Giải pháp thúc đẩy thực thi tiêu chuẩn ESG tại các doanh nghiệp

Việc thực hiện các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG) đang ngày càng trở thành yêu cầu bắt buộc đối với doanh nghiệp Việt Nam trong tiến trình hội nhập và phát triển bền vững.

Mô hình trang trại sinh thái “Vinamilk Green Farm” theo định hướng nông nghiệp bền vững, giảm phát thải. (Ảnh: THÁI HÀ)

Tuy nhiên, hiện nay việc áp dụng ESG tại Việt Nam vẫn còn mới mẻ, thiếu đồng bộ và đối mặt nhiều thách thức về thể chế, năng lực và chi phí tuân thủ.

ESG - Cuộc chuyển dịch tất yếu

Tuy mới xuất hiện trong vài năm trở lại đây, nhưng ESG đã nhanh chóng trở thành một nội dung trọng tâm trong các chiến lược phát triển kinh tế-xã hội. Về phương diện pháp lý, Luật Bảo vệ môi trường 2020 được coi là một dấu mốc quan trọng.

Luật này không chỉ tái khẳng định các nguyên tắc cơ bản trong bảo vệ môi trường, mà còn bổ sung những quy định mang tính chiến lược như kinh tế tuần hoàn, đánh giá tác động môi trường nghiêm ngặt và đặc biệt là cơ chế trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR). Đây là những điểm mới đặt nền móng cho việc tích hợp các tiêu chí ESG vào hoạt động của doanh nghiệp.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Anh Tài, Phó Hiệu trưởng Trường Kinh tế Phenikaa, việc phát triển ESG không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn mở rộng cơ hội thu hút vốn đầu tư, đáp ứng yêu cầu pháp lý và tối ưu hóa chi phí vận hành.

Tại COP26 (Hội nghị các Bên tham gia Công ước Khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu) năm 2021, Thủ tướng Chính phủ đã tuyên bố Việt Nam cam kết đưa phát thải ròng về bằng “0” vào năm 2050. Nhằm thực hiện cam kết này, nhiều bộ, ngành và các doanh nghiệp lớn ở Việt Nam đã chủ động triển khai ESG và công bố báo cáo phát triển bền vững như một phần trong chiến lược dài hạn.

Trong sản xuất và công nghiệp, nhiều doanh nghiệp có chuyển biến rõ nét. Shinec phát triển Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền theo mô hình kinh tế tuần hoàn, hoàn thiện báo cáo ESG từ tháng 8/2024, giúp thu hút đầu tư, giảm chi phí tài chính và tăng uy tín xã hội.

Vinamilk áp dụng tiêu chuẩn GRI (Sáng kiến Báo cáo toàn cầu), triển khai kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi và sản xuất sữa. Trong ngành bất động sản, các tập đoàn như Novaland, Nam Long hướng tới chứng chỉ công trình xanh để thu hút nhà đầu tư quốc tế...

Các chuyên gia cho rằng, thực hành ESG không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững mà còn tạo giá trị mới, nâng cao vị thế, uy tín và khả năng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu trong bối cảnh các thị trường ngày càng chú trọng tiêu chuẩn “xanh”.

Cần vượt qua rào cản

Trên địa bàn Hà Nội, khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp, đóng góp lớn vào GDP và giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động.

Tuy nhiên, SMEs cũng chính là nhóm đối mặt với nhiều rào cản trong thực thi ESG: Thiếu vốn, thiếu nhân lực chuyên môn và hạn chế trong công nghệ quản trị. Một trong những thách thức lớn nhất khi áp dụng ESG là sự thay đổi quy trình sản xuất và quản lý để đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội, quản trị. Điều này đòi hỏi sự đầu tư lớn về nguồn lực tài chính, nguồn nhân lực thực hiện…

Bà Trần Thị Thu, Tổng Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Dệt May Hoàng Thu, cho biết: “Khi theo đuổi mục tiêu ESG, doanh nghiệp cũng gặp khá nhiều rào cản. Để áp dụng các tiêu chuẩn ESG, chi phí đầu tư của doanh nghiệp đã tăng lên đáng kể khi đơn vị phải đầu tư xây dựng nhà máy đạt tiêu chuẩn công trình xanh (LEED). Song song với đó là vấn đề con người, doanh nghiệp phải tập trung đào tạo nhân sự, nâng cao nhận thức về ESG trong toàn bộ tổ chức để bảo đảm việc triển khai thực hành ESG được thông suốt...”.

Ngoài ra, theo các chuyên gia, một trong những thách thức lớn nhất là chi phí đầu tư ban đầu, khi chuyển đổi sang năng lượng tái tạo hoặc triển khai ESG đòi hỏi nguồn vốn lớn.

Thí dụ, nhiều doanh nghiệp trong ngành chế biến gỗ muốn áp dụng năng lượng mặt trời, nhưng lại gặp khó khăn vì chưa tiếp cận được các khoản vay ưu đãi hoặc hỗ trợ kỹ thuật.

Thứ hai là vấn đề nguồn nhân lực, khi hiện tại, doanh nghiệp trong nước đang thiếu đội ngũ chuyên gia về ESG. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến việc xây dựng báo cáo ESG mà còn làm chậm tiến trình triển khai các giải pháp xanh. Nhiều doanh nghiệp dệt may nhỏ, dù muốn tham gia chuỗi cung ứng xanh của các thương hiệu lớn, nhưng lại bị “đuối” vì thiếu người có kinh nghiệm thực hiện.

Theo các chuyên gia, một trong những thách thức lớn nhất là chi phí đầu tư ban đầu, khi chuyển đổi sang năng lượng tái tạo hoặc triển khai ESG đòi hỏi nguồn vốn lớn

Ngoài ra, nhận thức không đồng đều cũng là một thách thức không nhỏ về chủ trương từ phía lãnh đạo doanh nghiệp... ESG ngày càng trở thành yếu tố then chốt đánh giá hiệu quả và trách nhiệm doanh nghiệp. Tích hợp ESG giúp cải thiện chi phí, tăng khả năng thích ứng, tiếp cận tài chính bền vững, mở rộng thị trường, nâng cao uy tín và thương hiệu.

Từ thực tế trên, để vượt qua rào cản, thúc đẩy doanh nghiệp thực hành ESG mạnh mẽ hơn trong thời gian tới, theo Tiến sĩ Nguyễn Thị Luyến, Viện Nghiên cứu chính sách và Chiến lược, cần có sự chung tay từ toàn xã hội. Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách liên quan đến việc thực hành ESG để doanh nghiệp có được bộ công cụ, tiêu chí áp dụng thuận tiện.

Bên cạnh đó, cần gia tăng các chính sách hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi xanh, thực hành ESG, nhất là các chính sách về tài khóa, tín dụng, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực…

Về phía các doanh nghiệp, cần thay đổi tư duy quản trị theo hướng minh bạch, ESG cần được coi là chiến lược dài hạn, không phải chi phí ngắn hạn. Doanh nghiệp phải chủ động nâng cao năng lực quản trị ESG.

Việc đầu tư vào công nghệ xanh và chuyển đổi số là điều tất yếu, từ sử dụng năng lượng tái tạo, quản lý chuỗi cung ứng bằng blockchain đến ứng dụng AI trong dự báo rủi ro khí hậu; chủ động tham gia thị trường vốn xanh bằng cách phát hành trái phiếu xanh hoặc tham gia giao dịch tín chỉ các-bon.

Cùng với đó, cần xây dựng thương hiệu gắn với bền vững, công bố báo cáo ESG minh bạch theo chuẩn quốc tế để nâng cao uy tín và tạo dựng niềm tin từ cả nhà đầu tư lẫn người tiêu dùng.

QUANG MINH

Nguồn: https://nhandan.vn/giai-phap-thuc-day-thuc-thi-tieu-chuan-esg-tai-cac-doanh-nghiep-post916356.html