan chức năng lên án dữ dội. Không chỉ có trường hợp này, hàng loạt sản phẩm như Sự nghiệp chướng (Pháo), Miền mộng mị (Gducky), CLME (Hoàng Tôn - Andree - Tinle), Chưa bao giờ (DSK), Kẹo (Andree), Cao ốc 207 (B Ray - Đạt G), Trình (Hieuthuhai), Em iu (Andree - Bình Gold)… cũng bị gọi tên.

Các sản phẩm âm nhạc kể trên bị liệt vào "danh sách đen" bởi ca từ vô nghĩa, cẩu thả, thậm chí phản cảm, thô tục; làm mất đi sự trong sáng của tiếng Việt. Không dừng lại ở đó, nhiều bài hát còn cài cắm nội dung, thông điệp phản cảm, độc hại: từ trút giận, đả kích nhau cho đến cổ súy lối sống lệch lạc, buông thả, trụy lạc, sử dụng chất kích thích, hành xử giang hồ, cùng những tệ nạn xã hội khác.

Ngày 27.10, Cục Nghệ thuật biểu diễn và Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ VH-TT-DL) đã có buổi làm việc về phương án chấn chỉnh, xử lý nghiêm tình trạng gần đây xuất hiện nhiều ca khúc có lời lẽ phản cảm, lệch chuẩn văn hóa phát tán trên mạng xã hội. Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn Nguyễn Xuân Bắc khẳng định sẽ kiên quyết yêu cầu các đơn vị xử lý thật nghiêm khắc đối với hoạt động âm nhạc lệch chuẩn, có ca từ phản cảm, cách ăn mặc không phù hợp, không đảm bảo yếu tố thuần phong mỹ tục, tính giáo dục.

Trên thực tế, đã có nhiều trường hợp nghệ sĩ bị cơ quan quản lý xử phạt vì sản phẩm âm nhạc có ca từ, nội dung phản cảm, dung tục, "lệch chuẩn văn hóa". Trong số đó phải kể đến rapper Chị Cả bị xử phạt năm 2021 vì bài Censored sử dụng từ ngữ phản cảm, trái thuần phong mỹ tục. Cùng năm, nhóm Rap Nhà Làm bị phạt 45 triệu đồng vì một sản phẩm có nội dung xúc phạm tín ngưỡng, tôn giáo. Năm 2022, Sơn Tùng M-TP bị phạt 70 triệu đồng, buộc gỡ, tiêu hủy toàn bộ bản ghi MV There's No One At All vì mang thông điệp tiêu cực, không có tính giáo dục. Dù đã có những động thái răn đe từ cơ quan chức năng, tình trạng này vẫn tiếp diễn. Điều đó khiến công chúng đặt câu hỏi: "Bao giờ mới dẹp được nhạc rác?".

Hệ lụy từ "nhạc rác"

Một nghịch lý cần quan tâm là việc các ca khúc chứa ca từ dung tục, phản cảm và cả những bài hát cổ súy lối sống độc hại khi ra mắt lại được nhiều khán giả trẻ đón nhận. Trong danh sách bài hát bị Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM "điểm tên", Trình của Hieuthuhai có hơn 31 triệu lượt xem, còn Sự nghiệp chướng của Pháo đạt hơn 25 triệu lượt xem, chỉ tính trên nền tảng YouTube.

Dẹp loạn 'nhạc rác': Sự lệch chuẩn nguy hiểm- Ảnh 2.

Hieuthuhai nằm trong số những nghệ sĩ bị “réo tên” vì các sản phẩm âm nhạc “lệch chuẩn”, ảnh hưởng tiêu cực đến khán giả

ẢNH: N.V

Ca từ độc hại, dung tục mang đến nhiều hệ lụy đối với người nghe, đặc biệt là khán giả trẻ. Trong văn bản của Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM nêu rõ: "Những biểu hiện âm nhạc như trên làm ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục, thẩm mỹ nghệ thuật, chuẩn mực ứng xử văn hóa, ảnh hưởng đến suy nghĩ, hành động, nhất là trong giới trẻ và cái nhìn của công chúng về hình ảnh người nghệ sĩ".

Lướt trên mạng xã hội, không khó để tìm thấy những sản phẩm âm nhạc đi ngược lại với chuẩn mực văn hóa song lại được ủng hộ với lượt xem, lượt tương tác cao. Đây là thực trạng đáng báo động trong môi trường nghệ thuật, cho cả người sáng tạo và cả người tiếp nhận. Bởi thực tế, nếu không được xử lý nghiêm, hướng đi này nghiễm nhiên trở thành "công thức" cho nhiều nghệ sĩ trẻ trên hành trình thực hiện một tác phẩm âm nhạc. Lâu dần, những chuẩn mực trong sáng tạo nghệ thuật bị phá bỏ, môi trường văn hóa từ đó cũng rơi vào tình cảnh "con sâu làm rầu nồi canh" nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời.

Bày tỏ quan điểm, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung nhận định: "Bài hát về bất cứ chủ đề nào, nội dung nào, có thể vui tươi, hạnh phúc, hay đau đớn, buồn khổ, trách móc, bất mãn... gì cũng được, nhưng đều phải được chăm chút từng ý tứ câu từ chứ không đơn thuần như trò chơi ngữ nghĩa gán ghép những câu nói đời thường thô tục vào một giai điệu khiên cưỡng nào đó. Một bài hát có thể hay hoặc chưa hay, có thể dở hoặc không hợp thời, có thể mang tính thị trường hay mang chất học thuật, sao cũng được nhưng tuyệt đối không được vô sỉ, vì đó là đứa con tinh thần của mỗi người nhạc sĩ, là đại diện cho tâm hồn và phông văn hóa của người nhạc sĩ đó, mà đã mang danh nhạc sĩ thì có nghĩa là người làm ra những tác phẩm đẹp về âm nhạc".

Ở góc độ người nghe, nhiều bạn trẻ bị những ca từ dung tục, lối sống độc hại điều hướng, từ đó nảy sinh những biểu hiện lệch lạc về cả lời nói lẫn hành động. Theo đánh giá của nhạc sĩ Sỹ Luân, khi những điều phản cảm được lặp đi lặp lại sẽ vô tình trở thành một điều bình thường trong xã hội. Tác giả ca khúc Áo dài ơi nhận định nếu không có biện pháp xử lý nghiêm sẽ trở thành mối nguy cho xã hội.

Tiến sĩ Xã hội học, chuyên viên tâm lý Phạm Thị Thúy (giảng viên Học viện Chính trị khu vực II), nhận định đôi khi những hành vi phản cảm được số đông tung hô khiến nhiều khán giả trẻ nghĩ rằng đó là điều đúng đắn. "Sự lệch chuẩn đó diễn ra một cách âm thầm nhưng cực kỳ nguy hiểm. Về lâu về dài, khi nghe nhiều những sản phẩm có ngôn từ lệch lạc như thế sẽ ngấm vào bộ não của trẻ, không chỉ làm lệch chuẩn suy nghĩ mà thậm chí còn bình thường hóa những cái xấu, cho rằng những điều đó là bình thường, là phong cách, là cá tính. Các bạn tuổi teen bị ảnh hưởng nhiều hơn cả vì đang ở độ tuổi hình thành bản sắc cá nhân, dễ bị ảnh hưởng bởi hoạt động nhóm, ví dụ bạn bè thần tượng ai thì các bạn cũng dễ thần tượng theo, thích nổi loạn, làm những điều bố mẹ cấm đoán, về lâu về dài ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách", bà Thúy nhấn mạnh.

Âm nhạc vượt trên khuôn khổ giải trí còn được xem là phương tiện để truyền tải cảm xúc, thông điệp tích cực chứ không phải thành vũ khí để thóa mạ, lăng nhục nhau rồi đội lốt "sản phẩm". Bàn về vấn đề này, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung chia sẻ thẳng thắn: "Đó không phải là công năng của một bài hát. Nghệ sĩ đừng xúc phạm nghề nghiệp của mình!". (còn tiếp)

Nguồn: https://thanhnien.vn/dep-loan-nhac-rac-su-lech-chuan-nguy-hiem-185251028221952878.htm