Gia Lai kiến tạo tầm nhìn mới về cực tăng trưởng của vùng

Bình Định và Gia Lai - 2 vùng đất có truyền thống lịch sử - văn hóa, cách mạng hào hùng, có nguồn nhân lực dồi dào, có nền tảng công nghiệp, nông nghiệp, thương mại, dịch vụ phát triển đa dạng.

Ngoài ra, tỉnh mới cũng có hệ thống kết cấu hạ tầng tương đối hoàn chỉnh khi có 2 sân bay, cảng biển và cửa khẩu quốc tế, có các trục giao thông xuyên vùng, xuyên quốc gia…

Sau sáp nhập, tỉnh Gia Lai với lợi thế kép từ rừng, biển, cao nguyên và duyên hải đang định hình một không gian phát triển chiến lược mang tầm vóc "biển liền đại ngàn", mở ra những tiềm năng to lớn.

Sự kết hợp mang tính lịch sử này sẽ mở ra dư địa phát triển rất lớn, tạo điều kiện thuận lợi để nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy liên kết nội tỉnh và liên kết vùng, từ đó góp phần quan trọng vào tăng trưởng chung của khu vực Nam Trung Bộ - Tây Nguyên và cả nước.

Tại lễ công bố các nghị quyết của Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính, Bí thư Tỉnh ủy Hồ Quốc Dũng nhấn mạnh: “Gia Lai mới không chỉ là sự hợp nhất về địa giới hành chính mà còn là sự kết tinh của 2 vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa và cách mạng. Đây là thời điểm để toàn Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh nhà cùng nhau hành động quyết liệt, đồng lòng vì một tương lai phát triển thịnh vượng, hài hòa và hiện đại”.

Ngày 1/7/2025 đánh dấu bước ngoặt lịch sử với sự kiện sáp nhập tỉnh Bình Định và Gia Lai, mở ra một kỷ nguyên phát triển cho tỉnh Gia Lai mới.

Chỉ trong thời gian ngắn thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, tỉnh ghi nhận dấu ấn quan trọng về kinh tế-xã hội: Tầm nhìn chiến lược về trục Đông - Tây, kết nối "biển liền đại ngàn" đang dần được hiện thực hóa thông qua việc phát triển một mạng lưới hạ tầng giao thông đồng bộ gồm cảng biển, sân bay, đường cao tốc và cửa khẩu.

Tỉnh đã khởi động hàng loạt dự án hạ tầng chiến lược như cao tốc Quy Nhơn-Pleiku, nâng cấp Cảng hàng không Phù Cát, điều chỉnh quy hoạch Khu kinh tế Nhơn Hội…; phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành Trung ương để thúc đẩy tiến độ các dự án trọng điểm quốc gia, đặc biệt là tuyến cao tốc Quy Nhơn-Pleiku và đường sắt tốc độ cao.

Việc nâng cấp Cảng hàng không Phù Cát, điều chỉnh quy hoạch Khu kinh tế Nhơn Hội gắn với logistics và mở rộng kết nối Cảng Quy Nhơn cũng như phát triển Khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh là những bước đi chiến lược quan trọng.

Trong bối cảnh mới, tỉnh Gia Lai nhận thức sâu sắc sức ép ngày càng tăng từ cạnh tranh vùng, đòi hỏi chuyển đổi xanh-số và liên kết hạ tầng mạnh mẽ. Để hiện thực hóa sự “chuyển mình” đầy ý nghĩa, yếu tố then chốt không chỉ nằm ở việc hợp nhất về mặt hành chính mà còn ở việc kiến tạo một mô hình liên kết vùng chặt chẽ, lấy trục Đông-Tây làm nền tảng cốt lõi.

Mô hình này được hoạch định rõ ràng với sự phân vai đặc thù cho hai vùng: vùng duyên hải, với hạt nhân là khu vực thành phố Quy Nhơn trước đây, sẽ đóng vai trò trung tâm kinh tế biển, logistics và du lịch quốc tế; trong khi đó, vùng cao nguyên, với hạt nhân là khu vực thành phố Pleiku trước đây sẽ là trung tâm phát triển nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo và du lịch văn hóa-sinh thái đặc trưng.

Để hiện thực hóa tầm nhìn này, Gia Lai tập trung vào năm trụ cột hành động mang tính đột phá, bền vững:

Về quản trị và điều hành, trọng tâm là kế hoạch thống nhất cách thức làm việc của hai bộ máy hành chính trước đây.

Điều này bao gồm việc tập trung nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ cũng như hoàn thiện hạ tầng công nghệ tại khu vực cao nguyên. Đồng thời, một hệ thống hướng dẫn nhất quán về các thủ tục hành chính sẽ tiếp tục được hoàn thiện, ban hành. Mục tiêu là giảm thiểu tối đa các chi phí phát sinh cho người dân cũng như doanh nghiệp, từ đó, tạo dựng một môi trường đầu tư thông suốt và minh bạch.

Về liên kết hạ tầng và logistics, tỉnh ưu tiên đồng bộ trục Cảng Quy Nhơn/khu bến cảng Phù Mỹ-sân bay Phù Cát-cao tốc Quy Nhơn-Pleiku-cửa khẩu Lệ Thanh và giải quyết triệt để các điểm nghẽn trên Quốc lộ 19.

Quan trọng hơn, chiến lược này ưu tiên đầu tư mạnh mẽ vào các tuyến đường kết nối theo mô hình “xương cá,” nối liền hành lang chính với các vùng sản xuất chuyên canh và các địa phương thuộc vùng cao nguyên. Mục tiêu xuyên suốt là đảm bảo sự lan tỏa kinh tế công bằng, tránh tình trạng các dự án hạ tầng lớn chỉ phục vụ cho việc khai thác tài nguyên thô rồi vận chuyển ra cảng.

Để vùng cao nguyên không chỉ đơn thuần là nơi cung cấp nguyên liệu thô, Gia Lai sẽ triển khai các chính sách ưu đãi đặc biệt nhằm khuyến khích các nhà máy chế biến sâu nông-lâm sản đặt tại đây. Mục tiêu là để các giá trị kinh tế được tạo ra và giữ lại ngay tại vùng nguyên liệu, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

Song song đó, một “Bản đồ Quy hoạch sử dụng đất tích hợp” sẽ được xây dựng nhằm quản lý chặt chẽ và giảm thiểu tối đa các xung đột tiềm tàng, đặc biệt là giữa phát triển nông nghiệp công nghệ cao và các dự án năng lượng tái tạo.

Thay vì phát triển hai vùng đô thị cạnh tranh ngang bằng, Gia Lai xác định mỗi nơi một vai trò riêng biệt để phát huy tối đa thế mạnh.

Khu vực thành phố Quy Nhơn trước đây sẽ đảm nhận vai trò trung tâm kinh tế, dịch vụ tổng hợp của toàn tỉnh. Khu vực thành phố Pleiku trước đây sẽ là hạt nhân phát triển chuyên biệt cho vùng cao nguyên, tập trung khai thác thế mạnh về nông nghiệp công nghệ cao và du lịch văn hóa đặc thù.

Một chương trình thu hút nhân tài với chính sách phù hợp và ưu đãi sẽ được xây dựng riêng cho vùng cao nguyên. Quan trọng hơn hết, mọi chính sách nhân lực đều gắn liền với mục tiêu gốc rễ là giảm nghèo bền vững, đặc biệt quan tâm đến sự phát triển của đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong quá trình phát triển du lịch, Gia Lai cũng luôn đặt nguyên tắc tôn trọng và bảo tồn văn hóa bản địa lên hàng đầu. Mọi dự án phát triển du lịch đều phải trải qua quy trình tham vấn và nhận được sự đồng thuận từ cộng đồng, các nghệ nhân và già làng, đảm bảo không làm mai một bản sắc văn hóa gốc. Từ đó, hai dòng sản phẩm du lịch riêng biệt nhưng có tính kết nối sẽ được phát triển: “Du lịch biển - Di sản lịch sử” tại phía Đông của tỉnh và “Du lịch trải nghiệm văn hóa - sinh thái” ở phía Tây của tỉnh.

Sự kết hợp này hứa hẹn tạo ra một hành trình trải nghiệm phong phú, đa dạng và tôn trọng bản sắc văn hóa của từng địa phương.

"Chiến lược của tỉnh không phải là một sự sáp nhập cơ học mà là một mô hình liên kết thực chất, tôn trọng và phát huy thế mạnh đặc thù của hai tiểu vùng duyên hải và cao nguyên", Bí thư Hồ Nghĩa Dũng nhấn mạnh.