Giữ nghề làm trống gia truyền trên đất Tây Đô

Ông Ba Vì bên những chiếc trống.

Cơ sở làm trống của ông Ba Vì ở gần ngã ba Cái Tắc, thuộc xã Đông Phước, nổi bật với những chiếc trống da đỏ rực treo trên tường. Xưởng sản xuất ngổn ngang trống lớn, trống nhỏ… có những cái đang làm dang dở, cái thì đã thành phẩm chờ giao hàng. Khi được hỏi về nghề làm trống, ông Ba Vì rất phấn khởi, chia sẻ về nghề 4 đời của dòng họ. Để rồi, tiếng trống vẫn được giữ gìn, vang vọng trên đất Cần Thơ.

Ông kể, quê ông ở tỉnh Hà Nam (cũ), nay là tỉnh Ninh Bình, trong một làng quê có nghề làm trống da truyền thống rất lâu đời. Từ lúc còn là cậu bé hơn 10 tuổi, ông đã theo nghiệp gia đình làm trống, phụ các công việc phù hợp với độ tuổi. Tình yêu nghề trống lớn dần trong ông. “Lúc đó, tôi đã biết nghĩ và tự hào vì mình được là một mắt xích nhỏ trong mạch nghề truyền thống của làng quê. Ngày trước ở quê tôi, hầu như nhà nào cũng có người biết nghề làm trống”, ông Ba Vì nhớ lại.

Năm 1990, ông Ba Vì một mình rời Hà Nam, rong ruổi vào miền Tây Nam Bộ để lập nghiệp, tìm kế mưu sinh. Sau khi thử làm nhiều công việc khác nhau, ông chọn Cần Thơ làm quê hương thứ hai và chọn nghề làm trống gia truyền để khởi nghiệp. Phần vì thạo nghề, phần vì là cách để ông đỡ nhớ quê, nhớ nghề, nhớ tiếng trống quê hương. “Đất cũ đãi người mới”, từ đó đến nay đã hơn 30 năm, ông Ba Vì bền bỉ nghề làm trống, trở thành cơ sở uy tín, cung cấp trống khắp miền Tây và cả nước.

Theo ông Ba Vì, để làm ra một chiếc trống hoàn chỉnh phải trải qua nhiều công đoạn từ bào da trâu, căng da đến chọn gỗ, đốt than để uốn cong, đến ghép từng thanh gỗ thành tang trống (thân trống), bịt trống... Da bịt trống phải là da trâu cái được chọn kỹ, cạo sạch màng, ngâm nước khử mùi rồi phơi khô. Thời gian ngâm da cũng phải vừa đúng, không quá lâu cũng không quá nhanh, nếu không tiếng trống đánh lên sẽ bị đục, không vang. Thân trống thường được làm từ gỗ mít, vì loại gỗ này có đặc tính bền, tạo âm thanh trầm ấm, vang vọng. Gỗ mít sau khi xẻ được phơi khô, rồi cắt thành những dăm cong, ghép khít lại thành hình tròn, tạo nên thân trống chắc chắn, kín kẽ.

Trong các công đoạn, bưng trống (hiểu là bịt da vào thân trống) được xem là khó nhất. Công đoạn này không đơn thuần là căng lớp da trâu lên mặt trống rồi cố định bằng đinh tre, mà người thợ còn phải có đôi tai nhạy bén, tinh ý để cảm âm, làm sao để tiếng trống phù hợp với từng cung bậc trong dàn trống. Tre làm đinh, tre làm đai cũng phải là những loại tre khác nhau, đảm bảo phù hợp. Tất cả công đoạn đều đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm truyền đời. “Làm trống không chỉ cần đôi tay khéo mà còn cần cái tai biết lắng nghe. Mặt trống phải đều, khi căng lên phải cân nhau thì tiếng mới hay, mới vang xa được”, ông Ba Vì nói thêm.

Thời kỳ hoàng kim cách đây hơn 20 năm, xưởng trống của ông Ba Vì lúc nào cũng nhộn nhịp. Mỗi tháng bán ra hàng chục chiếc, chủ yếu là trống đại phục vụ các trường học, đình, chùa, miễu, hay các đoàn lân sư rồng. Có tháng làm không kịp, khách phải đặt trước. Bây giờ thì sức mua đã giảm nhiều, phần vì sự phổ biến của kinh doanh điện tử, phần vì trống công nghiệp bán với giá rẻ. Để trang trải cuộc sống, vợ chồng ông mở thêm xe nước mía trước nhà. Khó khăn là vậy nhưng ông vẫn không bỏ nghề, không dứt được tiếng trống quê hương.

Ông Ba Vì khẳng khái: “Gia đình tôi có đến 4 đời làm trống, hãnh diện và tự hào lắm. Còn sức thì tôi còn làm”. Dù có hay không có đơn đặt hàng, ông Ba Vì vẫn làm trống, để trưng bày và để đỡ buồn. Tình yêu ấy đã giúp tiếng trống làng nghề đất Bắc vẫn vọng vang trên đất phương Nam.

Bài, ảnh: DUY KHÔI

Nguồn: https://baocantho.com.vn/giu-nghe-lam-trong-gia-truyen-tren-dat-tay-do-a193822.html