Giám tuyển nghệ thuật - bao giờ cho đến chuyên nghiệp

Sự kiện nhà thiết kế nội thất T.C. vừa ra mắt phòng tranh tại TPHCM, bằng một triển lãm hội họa do chính anh làm giám tuyển đã khiến giới nghệ thuật xôn xao. Một bên khen ngợi vì có thêm một không gian trưng bày mới, đáp ứng nhu cầu của giới sáng tạo và công chúng yêu nghệ thuật. Ở chiều ngược lại, không ít ý kiến cho rằng đây chỉ là “sự kiện mua vui”, bởi T.C. vốn không có chuyên môn giám tuyển.

Câu chuyện ấy thêm một lần nữa khơi dậy tranh luận cũ: giám tuyển nghệ thuật là ai, và vai trò của họ trong thị trường mỹ thuật Việt Nam hiện nay đang ở đâu?

Thực tế cho thấy, sự thiếu hụt giám tuyển chuyên nghiệp luôn là một trong những trở ngại lớn của mỹ thuật trong nước. Nhiều triển lãm từng phải dừng giữa chừng hoặc các không gian nghệ thuật non trẻ buộc phải đóng cửa chỉ sau một vài sự kiện, tất cả chỉ vì thiếu người tổ chức đủ chuyên môn.

Khoảng 5 năm trở lại đây, với sự xuất hiện của các giám tuyển độc lập đã góp phần tạo nên sự thay đổi cho đời sống mỹ thuật. Nhiều triển lãm được tổ chức công phu hơn, nội dung có chiều sâu, phương pháp trưng bày mang tính đối thoại với công chúng.

Một số tên tuổi giám tuyển trẻ được mời hợp tác cùng các không gian quốc tế, cho thấy tiềm năng và sức bật của lực lượng này. Tuy nhiên, đa số họ đều là những người tự học, đi lên từ kinh nghiệm thực tế và niềm đam mê cá nhân.

Hiện Việt Nam chưa có trường đào tạo chuyên ngành giám tuyển nghệ thuật. Những ai muốn theo nghề một cách bài bản thường phải du học tại các cơ sở đào tạo uy tín như Học viện Nghệ thuật Nanyang (Singapore) - nơi cung cấp chương trình chuyên sâu về giám tuyển, bảo tàng học và quản lý nghệ thuật. Sự thiếu vắng hệ thống đào tạo trong nước khiến lực lượng giám tuyển hiện nay vừa mỏng, vừa thiếu nền tảng học thuật vững chắc, dẫn đến nhiều tranh cãi về tính chuyên nghiệp.

Dẫu vậy, không thể phủ nhận những nỗ lực của các giám tuyển tự học. Họ là những người tiên phong góp phần duy trì sự vận hành của đời sống mỹ thuật, mang nghệ thuật đến gần hơn với công chúng, và dần hình thành những chuẩn mực nghề nghiệp ban đầu.

Một thị trường nghệ thuật muốn phát triển chuyên nghiệp cần có các mắt xích vận hành đồng bộ: nghệ sĩ - nhà sưu tập - không gian trưng bày - giám tuyển - công chúng. Trong đó, giám tuyển chính là người kết nối, “đọc” được tinh thần của nghệ sĩ và “dịch” nó sang ngôn ngữ thị giác dễ tiếp nhận cho người xem. Khi vai trò ấy chưa được nhìn nhận đúng mức và đào tạo bài bản, mỹ thuật Việt Nam vẫn sẽ loay hoay giữa đam mê và tính chuyên nghiệp.

THIÊN THANH

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/giam-tuyen-nghe-thuat-bao-gio-cho-den-chuyen-nghiep-post821935.html