Giữ vững tính đặc thù để phát triển bền vững

Từ góc nhìn của các cơ sở đào tạo trực thuộc Bộ VHTTDL như Trường ĐH Văn hóa TP.HCM, ĐH Mỹ thuật TP.HCM, Nhạc viện TP.HCM... có thể thấy rõ nỗ lực gìn giữ bản sắc, duy trì mô hình đào tạo riêng và phát triển nguồn nhân lực chuyên biệt - những yếu tố nền tảng để nuôi dưỡng sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam trong quá trình hội nhập và phát triển.

Vai trò và định hướng của các cơ sở đào tạo thuộc Bộ VHTTDL

PGS.TS Lâm Nhân, Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa TP.HCM cho biết, nhà trường hiện đảm nhiệm ba chức năng: Đào tạo, nghiên cứu khoa học và phục vụ cộng đồng trong các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, thông tin, truyền thông và du lịch.

Các chương trình đào tạo được thiết kế bám sát chức năng quản lý của Bộ VHTTDL, hướng đến mô hình đào tạo theo định hướng ứng dụng, gắn chặt với thực tiễn hoạt động của các thiết chế văn hóa - nghệ thuật và du lịch. Hiện trường là đơn vị duy nhất trong hệ thống đào tạo nhiều ngành đặc thù như: Bảo tàng học, Giám tuyển bảo tàng, Bảo quản - phục chế di sản; Di sản học (vật thể và phi vật thể), Quản lý văn hóa, Công nghiệp văn hóa; Văn hóa Việt Nam, Truyền thông văn hóa, Văn hóa các dân tộc thiểu số; Kinh doanh xuất bản phẩm, Thư viện, Du lịch văn hóa, Du lịch cộng đồng...

Sinh viên, học viên sau tốt nghiệp có khả năng tham gia xây dựng hồ sơ di sản trình UNESCO, giám tuyển - bảo tồn di sản, quản lý dự án hợp tác quốc tế và phát triển công nghiệp văn hóa, du lịch.

“Với vai trò là cơ sở đào tạo, nghiên cứu và phục vụ cộng đồng trong các lĩnh vực đặc thù, cùng mối liên hệ chặt chẽ với hệ thống thiết chế của Bộ, Trường Đại học Văn hóa TP.HCM cần tiếp tục trực thuộc Bộ VHTTDL. Đây là điều kiện bảo đảm sự đồng bộ và hiệu quả trong chiến lược phát triển văn hóa quốc gia”, PGS.TS Lâm Nhân nhấn mạnh.

Giữ vững tính đặc thù để phát triển bền vững - ảnh 2 — Sinh viên Trường ĐH Mỹ thuật TP.HCM tham gia Ngày hội Sách và văn hóa đọc

Cùng với Trường Đại học Văn hóa TP.HCM, các cơ sở đào tạo nghệ thuật khác cũng giữ vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục thuộc Bộ VHTTDL, tiêu biểu là Trường Đại học Mỹ thuật TP.HCM. PGS.TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, đơn vị là một trong hai cơ sở đào tạo mỹ thuật chuyên sâu đầu ngành của cả nước, duy nhất tại khu vực phía Nam, với hơn 112 năm hình thành và phát triển (1913-2025).

Trường giữ vai trò hạt nhân đào tạo, nghiên cứu và phát triển nguồn nhân lực mỹ thuật chất lượng cao, phục vụ sự nghiệp văn hóa - nghệ thuật và công nghiệp sáng tạo. Nhiều tác phẩm của giảng viên, sinh viên đã trở thành dấu ấn trong đời sống mỹ thuật, được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM và nhiều bộ sưu tập trong và ngoài nước.

Nhiều giảng viên của Trường đã được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật; nhiều tác phẩm giành giải thưởng quốc gia và quốc tế, góp phần khẳng định vị thế mỹ thuật Việt Nam.

Văn hóa – Lĩnh vực đào tạo chuyên sâu và đặc thù

VHO - Đào tạo văn hóa cần được bảo đảm tính đặc thù, chuyên sâu để nuôi dưỡng bản sắc, phát triển công nghiệp văn hóa và sức mạnh mềm quốc gia.

PGS.TS Nguyễn Văn Minh thông tin thêm, trường không chỉ là cơ sở đào tạo mà còn là trung tâm khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo hàng đầu trong lĩnh vực mỹ thuật. Nhà trường triển khai nhiều đề tài, dự án ứng dụng công nghệ số, thiết kế đa phương tiện, gắn đào tạo với nhu cầu thị trường; đồng thời giữ vai trò hạt nhân trong hệ sinh thái kết nối giữa cơ sở đào tạo - nghệ sĩ - doanh nghiệp - cộng đồng sáng tạo, tiên phong đưa mỹ thuật vào đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp.

“Với năng lực đào tạo, nghiên cứu và sáng tạo đã được khẳng định hơn một thế kỷ, trường đề xuất giữ nguyên mô hình trực thuộc Bộ VHTTDL để tiếp tục phát huy vai trò trung tâm đào tạo, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo hàng đầu về mỹ thuật”, PGS.TS Nguyễn Văn Minh cho biết.

Bên cạnh lĩnh vực mỹ thuật, trong khối các cơ sở đào tạo nghệ thuật trực thuộc Bộ VHTTDL, Nhạc viện TP.HCM cũng là một đơn vị giữ vai trò trung tâm trong đào tạo và phát triển âm nhạc chuyên nghiệp lớn nhất khu vực phía Nam, với 70 năm hình thành và phát triển. Nhiều thế hệ nhạc sĩ, ca sĩ, nhạc trưởng, nhà nghiên cứu, nhà sư phạm và nghệ sĩ biểu diễn đã trưởng thành từ đây, góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền âm nhạc Việt Nam.

Những tên tuổi tiêu biểu có thể kể đến như: NSND Quang Hải, NSND Tạ Minh Tâm, GS Nguyễn Văn Nam, PGS Ca Lê Thuần, PGS Nguyễn Minh Cầm, NGND Hoàng Cương, NSƯT Măng Thị Hội, NSƯT Mỹ An, NSƯT Huỳnh Khải, NSƯT Hoàng Ngọc Long, NSƯT Nguyễn Thị Hải Phượng, NSƯT Phạm Khánh Ngọc... Nhiều sinh viên của Nhạc viện đã đạt giải thưởng cao trong các cuộc thi âm nhạc quốc gia và quốc tế, trở thành đại diện tiêu biểu của tài năng Việt Nam.

Theo TS Nguyễn Mỹ Hạnh, Quyền Giám đốc Nhạc viện TP.HCM, đây là cơ sở duy nhất tại Việt Nam đào tạo các chuyên ngành đặc thù như Jazz, Pop, Rock, Harp, thể hiện tính tiên phong trong hội nhập âm nhạc hiện đại. Đồng thời, Nhạc viện vẫn giữ vững sứ mệnh bảo tồn và phát huy bản sắc âm nhạc dân tộc, lan tỏa giá trị văn hóa qua các chương trình biểu diễn phục vụ chính trị, ngoại giao trong và ngoài nước.

“Để phát huy vai trò cột trụ trong hệ thống đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp, đồng thời bảo tồn tinh hoa dân tộc và tăng cường hội nhập quốc tế, Nhạc viện cần tiếp tục trực thuộc Bộ VHTTDL. Đây là điều kiện tiên quyết để giữ vững bản sắc, phát huy sứ mệnh chiến lược và đưa âm nhạc Việt Nam vươn tầm thế giới”, TS Nguyễn Mỹ Hạnh khẳng định.

Giữ vững tính đặc thù để phát triển bền vững - ảnh 4 — Một chương trình hòa nhạc dân tộc của giảng viên, sinh viên Nhạc viện TP.HCM

Giữ vững đặc thù, phát huy bản sắc trong đào tạo văn hóa - nghệ thuật

Thực tế cho thấy, nhiều năm qua các trường thuộc Bộ VHTTDL đã xây dựng được hệ sinh thái đào tạo mang bản sắc riêng, gắn kết chặt chẽ với các thiết chế văn hóa địa phương, bảo tàng, nhà hát, đoàn nghệ thuật và trung tâm văn hóa. Nhờ đó, sinh viên có môi trường thực hành nghề nghiệp ngay trong quá trình học tập - một lợi thế mà các cơ sở đào tạo ngoài khối không thể có.

Theo TS Trịnh Đăng Khoa, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Văn hóa TP.HCM, tính đặc thù của các cơ sở đào tạo văn hóa - nghệ thuật thể hiện ở chức năng kép: Vừa đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn, vừa gìn giữ và phát huy di sản văn hóa dân tộc. Các trường không chỉ truyền đạt kiến thức lý thuyết mà còn trực tiếp tham gia sáng tạo, biểu diễn, nghiên cứu và lan tỏa giá trị văn hóa ra cộng đồng.

“Đây là những lĩnh vực mà thị trường lao động không thể định giá bằng lợi nhuận, vì sản phẩm của nó là tri thức, bản sắc và tinh thần dân tộc”, TS Trịnh Đăng Khoa nhấn mạnh.

Ông cho rằng, việc sắp xếp lại hệ thống sự nghiệp công lập là chủ trương đúng đắn nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động, song cần có cơ chế riêng cho nhóm ngành đặc thù như văn hóa - nghệ thuật. Đây là khối ngành gắn liền với nhiệm vụ chính trị, giáo dục tư tưởng và bảo tồn giá trị truyền thống, không thể áp dụng máy móc các tiêu chí của lĩnh vực khác.

Nhiều ngành học trong lĩnh vực văn hóa như Bảo tàng học, Di sản học, Văn hóa dân tộc thiểu số, Quản lý văn hóa, Truyền thông văn hóa, Thư viện học… đã chứng minh tính độc lập và đặc thù. Đây là những ngành nghề đòi hỏi chuyên môn sâu, nền tảng văn hóa vững chắc, không thể thay thế bằng một vài học phần tích hợp trong chương trình đào tạo của các trường khác.

Nguồn: https://baovanhoa.vn/van-hoa/giu-vung-tinh-dac-thu-de-phat-trien-ben-vung-172684.html