Hành trình “đổi đời” từ mục tiêu đến thực tiễn giảm nghèo - Kỳ 1: Khi người nghèo không còn “trông chờ” mà chủ động “xin thoát nghèo”

Trên các bản làng của Yên Bái, từng có một thời, cái nghèo in hằn trên mỗi nếp nhà, hằn sâu trong ánh mắt những người dân miền sơn cước. Tư tưởng trông chờ, ỷ lại như một cây cổ thụ đã cắm sâu bộ rễ qua nhiều thế hệ, khiến không ít người chấp nhận cảnh nghèo để hưởng các chính sách hỗ trợ. Thế nhưng, giờ đây, một hình ảnh đầy ý nghĩa, lay động lòng người đó là hàng ngàn lá đơn “xin thoát nghèo”. Người dân không còn khoanh tay đợi chờ, họ đang tự tay viết nên câu chuyện đổi đời của chính mình, bằng lòng tự trọng và khát vọng vươn lên mạnh mẽ, được tiếp sức bởi những chính sách “đòn bẩy” được “may đo” vừa vặn. Đây được coi là sự chuyển mình, một cuộc cách mạng từ trong nếp nghĩ, cách làm của người dân.

Những câu chuyện từ ý chí

Chúng tôi tìm đến thôn Trung Tâm, xã Xuân Lai, huyện Yên Bình, nơi câu chuyện của gia đình anh Nguyễn Văn Toản vẫn được người trong thôn nhắc đến bằng sự nể phục. Ký ức về những ngày tháng cũ vẫn còn hằn sâu trong tâm trí anh. Năm nhân khẩu từng sống trong căn nhà tạm, tương lai trông cả vào 4 sào ruộng nước và những ngày làm thuê, thu nhập bấp bênh của hai vợ chồng. Cái nghèo cứ dai dẳng đeo bám,  ước mơ về một mái nhà vững chãi hay cho con cái học hành tử tế cứ xa vời vợi. 

Thế nhưng, trong con người ấy, ngọn lửa ý chí đổi đời chưa bao giờ tắt. Được tiếp sức từ các chính sách hỗ trợ, anh Toản mạnh dạn đầu tư chăn nuôi trâu sinh sản, trồng rừng. Nhờ chăm chỉ, chịu khó học hỏi kinh nghiệm sản xuất, cuộc sống cứ thế khởi sắc như chồi non vươn mình sau cơn mưa. Đến nay, gia đình anh đã sở hữu đồi keo và quế trên 5 ha, trong đó 4 ha keo đã cho tỉa thưa, và có thời điểm phát triển đàn trâu lên 7 con. Năm 2022, một dấu mốc quan trọng, vợ chồng anh dành dụm đủ để cất được ngôi nhà vững chãi, khang trang. Ngay khi ngôi nhà mới còn thơm mùi vôi, vữa , anh Toản đã làm một việc khiến nhiều người ngỡ ngàng, một hành động chất chứa bao niềm tự hào là viết đơn xin ra khỏi danh sách hộ nghèo. Đó không chỉ là một tờ giấy, đó là lời khẳng định của niềm kiêu hãnh và sự tự chủ. 

Anh tâm sự mộc mạc, giọng nói đầy kiên định: "Nhà nước lo cho mình rồi, giờ mình đứng vững được thì phải tự bước, để cái phao đó cho người khác còn khó khăn hơn mình chứ. Giờ có nhà che mưa che nắng, con cái yên tâm học hành, chỉ lo làm kinh tế”. Anh Toản chỉ là một trong hàng ngàn minh chứng cho thấy khi tư duy thay đổi, con người sẽ tự tìm thấy sức mạnh nội tại phi thường.

Theo số liệu từ tỉnh Yên Bái, từ năm 2021 đến nay, toàn tỉnh đã có 1.342 lượt hộ nghèo chủ động đăng ký thoát nghèo. Con số này không chỉ là một thống kê, mà là một thông điệp mạnh mẽ về ý chí của người dân Yên Bái. Tại thôn Giáp Cang, xã Khai Trung, huyện Lục Yên, câu chuyện của ông Hoàng Văn Nghị cũng là một ví dụ điển hình về sự chủ động, quyết đoán.

Thôn Giáp Cang là mái nhà chung của cộng đồng người Dao, chiếm 55% và người Tày, chiếm 42%, cuộc sống bao đời vẫn chủ yếu dựa vào nông nghiệp. Gia đình ông Nghị cũng như nhiều hộ khác, từng rất khó khăn, nhưng khi các chính sách hỗ trợ giảm nghèo của tỉnh được phổ biến, ông Nghị nhận ra đây chính là cơ hội của mình. Ông không chờ đợi được phân bổ, mà chủ động tìm hiểu, tính toán.

Năm 2022, với quyết tâm làm giàu chính đáng, ông vay 50 triệu đồng từ chương trình hộ nghèo để mua 2 con bò. Nhận thấy chăn nuôi bò là hướng đi phù hợp với điều kiện của thôn, cuối năm 2023, ông lại chủ động vay thêm 50 triệu đồng nữa để mở rộng đàn. Đến nay, đàn bò từ 6 đến 8 con đã trở thành "cơ nghiệp”, mang lại nguồn thu nhập ổn định, giúp gia đình ông không chỉ thoát nghèo mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống. Hành động của anh Toản hay sự chủ động của ông Nghị chính là những quả ngọt đã được vun xới bởi một chủ trương lớn, một tầm nhìn xuyên suốt của tỉnh.

Kim chỉ nam và sức mạnh đa nguồn lực

Những câu chuyện trên phản ánh rõ nét hiệu quả của Nghị quyết số 61-NQ/TU ngày 20/10/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về việc tiếp tục lãnh đạo hiệu quả công tác giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Đây không chỉ là một văn bản hành chính, mà được xác định là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, huy động sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân. Ngay sau khi Nghị quyết được ban hành, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở đã diễn ra đồng bộ, quyết liệt. 

Các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội đã tổ chức phổ biến, quán triệt, đưa nội dung Nghị quyết đi sâu vào từng ngõ ngách đời sống. Nghị quyết này không chỉ đặt ra các chỉ tiêu bằng con số, mà được xem như một kim chỉ nam cho công tác "khai tâm”, làm thay đổi tư duy, khơi dậy lòng tự trọng và ý chí tự lực của người dân. Nghị quyết không nằm yên trên giấy. Nó theo chân cán bộ vào từng nhà, vang lên trong tiếng loa phát thanh của thôn, trở thành câu chuyện râm ran trong gần 4.677 tin, bài, phóng sự về giảm nghèo bền vững trên các phương tiện thông tin đại chúng. Mục tiêu không gì khác ngoài việc truyền đi thông điệp thay đổi tư tưởng trông chờ, ỷ lại, khuyến khích các hộ nghèo, hộ cận nghèo thay đổi nhận thức, tư duy, phấn đấu vươn lên thoát nghèo bền vững. 

Song song với việc "khai tâm”, Nghị quyết 61 còn tạo ra một cơ chế phối hợp đa nguồn lực hiệu quả, kết hợp ngân sách nhà nước, tín dụng ưu đãi, các chương trình mục tiêu quốc gia và sức mạnh cộng đồng. Chúng tôi đến huyện vùng cao Trạm Tấu, một trong những địa bàn còn nhiều gian khó, để thấy rõ hơn sức mạnh tổng hợp này. 

Trò chuyện với chúng tôi, ông Vàng A Giàng, Chủ tịch UBND xã Trạm Tấu khẳng định chắc nịch: "Nghị quyết 61 thực sự là một cú hích. Cốt lõi là vừa khai thông tư tưởng cho bà con hiểu giá trị của việc tự lực, vừa kết nối họ với các nguồn lực cụ thể. Ở xã chúng tôi, thể hiện rõ nhất qua việc xóa nhà dột nát, hay các chính sách hỗ trợ sản xuất theo Nghị quyết 69, Nghị quyết 05 của HĐND. Rồi những tuyến đường dân sinh được bê tông hóa, bà con đi lại, buôn bán thuận tiện hơn. Nhờ sức mạnh tổng hợp đó mà xã đã đạt 16/19 tiêu chí nông thôn mới. Khi người dân đã thay đổi tư duy, các chính sách hỗ trợ mới thực sự phát huy hiệu quả tối đa”. 

Lời chia sẻ này cho thấy Nghị quyết 61, các chương trình hành động của tỉnh đã thực sự đi vào đời sống, tạo ra những đổi thay bền vững. Những đổi thay này đã tạo nên những con số ấn tượng trong công cuộc giảm nghèo của Yên Bái. Giai đoạn 2022-2024, tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh giảm bình quân 4,13%/năm theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025. Tại 2 huyện vùng cao, vốn được xem là "lõi nghèo”, sự thay đổi còn ngoạn mục hơn: huyện Trạm Tấu giảm 6,89%/năm, huyện Mù Cang Chải giảm 9,46%/năm. Kết thúc năm 2024, tỷ lệ nghèo đa chiều toàn tỉnh còn 8,67%, trong đó tỷ lệ hộ nghèo còn 5,68%, tỷ lệ hộ cận nghèo còn 2,99%. 

Đáng chú ý, tỷ lệ nghèo đa chiều của Yên Bái đã vươn lên xếp thứ 15/63 tỉnh, thành phố, cải thiện 5 bậc so với đầu nhiệm kỳ và thấp thứ 4/14 tỉnh vùng Trung du và miền núi phía Bắc, sau Thái Nguyên, Bắc Giang và Phú Thọ. Ước tính đến hết năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh sẽ giảm còn 4,18%, tỷ lệ giảm nghèo bình quân mỗi năm là 3,47%, vượt 0,17% so với mục tiêu. Từ những chính sách táo bạo, những nguồn lực lớn được huy động với gần 21.097 tỷ đồng trong 5 năm (2021-2025)  cùng sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và đặc biệt là ý chí tự lực phi thường của mỗi người dân, Yên Bái đã tạo nên một kỳ tích.

Những câu chuyện như của anh Toản và ông Nghị, cùng với những con số biết nói, chỉ là những lát cắt trong bức tranh giảm nghèo đa màu sắc của Yên Bái. Vậy, những chính sách cụ thể nào đã "chắp cánh” cho những ý chí ấy, biến chúng thành những thành quả cụ thể, giúp người dân đổi đời trên chính mảnh đất quê hương mình? Câu trả lời sẽ có trong Kỳ 2: "Đòn bẩy” chính sách và những mô hình kiểu mẫu.

Văn Thông

Nguồn: https://baoyenbai.com.vn/215/352159/Hanh-trinh-doi-doi-tu-muc-tieu-den-thuc-tien-giam-ngheo---Ky-1-Khi-nguoi-ngheo-khong-con-trong-cho-ma-chu-dong-xin-thoat-ngheo.aspx