Giải mã bí ẩn khu di tích Hoàng thành Thăng Long từ các phát hiện khảo cổ học

Hoàng thành Thăng Long là di tích khảo cổ học có quy mô rất rộng lớn, với nhiều tầng văn hoá phức tạp. Mỗi lớp đất, mỗi dấu tích kiến trúc, mỗi di vật khảo cổ học… chứa đựng những bí ẩn của lịch sử Hoàng cung Thăng Long - nơi hội tụ, kế thừa và phát triển của văn hóa kiến trúc cung đình phương Đông, mang đậm bản sắc Việt Nam.

Hội thảo có sự góp mặt của các nhà nghiên cứu hàng đầu trong nước, cùng các chuyên gia giàu kinh nghiệm đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc...

Ngày 4/11, Viện Khảo cổ học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế "Khu di tích Hoàng thành Thăng Long - Thành tựu và vấn đề đặt ra sau 15 năm nghiên cứu (2011-2025)" tại Hà Nội. Sự kiện có sự góp mặt của các nhà nghiên cứu hàng đầu trong nước, cùng các chuyên gia giàu kinh nghiệm đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc...

Đây không chỉ là hội thảo chuyên môn, mà còn là điểm mốc lịch sử đánh dấu việc kết thúc Dự án "Chỉnh lý, nghiên cứu, đánh giá giá trị và lập hồ sơ khoa học khu di tích Hoàng thành Thăng Long" kéo dài sau 15 năm bền bỉ, kiên trì, cần mẫn nghiên cứu giải mã những bí ẩn về Hoàng cung Thăng Long từ các dấu tích khảo cổ học.

Hội thảo nhằm tổng kết các thành tựu khoa học đã đạt được của Viện Nghiên cứu Kinh thành (nay là Viện Khảo cổ học) trong việc tổ chức thực hiện dự án và định hướng chiến lược cho công tác nghiên cứu, phát huy giá trị di sản trong giai đoạn tiếp theo.

Phát biểu tại sự kiện, Tiến sĩ Hà Văn Cẩn, Viện trưởng Khảo cổ học cho biết: "Để có được cái nhìn sâu sắc, toàn diện và chân thực về giá trị của những phát hiện khảo cổ học tại khu di sản Hoàng thành Thăng Long, chúng ta phải ghi nhận những nỗ lực nghiên cứu khoa học miệt mài của các nhà khảo cổ học Việt Nam, đặc biệt là sự đóng góp quan trọng của Viện Nghiên cứu Kinh thành trong suốt chặng đường 15 năm qua".

"Công tác nghiên cứu đã đi sâu vào lĩnh vực kiến trúc cung điện, làm rõ hình thái kiến trúc thời Lý, Trần và điện Kính Thiên thời Lê sơ - "linh hồn" của Kinh đô Thăng Long. Bên cạnh đó, việc phân tích chuyên sâu về các loại đồ gốm Việt Nam và gốm sứ ngoại nhập đã không chỉ tái hiện sinh động đời sống vật chất, nghi lễ trong Hoàng cung, mà còn khẳng định vị thế ngoại giao và giao thương của Thăng Long trong mạng lưới châu Á", Tiến sĩ Hà Văn Cẩn chia sẻ.

Theo đó, thành tựu nghiên cứu nổi bật nhất là giải mã thành công hình thái kiến trúc cung điện thời Lý, thời Trần và kiến trúc điện Kính Thiên thời Lê sơ. Tuy mới là kết quả nghiên cứu ban đầu nhưng những kết quả này đã góp phần lấp đầy những khoảng trống lớn trong lịch sử kiến trúc cung điện Việt Nam, làm thức dậy lịch sử Hoàng cung Thăng Long vốn ẩn chứa nhiều bí mật.

Bản vẽ 3D phục dựng hình thái kiến trúc cung điện thời Lý (dựa trên vết tích khảo cổ học khu vực xây dựng Nhà Quốc hội) do Viện Nghiên cứu Kinh thành thực hiện.

Từ đây, chúng ta có thể hình dung rõ ràng hơn, cảm nhận sâu hơn về nét tương đồng và sự khác biệt đặc sắc của kiến trúc cung điện Việt Nam trong lịch sử kiến trúc cung điện cổ ở Đông Á. Song song đó, việc nghiên cứu giải mã và làm sâu sắc hơn về đời sống Hoàng cung Thăng Long qua các đồ dùng, vật dụng đã mở ra một cánh cửa nhìn vào sự tinh tế của văn hoá cung đình. Nghiên cứu đồ gốm ngự dụng (dùng riêng cho nhà vua, vương hậu) không chỉ phản ánh quy chế nghiêm ngặt mà còn hé lộ vai trò và vị thế của Thăng Long trong giao thương và ngoại giao quốc tế thông qua sự hiện diện của đồ gốm sứ nước ngoài được tìm thấy tại khu di tích.

Hội thảo đã tập trung làm rõ một số vấn đề: nghiên cứu giải mã hình thái kiến trúc cung điện Việt Nam trong bối cảnh kiến trúc cung điện cổ Đông Á; đời sống trong Hoàng cung Thăng Long trong lịch sử qua tư liệu thư tịch và di vật khảo cổ học; lịch sử giao lưu kinh tế-văn hóa giữa kinh đô Thăng Long với các kinh đô cổ ở châu Á. Đây đều là những vấn đề quan trọng liên quan đến lịch sử, kiến trúc, văn hóa của Kinh đô Thăng Long cũng như của quốc gia Đại Việt.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Minh Trí, nguyên Viện trưởng Nghiên cứu kinh thành, sự kiện lần này cũng nhận được những tham luận chuyên sâu về vấn đề bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa thế giới Hoàng thành Thăng Long từ phương pháp quy trình xử lý bảo quản di vật, đến những kinh nghiệm bảo tồn và phát huy giá trị khảo cổ học đô thị trên thế giới.

"Những vấn đề liên quan đến phương pháp luận nghiên cứu và ứng dụng công nghệ, bao gồm công nghệ AI trong nghiên cứu, sáng tạo đưa giá trị di sản đến với công chúng cũng được đặt ra dựa trên nền tảng các kết quả nghiên cứu khảo cổ học Hoàng thành Thăng Long cũng như kinh nghiệm phục hồi di sản tại các nước Đông Á", Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Minh Trí nói thêm.

Trong 15 năm qua, Viện Nghiên cứu Kinh thành đã nghiên cứu và đạt được nhiều thành tựu khoa học, công bố: 17 cuốn sách/24 cuốn liên quan đến Hoàng thành Thăng Long và Kinh thành cổ Việt Nam; 112 bài nghiên cứu đăng trên các sách và tạp chí uy tín trong nước; 15 bài nghiên cứu đăng trên các sách và tạp chí uy tín quốc tế; 66 bài viết tham luận hội thảo, tọa đàm khoa học trong nước và quốc tế.

CHIÊU ANH

Nguồn: https://nhandan.vn/giai-ma-bi-an-khu-di-tich-hoang-thanh-thang-long-tu-cac-phat-hien-khao-co-hoc-post920400.html