Giám sát của Quốc hội - 80 năm đồng hành và kiến tạo phát triển:Bài cuối: Mỗi cuộc giám sát phải thực sự là quá trình phân tích, phản biện, kiến nghị chính sách

Để tiếp tục nâng cao hiệu quả, hiệu lực giám sát, các đại biểu cho rằng, mỗi cuộc giám sát phải thực sự là một quá trình phân tích, phản biện, kiến nghị chính sách; đồng thời, cần hoàn thiện cơ chế theo dõi, đôn đốc, phản hồi sau giám sát, có quy định cụ thể về trách nhiệm báo cáo thực hiện kiến nghị và chế tài xử lý nếu không thực hiện.

Giám sát đồng hành với quá trình thực thi chính sách, pháp luật

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, “hoạt động giám sát của Quốc hội thời gian qua dù diễn ra dưới hình thức nào cũng không nằm ngoài mục tiêu hoàn thiện và tổ chức thực hiện có hiệu quả cao nhất thể chế, chính sách, pháp luật, gợi mở và đề ra các giải pháp góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nâng cao đời sống của nhân dân”.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Diễn đàn đầu tiên về hoạt động giám sát của Quốc hội. Ảnh Phạm Thắng

Đặc biệt, “thông qua hoạt động giám sát, các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội đã được đề xuất và khi triển khai thực hiện đã đạt được những thành tựu không nhỏ, từng bước phát huy hiệu quả, góp phần củng cố tâm lý thị trường, doanh nghiệp, nhà đầu tư, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy sự phát triển”.

Cho rằng, một trong những bài học kinh nghiệm cần được đúc rút trong thời gian qua là giám sát phải song hành, đồng hành với quá trình thực thi chính sách, pháp luật để phát hiện kịp thời các vướng mắc, chứ không phải “thực thi xong mới giám sát”, ĐBQH Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nhận định, giám sát mang lại lợi ích cho đối tượng được giám sát nhiều hơn, vì vậy, hoạt động giám sát cần được thực hiện thường xuyên, liên tục, không chỉ sau khi có vấn đề phát sinh.

Từ kinh nghiệm giám sát thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội, ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Đức Hiếu kiến nghị, giám sát chuyên đề của Quốc hội nên tập trung vào đánh giá tác động của chính sách, các chương trình, các luật do Quốc hội ban hành nhằm xem xét tác động thực tế có đặt ra như khi xây dựng văn bản pháp luật không? Có tác động không mong muốn hoặc bất lợi tới đối tượng người dân hoặc đối tượng khác hay không? Tập trung đánh giá hiệu quả của việc thực thi nhằm tìm ra cách thực thi tốt hơn hoặc tìm ra giải pháp hoàn thiện thể chế.

Còn theo ĐBQH Khóa XII, XIII, TS. Trần Văn, Quốc hội với vai trò giám sát tối cao không những giám sát chất lượng ban hành văn bản pháp luật mà còn phải chuyển trọng tâm sang giám sát việc thực thi, hậu kiểm các quy phạm pháp luật để phát hiện các điểm nghẽn, lỗ hổng, đồng thời chủ động “kích hoạt" sửa đổi, hoàn thiện pháp luật kịp thời, như tinh thần của Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới đã đề ra.

Trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho Chính phủ và địa phương theo tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, tại các kỳ họp gần đây, Quốc hội đã ban hành số lượng lớn các luật, Nghị quyết.

"Điều đó đặt ra yêu cầu hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội phải đi vào thực chất để giám sát luật, nghị định, thông tư, xem luật đã ban hành thì nghị định, thông tư có được ban hành kịp thời không, có trúng với quy định của luật không? Đây là vấn đề chúng ta phải làm thường xuyên", Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh.

Tăng cường cơ chế xử lý sau giám sát

Thực tế thời gian qua cho thấy, việc thực hiện các kết luận, kiến nghị giám sát chưa đầy đủ, việc theo dõi, đôn đốc thực hiện các kết luận giám sát chưa thực sự quyết liệt, thường xuyên.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cùng các đồng chí lãnh đạo Quốc hội, Chính phủ tham quan Triển lãm “Dấu ấn hoạt động giám sát của Quốc hội Việt Nam” tại Nhà Quốc hội. Ảnh Phạm Thắng

Do đó, ĐBQH Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) đề xuất, tăng cường cơ chế xử lý sau giám sát. Cụ thể, theo đại biểu, Quốc hội cần ban hành các quy định chi tiết, bắt buộc các cơ quan, tổ chức được giám sát phải thực hiện nghiêm túc các kiến nghị của Quốc hội. Đồng thời, cần có quy trình giám sát việc thực hiện các kiến nghị này, bảo đảm các kiến nghị được triển khai hiệu quả.

Cùng với đó, cần xây dựng cơ chế, chế tài cụ thể đối với các cơ quan, tổ chức không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các kiến nghị của Quốc hội. Điều này có thể bao gồm các biện pháp, như: xử lý kỷ luật đối với người đứng đầu cơ quan, giảm ngân sách, hoặc thậm chí đề xuất miễn nhiệm đối với các chức danh không hoàn thành trách nhiệm sau giám sát.

Đại biểu Thạch Phước Bình cũng cho rằng, Quốc hội cần công khai rộng rãi kết quả các cuộc giám sát, bao gồm cả những kiến nghị và các biện pháp xử lý đã thực hiện. Điều này giúp người dân và các tổ chức xã hội có thể theo dõi, đánh giá, đóng góp ý kiến cho hoạt động giám sát của Quốc hội.

Đồng thời, “cần phát triển văn hóa trách nhiệm trong các cơ quan Nhà nước. Theo đó, các cơ quan và cá nhân có liên quan phải chịu trách nhiệm rõ ràng về việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát của Quốc hội. Văn hóa này cần được củng cố thông qua các quy định pháp luật, quy chế hoạt động và các chương trình đào tạo cán bộ”, đại biểu Thạch Phước Bình đề xuất.

Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang Lý Thị Lan cho rằng, cần xác định địa chỉ trách nhiệm rõ ràng để công tác giám sát đạt hiệu quả, tránh tình trạng đùn đẩy, né tránh trong thực hiện nhiệm vụ. Bên cạnh đó, xây dựng cơ chế giám sát theo chiều sâu, hướng tới chất lượng thay vì số lượng. Mỗi cuộc giám sát phải thực sự là một quá trình phân tích, phản biện, kiến nghị chính sách.

Đại biểu Lý Thị Lan cũng đề nghị hoàn thiện cơ chế theo dõi, đôn đốc, phản hồi sau giám sát, có quy định cụ thể về trách nhiệm báo cáo thực hiện kiến nghị và chế tài xử lý nếu không thực hiện.

Để nâng cao chất lượng hoạt động giám sát, nhiều đại biểu cũng đề nghị, cần tiếp tục triển khai có hiệu quả hoạt động “giám sát lại” để bảo đảm các Nghị quyết của Quốc hội được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc; đánh giá được sự chuyển biến so với yêu cầu, mục tiêu, chỉ tiêu đặt ra trong các nghị quyết của Quốc hội. Gắn kết quả thực hiện các nghị quyết sau giám sát với hoạt động lấy phiếu, bỏ phiếu tín nhiệm. Nâng cao trách nhiệm của các cơ quan chịu sự giám sát trong việc thực hiện nghị quyết sau giám sát.

Cho rằng dư địa đổi mới đối với công tác giám sát của Quốc hội còn nhiều, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị, hoạt động giám sát của Quốc hội cần bám sát quan điểm “Tăng cường giám sát, kiểm soát việc thực hiện quyền lực nhà nước” và phương châm "giám sát là để kiến tạo, phát triển và đổi mới".

Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý văn bản quy phạm pháp luật trái pháp luật; siết chặt kỷ luật, kỷ cương, đề cao trách nhiệm, nhất là trách nhiệm người đứng đầu; xác định rõ hơn phạm vi, đối tượng, phương pháp, hình thức giám sát tối cao của Quốc hội phù hợp thực tiễn; nâng cao chất lượng hoạt động chất vấn, giải trình, giám sát văn bản quy phạm pháp luật, chú trọng việc theo dõi, xem xét, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát; thực hiện nghiêm việc lấy phiếu tín nhiệm của Quốc hội; tăng tính chủ động của các cơ quan của Quốc hội, đại biểu Quốc hội trong công tác lập pháp, giám sát việc thi hành pháp luật.

Trong phát biểu chỉ đạo tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XV, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề nghị, “cần sớm nghiên cứu xác định rõ phương pháp, hình thức giám sát tối cao của Quốc hội phù hợp thực tiễn, tránh trùng dẫm với hoạt động của các cơ quan Nhà nước khác gây lãng phí. Tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động chất vấn, giải trình, giám sát văn bản pháp luật; chú trọng theo dõi, xem xét, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát”.

Với chỉ đạo sát sao của Tổng Bí thư, cùng việc sửa đổi toàn diện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND sẽ trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ Mười, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, đây chính là bước tiến quan trọng để thể chế hóa chủ trương của Đảng, nhất là Nghị quyết số 27-NQ/TW về tiếp tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới. Mục tiêu của giám sát, không có gì khác, chính là góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/giam-sat-cua-quoc-hoi-80-nam-dong-hanh-va-kien-tao-phat-trien-bai-cuoi-moi-cuoc-giam-sat-phai-thuc-su-la-qua-trinh-phan-tich-phan-bien-kien-nghi-chinh-sach-10391162.html