Hãy bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT bằng tâm thế nhẹ nhàng...

Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 được xem là dấu mốc quan trọng đối với nhiều bạn trẻ. (Ảnh: Nguyệt Anh)

Đừng đặt kỳ vọng quá lớn vào một kỳ thi

Đến hẹn lại lên, dường như cả xã hội lại dồn sự quan tâm đặc biệt vào kỳ thi tốt nghiệp THPT, một dấu mốc được nhiều người xem là “kỳ thi quan trọng nhất đời người”. Điều đó không sai nhưng cũng chưa hẳn đã đúng trọn vẹn. Bởi lẽ, khi đặt kỳ vọng quá lớn vào một kỳ thi, chúng ta đang vô hình trung đẩy các em học sinh, những người đang ở độ tuổi cần khám phá và phát triển bản thân bước vào một guồng quay nặng nề, nơi mà điểm số dường như trở thành thước đo duy nhất cho năng lực và tương lai.

Nói đúng hơn, áp lực vô hình và hữu hình đè nặng lên vai hàng triệu học sinh, biến quãng đường học tập thành một guồng quay không ngừng nghỉ, nơi các em trở thành "cỗ máy" học tập, thi cử, phải cần mẫn hoạt động từ năm này qua năm khác. Trong khi đó, với sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI), việc học đang và sẽ có những thay đổi sâu sắc, đòi hỏi một tư duy khác biệt về giáo dục và đánh giá năng lực con người.

Thế giới hôm nay đã và đang thay đổi chóng mặt dưới làn sóng của AI và chuyển đổi số. Cách thức học tập, làm việc, đánh giá năng lực con người cũng không còn giữ nguyên như trước. Trong thời đại như vậy, liệu một kỳ thi truyền thống có thể đủ sức khái quát mọi tố chất, tiềm năng, tư duy sáng tạo hay kỹ năng mềm, những yếu tố then chốt giúp một con người thành công?

Không thể phủ nhận, thi cử là một công đoạn cần thiết trong giáo dục, là thước đo khảo sát để đánh giá một phần kiến thức và kỹ năng của người học tại một thời điểm nhất định. Nó giúp hệ thống giáo dục có cái nhìn tổng quan về chất lượng dạy và học, đồng thời giúp học sinh tự kiểm tra năng lực của mình. Tuy nhiên, nếu gán cho nó ý nghĩa là "kỳ thi quan trọng của đời người", chúng ta đang vô tình tạo ra một áp lực khổng lồ, khiến giá trị của cả một quá trình học tập bị thu hẹp vào vài con số trên bảng điểm.

"Chúng ta cần một nền giáo dục biết trân trọng và nuôi dưỡng từng 'con cá' theo khả năng bơi lội của nó, thay vì ép buộc nó phải leo cây. Khi đó, mỗi đứa trẻ sẽ được là chính mình, được tự do phát triển theo cách riêng, tự tin bước vào một thế giới đầy thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội".

Hãy để kỳ thi là một phép đo mang tính hỗ trợ, không phải là yếu tố quyết định tương lai. Thành công không đồng nghĩa với điểm 10, thất bại trong một kỳ thi cũng không phải dấu chấm hết. Nhiều nhân vật vĩ đại từng không có bảng điểm xuất sắc nhưng họ biết mình mạnh ở đâu, dám thử – dám sai – dám đứng lên.

Thực tế cuộc sống đã chứng minh, thành công của một người chưa chắc được quyết định bởi một kỳ thi. Điểm thi dù cao đến mấy cũng chỉ là những con số định lượng, không thể đo lường toàn bộ năng lực, tư duy phản biện, khả năng sáng tạo, kỹ năng giải quyết vấn đề, hay trí tuệ cảm xúc của một con người. Những yếu tố này và vô vàn những phẩm chất khác mới hình thành nền tảng để các em có thể tự tin bước vào đời và gặt hái thành công.

Lịch sử đã chứng minh điều đó qua bao thế hệ. Không phải ai trong số những thiên tài hay người thành đạt cũng từng vượt qua tất cả các kỳ thi với điểm 9, điểm 10. Họ cũng từng thất bại, từng trải qua những chật vật, nhưng chính từ những vấp ngã đó, họ đã biết cách tự đứng dậy, thấu hiểu bản thân và nhận ra thế mạnh độc đáo của mình.

Hôm nay, các thí sinh bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025. (Nguồn: VGP)

Hãy để mỗi kỳ thi là một trải nghiệm trưởng thành

Vậy làm sao để học sinh không trở thành “cỗ máy học tập” cần mẫn vận hành suốt 12 năm, chỉ để gục ngã khi không đạt điểm như kỳ vọng? Câu trả lời, có lẽ, nằm ở chính chúng ta – người lớn, phụ huynh, nhà trường, xã hội và cả những người làm chính sách giáo dục.

Đã đến lúc phải thay đổi cách nhìn nhận về giá trị thật sự của con người. Khi nền giáo dục biết coi trọng năng lực cá nhân, thế mạnh riêng biệt thay vì chỉ dựa vào điểm số, thì áp lực từ thi cử sẽ không còn là bóng đè tâm lý. Khi nhà trường không dạy để thi, mà dạy để sống, để thích nghi và phát triển, thì các em sẽ được trang bị hành trang thật sự để bước vào đời không chỉ bằng kiến thức, mà còn bằng sự tự tin, bản lĩnh, khả năng thích ứng và cả lòng nhân ái.

"Khi xã hội không còn quá đề cao điểm số mà chú trọng vào những giá trị thực chất hơn như năng lực thực tế, tư duy, phẩm chất đạo đức, khả năng cống hiến, thì việc đánh giá năng lực của một người cũng sẽ khác, thực chất hơn. Khi đó, áp lực từ các kỳ thi sẽ giảm đi đáng kể, nhường chỗ cho sự hứng thú và niềm vui trong học tập".

Trong thời đại AI lên ngôi, việc học sẽ có nhiều thay đổi căn bản. AI có thể thay thế con người trong việc xử lý thông tin, ghi nhớ dữ liệu và thực hiện các công việc lặp đi lặp lại. Điều này đồng nghĩa với việc, giáo dục không thể mãi chú trọng vào việc nhồi nhét kiến thức và kiểm tra khả năng tái hiện thông tin.

Thay vào đó, giáo dục cần hướng đến việc phát triển tư duy phản biện và sáng tạo, khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, phân tích vấn đề từ nhiều góc độ, tìm ra những giải pháp đột phá; giao tiếp, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, khả năng thích ứng với thay đổi, những kỹ năng mà AI khó có thể thay thế; đồng thời, khơi dậy đam mê và định hướng cá nhân.

Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt với những thế mạnh tiềm ẩn. Nhà trường và gia đình cần tạo môi trường để các em khám phá, nuôi dưỡng đam mê, từ đó định hướng con đường phù hợp với bản thân. Đặc biệt, hãy để các em học để kết nối và phát triển bản thân. Giáo dục không chỉ là để có một công việc, mà là để trở thành một công dân toàn cầu, có khả năng kết nối với thế giới, liên tục học hỏi và phát triển suốt đời.

Vấn đề cốt lõi lúc này chính là cởi bỏ áp lực đang đè nặng lên vai học sinh. Hãy để mỗi thí sinh bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT nhẹ nhàng hơn, bởi kỳ thi không phải cuộc chiến. Đây chỉ là chặng dừng cần thiết trên con đường học vấn, một cơ hội để tự đánh giá bản thân, chứ không phải là cánh cửa duy nhất dẫn đến thành công hay thất bại cả cuộc đời.

Để thực sự giảm tải áp lực và giúp thế hệ trẻ phát triển toàn diện, điều quan trọng nhất là giáo dục phải thay đổi hệ giá trị, cách nhìn nhận về thực lực của con người. Nếu xã hội chú trọng vào những giá trị thực chất hơn như năng lực thực tế, tư duy, phẩm chất đạo đức, khả năng cống hiến, thì việc đánh giá năng lực của một người cũng sẽ khác. Khi đó, áp lực từ các kỳ thi giảm đi đáng kể, nhường chỗ cho sự hứng thú và niềm vui trong học tập.

Chúng ta cần một nền giáo dục biết trân trọng và nuôi dưỡng từng "con cá" theo khả năng bơi lội của nó, thay vì ép buộc nó phải leo cây. Khi đó, mỗi đứa trẻ sẽ được là chính mình, được tự do phát triển theo cách riêng, tự tin bước vào thế giới đầy thách thức nhưng cũng đầy cơ hội.

Hãy để mỗi kỳ thi là một trải nghiệm trưởng thành. Hãy để các em bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT bằng tâm thế nhẹ nhàng bởi cuộc đời còn nhiều cánh cửa khác ngoài cánh cửa đại học, còn rất nhiều con đường để đi đến thành công. Bởi rốt cuộc, giá trị thật sự của một con người thì không kỳ thi nào có thể đo lường hết được.

Nguồn: https://baoquocte.vn/hay-buoc-vao-ky-thi-tot-nghiep-thpt-bang-tam-the-nhe-nhang-318986.html