Hoa Kỳ và tham vọng định hình kỷ nguyên AI

(Dân trí) - Được công bố hồi tháng 7/2025, Kế hoạch Hành động AI (America’s AI Action Plan) đặt mục tiêu thúc đẩy đổi mới công nghệ và vai trò dẫn dắt của Mỹ trong cuộc đua AI toàn cầu.

Ngày 4/9, Nhà Trắng trở thành tâm điểm chú ý toàn cầu khi Tổng thống Donald Trump chủ trì buổi tiệc tối với hơn 30 lãnh đạo công nghệ hàng đầu thế giới.

Sự kiện này không chỉ mang ý nghĩa ngoại giao mà còn cho thấy rõ tầm nhìn của Washington trong việc thúc đẩy trí tuệ nhân tạo (AI) như một động lực chiến lược cho tăng trưởng kinh tế, an ninh và vị thế quốc tế của Hoa Kỳ.

Tổng thống Trump ăn tối cùng đại diện các tập đoàn hàng đầu nước Mỹ (Ảnh: The Boston Globe).

 Ba trụ cột của tham vọng toàn cầu

Tháng 7, chính quyền Mỹ công bố Kế hoạch Hành động AI (America’s AI Action Plan) - tài liệu được coi là nền móng cho định hướng phát triển AI quốc gia.

Kế hoạch xoay quanh ba trụ cột chính, với hơn 90 hành động cụ thể, phản ánh tham vọng duy trì vị thế dẫn đầu công nghệ toàn cầu.

Thúc đẩy đổi mới là trụ cột đầu tiên. Chính quyền Tổng thống Trump cam kết loại bỏ những rào cản được cho là không cần thiết đối với các công ty AI, đồng thời khuyến khích thử nghiệm trong “hộp cát quy định”.

Các hệ thống AI được định hướng phát triển theo hướng linh hoạt, giảm bớt thủ tục hành chính, đồng thời thúc đẩy mô hình mã nguồn mở và mở rộng quyền tiếp cận dữ liệu chính phủ cho nghiên cứu. Một số chính sách trước đây bị cho là áp đặt yêu cầu quá khắt khe cũng được điều chỉnh.

Xây dựng hạ tầng AI là trụ cột thứ hai. Washington đặt mục tiêu tăng tốc xây dựng trung tâm dữ liệu, mở rộng sản xuất chất bán dẫn trong nước và bảo đảm nguồn cung năng lượng cho các cơ sở AI.

Tháng 7, một sắc lệnh hành chính yêu cầu đơn giản hóa thủ tục cấp phép liên bang cho dự án trung tâm dữ liệu quy mô lớn đã được ký.

Bộ Năng lượng Hoa Kỳ chọn bốn địa điểm chiến lược để xây dựng cơ sở hạ tầng, trong đó có Phòng thí nghiệm Quốc gia Idaho và Khu bảo tồn Oak Ridge.

Bên cạnh đó, chính phủ đưa ra nhiều hình thức hỗ trợ tài chính như bảo lãnh vay, ưu đãi thuế và thỏa thuận mua trước nhằm thu hút doanh nghiệp.

Ngoại giao và an ninh quốc tế là trụ cột thứ ba. Mỹ nhấn mạnh vai trò dẫn dắt trong việc triển khai công nghệ AI ra toàn cầu, đồng thời chú trọng bảo vệ an ninh mạng và ngăn chặn nguy cơ AI bị lợi dụng cho mục đích xấu. Một trung tâm chia sẻ thông tin tình báo AI (AI-ISAC) đã được thành lập để phối hợp phát hiện và ứng phó rủi ro.

Kế hoạch này không chỉ là định hướng công nghệ mà còn mang hàm ý chiến lược: AI được coi là nền tảng bảo đảm khả năng cạnh tranh kinh tế, khoa học và quốc phòng của Mỹ trong nhiều thập kỷ tới.

Hợp tác công - tư và những dự án hàng trăm tỷ đô la

Một điểm đáng chú ý trong chính sách công nghệ dưới thời Tổng thống Trump là sự gắn kết mạnh mẽ giữa Nhà Trắng và các tập đoàn công nghệ lớn. Buổi tiệc tối 4/9 được xem như biểu tượng của mô hình hợp tác công - tư này.

Trong số khách mời có Mark Zuckerberg (Meta), Tim Cook (Apple), Sundar Pichai (Google), Satya Nadella (Microsoft), Bill Gates (Microsoft), Sam Altman (OpenAI) và Larry Ellison (Oracle).

Việc quy tụ nhiều lãnh đạo hàng đầu được ví như “hội nghị thượng đỉnh công nghệ” dưới mái Nhà Trắng.

Một dự án tiêu biểu là Project Stargate, liên doanh 500 tỷ USD giữa OpenAI, SoftBank, Oracle và MGX. Công trình này tập trung vào xây dựng hạ tầng AI, với hàng loạt trung tâm dữ liệu đầu tiên đặt tại Texas.

Dự án được coi là bước tiến quan trọng giúp Mỹ chủ động hạ tầng chiến lược, giảm phụ thuộc vào chuỗi cung ứng bên ngoài.

Một cơ sở hạ tầng trung tâm dữ liệu nằm trong Dự án Stargate đang được xây dựng (Ảnh: Reuters).

Ngoài Stargate, nhiều doanh nghiệp cũng công bố các khoản đầu tư lớn vào Mỹ.

Tập đoàn Meta, Apple, Google và Microsoft đều đưa ra những kế hoạch hàng chục đến hàng trăm tỷ USD cho cơ sở hạ tầng AI, trung tâm dữ liệu và sản xuất chip. Chính quyền Mỹ khẳng định dòng vốn này là minh chứng cho niềm tin của khu vực tư nhân vào chính sách công nghệ mới.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng lưu ý rằng con số công bố có thể mang tính cam kết dài hạn, cần thời gian để đánh giá hiệu quả thực tế. Đồng thời, việc đầu tư ồ ạt vào trung tâm dữ liệu đặt ra thách thức về tiêu thụ năng lượng và bảo vệ môi trường - những yếu tố đòi hỏi sự cân bằng trong chính sách.

Thách thức, tranh luận và tầm nhìn dài hạn

Bên cạnh những bước đi mạnh mẽ, chiến lược công nghệ của Mỹ dưới thời Tổng thống Trump cũng vấp phải tranh luận.

Một số điều chỉnh chính sách như giảm yêu cầu về đa dạng - công bằng - hòa nhập (DEI) hay cắt giảm ưu đãi cho năng lượng tái tạo gây ý kiến trái chiều. Giới học giả cảnh báo, nếu chỉ tập trung vào tự do hóa, Mỹ có thể bỏ qua khía cạnh trách nhiệm xã hội và môi trường.

Nhu cầu năng lượng khổng lồ cho AI cũng đặt ra áp lực lớn cho hệ thống điện quốc gia.

Mối quan hệ giữa Nhà Trắng và một số doanh nhân công nghệ cũng không phải lúc nào thuận lợi. Sự vắng mặt của Elon Musk trong buổi tiệc tối 4/9 được giới quan sát cho là biểu tượng của những bất đồng trong cộng đồng công nghệ Mỹ.

Các tập đoàn công nghệ hàng đầu Hoa Kỳ đã cam kết sẽ đầu tư hàng trăm tỷ đô la vào AI trong những năm tới, trong đó có sự hợp tác để xây dựng các trung tâm dữ liệu (Ảnh minh hoạ: ST).

Tuy nhiên, nhìn ở tầm chiến lược, chính quyền Tổng thống Trump coi AI là “chìa khóa” mở ra kỷ nguyên tăng trưởng mới. Từ y tế, giáo dục đến quốc phòng, AI được kỳ vọng mang lại đột phá.

Các tập đoàn công nghệ Mỹ cũng nhấn mạnh tiềm năng của AI trong phát triển vaccine cá nhân hóa, quản lý hạ tầng thông minh và mở rộng khám phá không gian.

Đối với lực lượng lao động, Nhà Trắng thúc đẩy các chương trình đào tạo kỹ năng AI, phối hợp cùng doanh nghiệp. Đệ nhất phu nhân Melania Trump được ghi nhận tích cực tham gia các hoạt động giáo dục, khuyến khích ứng dụng AI có trách nhiệm.

Ở bình diện quốc tế, chiến lược AI của Mỹ phản ánh bức tranh cạnh tranh toàn cầu. Trung Quốc, Liên minh châu Âu, Nhật Bản hay Ấn Độ đều đang tăng tốc đầu tư. Trong bối cảnh đó, Washington khẳng định mục tiêu không chỉ “dẫn đầu” mà còn định hình chuẩn mực công nghệ toàn cầu.

Bài toán lớn nhất với Hoa Kỳ hiện nay là duy trì sự cân bằng: giữa đổi mới và trách nhiệm, giữa tăng trưởng và bền vững, giữa cạnh tranh và hợp tác quốc tế.

Kế hoạch AI Action Plan cùng những dự án khổng lồ như Project Stargate cho thấy tầm nhìn rõ ràng về việc xây dựng hạ tầng và thu hút đầu tư. Song, những thách thức về năng lượng, môi trường, quản trị và niềm tin xã hội sẽ quyết định mức độ thành công của chiến lược này.

Buổi tiệc tối tại Nhà Trắng có thể coi là hình ảnh biểu tượng cho một kỷ nguyên mới: Nhà nước và các tập đoàn công nghệ lớn bắt tay để đưa AI trở thành động lực phát triển quốc gia. Tương lai của cuộc đua công nghệ toàn cầu sẽ phụ thuộc nhiều vào việc Hoa Kỳ hiện thực hóa được tham vọng này ra sao.

Nguồn: https://dantri.com.vn/cong-nghe/hoa-ky-va-tham-vong-dinh-hinh-ky-nguyen-ai-20250927074015283.htm