Hướng đi từ bản sắc và sáng tạo

VHO - Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và khủng hoảng tài nguyên ngày càng nghiêm trọng, thời trang bền vững đang trở thành xu hướng toàn cầu - không chỉ là lựa chọn đạo đức mà còn là chiến lược cho các thương hiệu thời trang. Tại Việt Nam, phong trào này đang dần hình thành một dòng chảy sáng tạo mạnh mẽ, kết hợp giữa tinh hoa truyền thống và công nghệ hiện đại.

Thời trang bền vững ngày càng được NTK Việt Nam quan tâm. Ảnh: ITN

 Thời trang gắn với văn hóa, cộng đồng và môi trường

Lần đầu tiên đến với bản làng người Nùng U, nhà thiết kế (NTK) Vũ Thảo - người sáng lập thương hiệu Kilomet 109 - bị cuốn hút bởi hình ảnh những người phụ nữ ngồi thêu bên hiên nhà. Một cụ bà mời cô xem bộ trang phục truyền thống gồm đai lưng, túi, trang sức bạc, qua trò chuyện, Vũ Thảo nhận ra rằng chỉ còn rất ít nghệ nhân có thể làm ra những bộ trang phục ấy, và chúng chỉ xuất hiện trong những dịp đặc biệt như lễ hội, cưới hỏi hay nghi lễ cổ truyền...

Ấn tượng sâu sắc nhất đối với cô là chất liệu vải nhuộm chàm của người Nùng U - mềm mại, bóng mượt và phản sáng tự nhiên. Khi quay lại, cô nhận ra quy trình sản xuất đã mai một, dù bản sắc văn hóa vẫn còn. Từ đó, Kilomet 109 bắt đầu hành trình khôi phục từ con số không: Tái tạo công cụ, học lại kỹ thuật dệt nhuộm, trồng lại cây chàm. Cả cộng đồng cùng chung tay, từ nhuộm chàm, lăn đá cho đến phơi vải, để tạo ra sắc đen ánh đỏ đặc trưng, đòi hỏi tới 60 lần nhuộm trong ba tháng.

Không dừng lại ở phục dựng, Kilomet 109 còn cải tiến chất liệu để phù hợp với nhịp sống hiện đại. “Bảo tồn không chỉ là giữ gìn, mà còn là đổi mới”, Vũ Thảo chia sẻ tại tọa đàm Tương lai thời trang - Đối thoại về phát triển bền vững. Nhóm của cô đã thử nghiệm kỹ thuật lăn đá, kết hợp các phương pháp thủ công truyền thống để tạo nên những dòng sản phẩm mới, vừa mang hơi thở đương đại vừa giữ hồn văn hóa bản địa.

Bên cạnh đó, thương hiệu Dòng Dòng cũng nổi bật với hướng đi riêng: Tái sinh vật liệu. Họ tạo ra túi xách, phụ kiện từ bạt nhựa cũ, mang đến giá trị mới cho những thứ tưởng chừng bị bỏ đi. Đây là minh chứng cho tinh thần sáng tạo và trách nhiệm - hướng đi mà nhiều thương hiệu Việt đang theo đuổi trong làn sóng thời trang xanh toàn cầu.

Cùng với đó, các chất liệu thủ công truyền thống như lụa tơ tằm, lãnh Mỹ A, tơ sen, tơ chuối… đang được tái sinh mạnh mẽ nhờ tính thẩm mỹ cao, khả năng phân hủy sinh học và giá trị bản địa. Sự kết hợp giữa truyền thống - tái chế - công nghệ hiện đại không chỉ giúp giảm rác thải mà còn mở ra không gian sáng tạo mới, nơi thời trang trở thành cầu nối giữa con người, văn hóa và thiên nhiên.

Khẳng định vị thế trên bản đồ thời trang xanh

Theo thống kê, dự kiến vào năm 2024, lượng quần áo bị thải ra toàn cầu có thể đạt 120 triệu tấn, trong đó chưa đến 1% được tái chế thành sản phẩm mới. Phần lớn lượng rác dệt may bị đốt hoặc chôn lấp, gây ô nhiễm môi trường, phát tán khí thải nhà kính và vi nhựa... Trước thực trạng đó, nhiều thương hiệu lớn đã tiên phong áp dụng mô hình sản xuất xanh: Sử dụng vải hữu cơ, tái chế vật liệu, giảm thiểu nước và năng lượng, đồng thời cam kết minh bạch chuỗi cung ứng. Các công nghệ mới như sản xuất vải từ nấm, tái chế nhựa thành sợi vải, hay sử dụng AI để tối ưu hóa chuỗi cung ứng đang được áp dụng rộng rãi.

Tại các sàn diễn thời trang quốc tế như Copenhagen Fashion Week hay Paris Fashion Week, các NTK phải tuân thủ các tiêu chuẩn bền vững nghiêm ngặt. Bà Evelina Danielsson Valladares, Quản lý cấp cao về Phát triển Bền vững tại Copenhagen Fashion Week chia sẻ rằng: Các thương hiệu tham gia phải đáp ứng các tiêu chuẩn tối thiểu về chất liệu thông minh, ưu tiên vật liệu tái chế, vải tồn kho, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, tối ưu hóa thiết kế để kéo dài tuổi thọ sản phẩm và tiết kiệm tài nguyên, đồng thời đảm bảo quyền lợi người lao động xuyên suốt chuỗi cung ứng.

Bà Alexandra Mornet, Giám đốc Phát triển bền vững về Thủ công và Chuỗi cung ứng tại Pandora cho biết, người tiêu dùng toàn cầu, đặc biệt là thế hệ Gen Z và Millennials ngày càng quan tâm đến nguồn gốc sản phẩm, điều kiện lao động và tác động môi trường. Họ sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm có trách nhiệm xã hội và môi trường, điều này thúc đẩy các NTK sáng tạo hơn để tạo ra những sản phẩm vừa độc đáo, vừa có trách nhiệm.

Tại Việt Nam, thời trang bền vững không chỉ đơn thuần là việc tiếp cận các tiêu chuẩn quốc tế về sản xuất xanh, mà còn là một hành trình chuyển mình toàn diện, kết hợp giữa bản sắc văn hóa truyền thống và đổi mới sáng tạo. Đây là quá trình đòi hỏi sự kiên trì, tâm huyết và sự đồng hành của cả cộng đồng - từ NTK, nghệ nhân, doanh nghiệp cho đến người tiêu dùng.

Bà Nguyễn Liên Chi - Giám đốc Nội dung Tạp chí ELLE Việt Nam chia sẻ: “Thời trang bền vững sẽ không thể phát triển nếu thiếu sự kết nối và chia sẻ trong cộng đồng”. Khi kiến thức, kinh nghiệm và sáng kiến được lan tỏa, phong trào này sẽ trở thành một xu hướng xã hội mạnh mẽ, có ảnh hưởng sâu rộng.

Việt Nam sở hữu nguồn tài nguyên văn hóa phong phú với hàng trăm làng nghề thủ công truyền thống và kỹ thuật dệt may bản địa độc đáo. Những giá trị này không chỉ mang tính thẩm mỹ cao mà còn thân thiện với môi trường - một lợi thế lớn trong xu hướng thời trang xanh toàn cầu. Thế hệ NTK trẻ tại Việt Nam đang ngày càng thể hiện sự nhạy bén với các vấn đề môi trường và xã hội, không ngừng thử nghiệm các chất liệu mới, tái chế vật liệu cũ, tích hợp công nghệ vào quy trình sản xuất để tối ưu hóa hiệu quả và giảm thiểu khí thải.

Thời trang bền vững không phải là một xu hướng nhất thời, mà là tương lai của ngành công nghiệp sáng tạo. Trong bối cảnh toàn cầu chuyển mạnh mẽ sang mô hình kinh tế tuần hoàn, Việt Nam, với tiềm năng văn hóa, nguồn nhân lực trẻ và tinh thần đổi mới, hoàn toàn có thể trở thành điểm sáng trên bản đồ thời trang xanh thế giới. Tuy nhiên, điều quan trọng là cần có sự đầu tư bài bản, chính sách hỗ trợ phù hợp và một cộng đồng sáng tạo gắn kết để cùng nhau vượt qua thách thức, biến tiềm năng thành hiện thực.

Nguồn: https://baovanhoa.vn/giai-tri/huong-di-tu-ban-sac-va-sang-tao-178768.html