Kiểm toán đồng hành đẩy nhanh tiến độ giảm nghèo bền vững

Nhằm đẩy nhanh tiến độ giải ngân, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 111/2024/QH15 cho phép thực hiện cơ chế đặc thù trong phân bổ vốn, giúp địa phương chủ động điều chỉnh dự án theo thực tế

Ngày 25/3, Báo Kiểm toán tổ chức tọa đàm trực tuyến với chủ đề "Đẩy nhanh tiến độ giảm nghèo bền vững – Vai trò của Kiểm toán Nhà nước", nhằm đánh giá thực trạng và tìm kiếm giải pháp tháo gỡ khó khăn trong triển khai chương trình.

Giải ngân chậm, nhiều địa phương lúng túng

Theo KTNN, trong giai đoạn 2021-2022, chỉ 9.526,1 tỷ đồng được phân bổ cho chương trình, chiếm 12,7% tổng kinh phí. Đáng chú ý, tỷ lệ giải ngân chỉ đạt 38,6%, trong đó vốn đầu tư đạt 43,2%, nhưng vốn sự nghiệp chỉ 29,9%.

Giải thích về nguyên nhân, ông Vũ Văn Tám – Trưởng đoàn kiểm toán Chương trình MTQG Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2022 cho rằng: Dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ triển khai, đặc biệt trong giai đoạn đầu. Bên cạnh đó, các văn bản hướng dẫn ban hành chậm, phần lớn đến tháng 7/2022 mới có hiệu lực, khiến địa phương lúng túng trong thực hiện. Ngoài ra, quá trình lập, thẩm định, phê duyệt dự án kéo dài do danh mục nhiều và thay đổi liên tục.

Ông Vũ Văn Tám – Trưởng đoàn kiểm toán Chương trình MTQG Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2022 - Ảnh: VGP/HT

Đồng quan điểm, ông Phạm Hồng Đào - nguyên Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (trước đây) cho rằng một số dự án hỗ trợ dinh dưỡng, nhà ở chưa được phân bổ vốn kịp thời trong năm 2022, dẫn đến người dân không được hưởng lợi đúng thời điểm. Bên cạnh đó, việc kiện toàn Ban chỉ đạo chương trình ở các cấp cũng làm chậm tiến độ triển khai.

Quá trình triển khai thực hiện có phát sinh vướng mắc so với thực tế. Ví dụ như là dự án về hỗ trợ dinh dưỡng cũng như hỗ trợ nhà ở chưa được phân bổ vốn trong năm 2022, dẫn tới các đối tượng thụ hưởng không được thụ hưởng, mặc dù họ thuộc đối tượng...

Cơ chế mới giúp tháo gỡ, kiểm toán làm tăng minh bạch

Nhằm đẩy nhanh tiến độ giải ngân, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 111/2024/QH15 cho phép thực hiện cơ chế đặc thù trong phân bổ vốn, giúp địa phương chủ động điều chỉnh dự án theo thực tế. Ngoài ra, Nghị định 38/2023/NĐ-CP và Thông tư 55/2023/TT-BTC cũng được sửa đổi để giải quyết các bất cập về quy trình tài chính.

Về phía cơ quan tham mưu, ông Phạm Hồng Đào nhấn mạnh vai trò của việc giám sát chặt chẽ, đánh giá kỹ lưỡng các dự án có tính khả thi để ưu tiên triển khai trước.

Các địa phương cần tăng cường phối hợp với KTNN để kịp thời điều chỉnh các chương trình, tránh tình trạng đầu tư dàn trải, manh mún. Đồng thời, việc rà soát và nâng cao năng lực cán bộ thực thi là yếu tố then chốt để đảm bảo chương trình đi đúng hướng.

"Chúng ta cần tiếp tục nâng cao năng lực cán bộ thực hiện chương trình tại cơ sở, đồng thời tăng cường phối hợp giữa các cấp để giải quyết nhanh chóng các vướng mắc phát sinh," ông Phạm Hồng Đào nói.

Ông Phạm Hồng Đào - nguyên Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (trước đây) - Ảnh: VGP/HT

Theo ông Vũ Văn Tám – Trưởng đoàn kiểm toán Chương trình MTQG Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2022: Thay đổi quan trọng là cơ chế chuyển nguồn vốn chưa giải ngân hết sang năm sau, giúp địa phương có thêm thời gian thực hiện dự án. Tuy nhiên, ông Vũ Văn Tám cũng lưu ý rằng dù cơ chế đã thông thoáng hơn, các địa phương vẫn cần chủ động hơn trong việc lập kế hoạch sử dụng vốn hiệu quả.

Một trong những vấn đề được dư luận quan tâm là nguy cơ giảm nghèo chưa bền vững, tái nghèo và phát sinh nghèo mới. Theo báo cáo kiểm toán năm 2022, có 10/12 tỉnh được kiểm toán đạt mục tiêu giảm nghèo cao hơn mức chung của cả nước, nhưng hai tỉnh Khánh Hòa và Quảng Nam có kết quả thấp hơn.

Ông Vũ Văn Tám nhận định: Tình trạng tái nghèo xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có yếu tố khách quan như thiên tai, dịch bệnh. Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận rằng một bộ phận người dân vẫn còn tư tưởng ỷ lại, trông chờ vào chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Để giảm thiểu nguy cơ này, KTNN khẳng định sẽ tiếp tục giám sát chặt chẽ việc sử dụng nguồn lực, đảm bảo các khoản đầu tư được triển khai đúng mục tiêu và mang lại hiệu quả thực chất.

Mục tiêu của Chương trình đến năm 2025 là tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm từ 1-1,5%/năm, hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm trên 3%/năm, 30% huyện nghèo và 30% xã đặc biệt khó khăn thoát khỏi tình trạng nghèo.

Đến nay, sau hơn 3/4 chặng đường, chúng ta đã đạt một số kết quả tích cực, nhưng giai đoạn đầu 2021-2022 gặp khó khăn do ảnh hưởng Covid-19, phân bổ vốn chậm, chính sách chưa đồng bộ và quản lý còn bất cập.

"Năm 2024, với sự vào cuộc đồng bộ của toàn bộ hệ thống chính trị, từ Chính phủ, Quốc hội, Trung ương đến các địa phương, đặc biệt là việc Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 111/2024/QH15 với 8 cơ chế chính sách đặc thù cho cả 3 chương trình MTQG, đồng thời các bộ, ban, ngành cũng đã tích cực sửa đổi các văn bản chính sách còn bất cập, chưa phù hợp thực tiễn, cùng với sự nhiệt huyết, nhiệt tình của các cấp chính quyền địa phương, tôi tin, trong năm 2025, chúng ta sẽ hoàn thành tốt nội dung, mục tiêu mà Chương trình đã đề ra", ông Vũ Văn Tám.

Đại diện KTNN cho rằng, nâng cao năng lực kiểm toán viên và ứng dụng công nghệ, đây là bước đi quan trọng.

"Giải pháp này giúp chúng tôi phát hiện nhanh các sai sót như phân bổ vốn sai mục tiêu, không hết vốn Trung ương, hay thiếu vốn đối ứng, đồng thời tiết kiệm thời gian, nhân lực. Trong năm cuối 2025 và sau này, hoạt động kiểm toán sẽ góp phần đảm bảo nguồn lực được sử dụng hiệu quả, minh bạch, hỗ trợ giảm nghèo bền vững", đại diện KTNN nói.

Thời gian qua, lãnh đạo Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương thực hiện nhiều giải pháp trọng tâm nhằm đẩy nhanh tiến độ như: Rà soát, điều chỉnh các dự án kém hiệu quả để tập trung nguồn lực vào các dự án có tác động thực tế cao; tăng cường phân cấp, giao quyền cho địa phương trong phê duyệt và triển khai các dự án, đảm bảo tính chủ động trong điều hành; ứng dụng công nghệ trong kiểm toán và giám sát, giúp phát hiện sớm các sai phạm và điều chỉnh kịp thời; tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan thực hiện để đảm bảo nguồn lực được sử dụng minh bạch, hiệu quả.

Theo chỉ đạo của Chính phủ, năm 2025 là năm quyết định của chương trình, đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ của toàn bộ hệ thống chính trị. Do đó, các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với KTNN để nâng cao hiệu quả giám sát, đảm bảo mỗi đồng vốn đầu tư mang lại lợi ích thiết thực cho người dân.

Anh Minh

Nguồn: https://baochinhphu.vn/kiem-toan-dong-hanh-day-nhanh-tien-do-giam-ngheo-ben-vung-102250325175142619.htm