Kích thước vòng cổ: 'Tín hiệu thầm lặng' tiết lộ sức khỏe tim mạch

vòng cổ - Ảnh 1. — Một vòng cổ lớn là dấu hiệu cho thấy mỡ quanh khí quản và mô hầu họng đã dày lên, dễ làm tắc nghẽn đường thở khi ngủ - Ảnh: thealternativedail

Những nghiên cứu gần đây cho thấy độ lớn của vòng cổ không chỉ phản ánh lượng mỡ tích tụ ở phần trên cơ thể mà còn liên quan mật thiết đến nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường, huyết áp cao và rối loạn nhịp tim.

Đó là lý do vì sao vòng cổ, tưởng chừng chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ, lại đang được xem là một chỉ số y học mới giúp dự đoán sức khỏe của trái tim.

Từ chỉ số BMI đến vòng cổ: Sự thay đổi trong cách hiểu về béo phì

Trong nhiều thập niên, BMI được dùng để đánh giá mức độ thừa cân, béo phì. Tuy nhiên, BMI chỉ dựa vào chiều cao và cân nặng, không phản ánh được nơi chất béo tích tụ trong cơ thể. Trong khi đó, vị trí của mỡ, đặc biệt là mỡ vùng bụng, ngực và cổ, lại có tác động rất khác nhau đến sức khỏe.

Theo các bác sĩ, mỡ vùng cổ và thân trên có xu hướng giải phóng nhiều axit béo tự do vào máu hơn so với mỡ ở hông hoặc chân. Các axit béo này làm tăng nồng độ cholesterol xấu, gây xơ vữa động mạch và tăng gánh nặng cho tim.

Do đó, người có vòng cổ lớn thường có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn ngay cả khi cân nặng tổng thể không quá lớn.

Một trong những bằng chứng mạnh mẽ nhất đến từ Framingham Heart Study, một dự án nghiên cứu kéo dài hàng chục năm ở Mỹ, được xem là "chuẩn vàng" trong y học tim mạch.

Dữ liệu của hơn 4.000 người tham gia cho thấy, những ai có vòng cổ dày thường có tỷ lệ cao hơn mắc tiểu đường, kháng insulin và tăng huyết áp, ba yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn tới rối loạn nhịp tim (Afib).

Afib hay còn gọi là rung nhĩ là tình trạng tim đập nhanh, không đều, khiến máu không được bơm đi hiệu quả. Người bệnh có thể cảm thấy hồi hộp, mệt mỏi, khó thở hoặc đau tức ngực. Về lâu dài, Afib làm tăng nguy cơ đột quỵ và suy tim, ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ và chất lượng sống.

Đáng chú ý, mối liên hệ giữa vòng cổ và Afib vẫn tồn tại ngay cả khi đã loại trừ các yếu tố như BMI, vòng eo hay cân nặng. Điều đó có nghĩa là vòng cổ mang lại thông tin độc lập và bổ sung cho các thước đo truyền thống, một chỉ báo đơn giản nhưng giàu giá trị chẩn đoán.

Một nghiên cứu năm 2022 đăng trên Tạp chí Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ đã chỉ ra: Nam giới có vòng cổ từ 43 cm trở lên và nữ giới có vòng cổ từ 36 cm trở lên sẽ có nguy cơ cao hơn đáng kể mắc rối loạn nhịp tim so với những người có vòng cổ nhỏ hơn.

Các tác giả nghiên cứu kết luận: "Kích thước vòng cổ có thể được sử dụng như một chỉ số đơn giản, dễ đo lường để đánh giá nguy cơ mắc Afib, đặc biệt ở nhóm người béo phì".

Đây là phát hiện quan trọng, mở ra hướng mới cho việc sàng lọc sớm bệnh tim mạch bằng phương pháp đơn giản, không xâm lấn, phù hợp với khám sức khỏe tổng quát định kỳ.

Vì sao mỡ vùng cổ nguy hiểm hơn mỡ bụng?

Không phải tất cả chất béo đều "xấu" như nhau. Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng mỡ ở phần trên cơ thể, đặc biệt là vùng cổ, có hoạt động trao đổi chất mạnh hơn so với mỡ ở vùng đùi và hông.

Điều này đồng nghĩa với việc mỡ vùng cổ dễ giải phóng các axit béo và cytokine viêm, những chất làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể, thúc đẩy xơ cứng mạch máu và làm tổn thương lớp nội mạc của tim.

Ngoài ra, mỡ ở cổ cũng nằm gần các đường dẫn khí và cơ quan hô hấp trên. Khi tích tụ quá nhiều, nó có thể gây hẹp đường thở, làm tăng nguy cơ ngưng thở khi ngủ (OSA) một chứng bệnh khiến người bệnh ngừng thở ngắn hạn nhiều lần trong đêm.

Ngưng thở khi ngủ không chỉ khiến cơ thể thiếu oxy mà còn tăng gánh nặng cho tim, là yếu tố nguy cơ trực tiếp dẫn đến Afib.

vòng cổ - Ảnh 2. — Kích thước vòng cổ là một "tín hiệu thầm lặng" nhưng đầy ý nghĩa, giúp dự đoán nguy cơ bệnh tim mạch, tiểu đường và ngưng thở khi ngủ - Ảnh: onlymyhealth

Ngưng thở khi ngủ: "Cầu nối" giữa vòng cổ và bệnh tim

Theo NHS Anh Quốc, ngưng thở khi ngủ là rối loạn phổ biến ở người thừa cân hoặc có vòng cổ to. Người mắc bệnh thường ngáy to, ngủ không sâu, mệt mỏi sau khi thức dậy, và dễ buồn ngủ ban ngày.

Cơ chế gây hại của OSA khá phức tạp. Mỗi lần ngừng thở, cơ thể bị thiếu oxy, làm tăng huyết áp tạm thời, kích thích hệ thần kinh giao cảm và khiến tim phải đập nhanh hơn. Khi tình trạng này lặp lại hàng trăm lần mỗi đêm, trái tim dần bị "bào mòn", dẫn đến rối loạn nhịp tim mạn tính.

Một vòng cổ lớn là dấu hiệu cho thấy mỡ quanh khí quản và mô hầu họng đã dày lên, dễ làm tắc nghẽn đường thở khi ngủ. Bởi vậy, đo vòng cổ không chỉ giúp phát hiện nguy cơ tim mạch, mà còn hỗ trợ sàng lọc sớm hội chứng ngưng thở khi ngủ, căn bệnh đang ngày càng phổ biến ở người trưởng thành.

Dù chưa có "ngưỡng chuẩn" tuyệt đối cho mọi người, các chuyên gia khuyến nghị nên giữ vòng cổ ở mức dưới 36 cm với nữ và dưới 43 cm với nam để giảm rủi ro tim mạch.

Làm gì khi vòng cổ "phát tín hiệu đỏ"?

Nếu bạn nhận thấy vòng cổ của mình tăng kích thước, chẳng hạn áo sơ mi cũ bắt đầu chật ở cổ, đó có thể là dấu hiệu mỡ vùng cổ đang tích tụ. Một vài thay đổi nhỏ trong lối sống có thể giúp cải thiện:

Duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn lành mạnh, hạn chế đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn và đường tinh luyện.

Tăng cường vận động, đặc biệt là các bài tập aerobic như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội giúp đốt cháy mỡ toàn thân.

Ngủ đủ giấc và tránh thức khuya, vì thiếu ngủ làm tăng hormone gây thèm ăn và tích mỡ.

Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu bạn có dấu hiệu ngáy to, khó thở khi ngủ hoặc tim đập nhanh bất thường.

MINH HẢI

Nguồn: https://tuoitre.vn/kich-thuoc-vong-co-tin-hieu-tham-lang-tiet-lo-suc-khoe-tim-mach-20251028110151657.htm