Kinh nghiệm thực tiễn triển khai đào tạo trực tuyến các trường đại học, cao đẳng

Đào tạo trực tuyến: Từ xu thế đến chiến lược thực thi

Sự phát triển công nghệ cùng chủ trương chuyển đổi số quốc gia đã đưa đào tạo trực tuyến trở thành chiến lược trọng điểm của nhiều trường đại học - cao đẳng. Đây không chỉ là việc dạy học qua Zoom, MS Team, mà còn là cả một hệ sinh thái gồm: Hệ thống LMS hiện đại, kho học liệu số chuẩn hóa, đội ngũ giảng viên thành thạo công nghệ và lộ trình vận hành khoa học.

Song song đó, hành lang pháp lý cũng dần hoàn thiện: Thông tư 08/2021/TT-BGDĐT cho phép giảng dạy trực tuyến tối đa 30% chương trình; Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT yêu cầu mỗi trường có ít nhất 10% học phần sẵn sàng trực tuyến. Những quy định này vừa tạo áp lực, vừa thúc đẩy các cơ sở đầu tư bài bản hơn.

Thực tế cho thấy nhiều trường vẫn tự mày mò triển khai với hạ tầng CNTT rời rạc, bài giảng thiếu chuẩn hóa, thời gian triển khai chậm và trải nghiệm học tập chưa đáp ứng kỳ vọng.

Các bước triển khai đào tạo trực tuyến hiệu quả

Xác định mục tiêu và phạm vi

Ngay từ giai đoạn khởi động, cơ sở giáo dục cần xác định rõ mục tiêu, phạm vi triển khai và quy mô người học cho từng giai đoạn. Việc tập trung trước vào các học phần đại cương đông sinh viên và dễ chuẩn hóa, cùng với lựa chọn một khoa hoặc nhóm giảng viên tiên phong làm thí điểm, sẽ giúp nhà trường có cơ sở đánh giá hiệu quả trước khi nhân rộng. Đồng thời, tỷ trọng giữa đào tạo trực tuyến và trực tiếp cần được cân đối để vừa tuân thủ quy định, vừa phù hợp năng lực đội ngũ và hạ tầng.

Chuẩn bị đội ngũ giảng viên

Thành công của đào tạo trực tuyến phụ thuộc lớn vào giảng viên. Ngoài chuyên môn, họ cần nắm vững phương pháp sư phạm số, biết tổ chức hoạt động học tập, kiểm tra đánh giá trên môi trường số và khai thác hiệu quả LMS cùng các công cụ bổ trợ.

Lựa chọn và đầu tư LMS

Các nền tảng mã nguồn mở như Moodle hay Canvas vẫn phổ biến vì dễ cài đặt ban đầu, nhưng lại tồn tại hạn chế về giao diện, ứng dụng di động, khả năng tùy chỉnh, mở rộng và tiềm ẩn nhiều rủi ro bảo mật từ các plugin.

Trong khi đó, các giải pháp thương mại từ nhà cung cấp trong/ngoài nước mang lại sự linh hoạt hơn nhưng dễ bị phụ thuộc, nhất là khi trường thiếu kinh nghiệm kỹ thuật ngay từ đầu. Không ít trường chỉ phát hiện vấn đề sau một thời gian vận hành, dẫn đến chi phí tùy chỉnh tăng cao hoặc thậm chí nhà thầu không tiếp tục hỗ trợ. Vì vậy, lựa chọn LMS cần gắn liền với chiến lược dài hạn, thay vì chạy theo xu hướng nhất thời.

Xây dựng kho học liệu số chất lượng cao

Hiện chưa có quy định riêng về xây dựng bài giảng điện tử cho bậc Đại học - Cao đẳng. Các trường có thể tham khảo Quyết định 3784/QĐ-BGDĐT về xây dựng học liệu số và khóa học trực tuyến trên nền tảng MOOCs, trong đó, học liệu cần bao gồm kịch bản dạy học, slide, tài liệu đọc, thiết kế đồ họa, infographic, thuyết minh và bộ câu hỏi đánh giá…

Thay vì chỉ quay hình giảng viên, nhà trường nên ứng dụng thêm animation, motion graphic và các tương tác SCORM để tăng tính hấp dẫn. Ở giai đoạn đầu, việc hợp tác với các đơn vị sản xuất chuyên nghiệp sẽ giúp đảm bảo chất lượng, đồng thời tạo cơ hội để đội ngũ giảng viên học hỏi, dần chủ động tự triển khai sau này.

Lập kế hoạch triển khai

Nhà trường nên thành lập ban chỉ đạo chuyên trách, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan. Bắt đầu thí điểm 2–5% học phần, lấy phản hồi, rồi nhân rộng dần sẽ giúp quá trình chuyển đổi diễn ra trơn tru.

Bài học kinh nghiệm cho các trường

Theo ông Nguyễn Đức Bình - Giám đốc Công ty CP Dịch vụ Đào tạo Trực tuyến OES (Đơn vị đang tư vấn và triển khai đào tạo trực tuyến cho hàng trăm doanh nghiệp, trường ĐH-CĐ) - hầu hết các trường mắc một số sai lầm phổ biến khi triển khai đào tạo trực tuyến như: Tập trung quá mức vào tính năng “cao siêu” của LMS nhưng ít dùng; đầu tư lớn vào studio khi chưa có đội ngũ hậu kì chuyên nghiệp; để giảng viên tự sản xuất học liệu dẫn đến chất lượng hình ảnh thấp, chậm triển khai. Gần đây, không ít đơn vị còn kỳ vọng quá mức vào AI như “công cụ vạn năng”, trong khi thực tế AI chỉ hiệu quả khi được ứng dụng đúng chỗ trong chuỗi sản xuất học liệu.

Thạc sỹ Nguyễn Đức Bình giới thiệu chuyên đề về ứng dụng công nghệ trong đào tạo.

Thực tiễn cho thấy, đào tạo trực tuyến chỉ hiệu quả khi được triển khai toàn diện, có lộ trình rõ ràng. Đây là chìa khóa giúp các trường không chỉ đáp ứng đúng quy định mà còn tạo lợi thế bền vững trong quá trình chuyển đổi số giáo dục.

Hà An

Nguồn: https://vtcnews.vn/kinh-nghiem-thuc-tien-trien-khai-dao-tao-truc-tuyen-cac-truong-dai-hoc-cao-dang-ar967353.html