Kinh tế toàn cầu: Rủi ro từ nút thắt căng thẳng thương mại

VTV.vn - IMF lạc quan hơn nhờ thương mại toàn cầu giữ được sự kiềm chế, nhưng căng thẳng Mỹ - Trung đang kéo thị trường trở lại vùng bất ổn.

Hiệu ứng lan tỏa từ việc Chính phủ Mỹ đóng cửa

Sự tắc nghẽn chính trị tại Washington dẫn đến việc Chính phủ Mỹ đóng cửa đã làm ngưng trệ việc công bố các số liệu kinh tế quan trọng. Từ báo cáo lạm phát (CPI), dữ liệu nhà ở, cho đến các thống kê về thị trường lao động và chi tiêu bán lẻ – tất cả đều bị đình lại.

Tình trạng này không chỉ gây khó khăn cho các nhà hoạch định chính sách tại Washington, mà còn lan tỏa sự bất ổn đến mọi ngóc ngách của thị trường tài chính quốc tế.

Các nhà đầu tư, doanh nghiệp và ngân hàng trung ương trên toàn thế giới đang hoạt động trong tình trạng “chạy trong sương mù”, khi những cột mốc đo lường sức khỏe của nền kinh tế lớn nhất thế giới bỗng dưng biến mất. Sự thiếu vắng dữ liệu chính xác khiến biến động gia tăng, làm cho việc đưa ra các quyết định đầu tư, sản xuất hay chính sách tiền tệ trở nên đầy rủi ro.

Tại châu Âu và châu Á, các nhà kinh tế đang cố gắng “mò mẫm” đưa ra dự báo trong bối cảnh thiếu “mỏ neo” là dữ liệu tiêu dùng và sản xuất của Mỹ. Một nhà phân tích tại một ngân hàng lớn ở London nhận định: “Khi bạn không có các chỉ số cơ bản về hoạt động bán lẻ hoặc lạm phát, bạn không thể chắc chắn về đường đi của Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Và khi Fed không rõ ràng, cả thế giới buộc phải tạm dừng chờ đợi.”

Tình trạng thiếu dữ liệu này đặc biệt gây áp lực lên Fed. Trong bài phát biểu gần đây, Chủ tịch Fed Jerome Powell đã nhấn mạnh rằng mọi quyết định về lãi suất phải dựa trên "diễn biến thực tế của triển vọng kinh tế và cán cân rủi ro". Sự đóng cửa của chính phủ đã cắt đứt nguồn cung dữ liệu, khiến Fed buộc phải dựa vào các chỉ số phi chính thức hoặc dữ liệu cũ, làm tăng khả năng xảy ra sai sót trong chính sách tiền tệ.

Tình trạng thiếu dữ liệu gây áp lực lên Fed

Tình trạng thiếu dữ liệu này đặc biệt gây áp lực lên Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Trong bài phát biểu gần đây, Chủ tịch Fed Jerome Powell nhấn mạnh rằng mọi quyết định về lãi suất phải dựa trên "diễn biến thực tế của triển vọng kinh tế và cán cân rủi ro". Việc Chính phủ Mỹ đóng cửa đã cắt đứt nguồn cung dữ liệu, buộc Fed phải dựa vào các chỉ số phi chính thức hoặc dữ liệu cũ - làm tăng khả năng xảy ra sai sót trong điều hành chính sách tiền tệ.

Như ông Michael Feroli, Kinh tế trưởng phụ trách Mỹ tại JPMorgan Chase, nhận định: Fed đang nghiêng về hướng nới lỏng chính sách do lo ngại rủi ro suy yếu của thị trường lao động. Tuy nhiên, việc thiếu dữ liệu cập nhật về lạm phát khiến Fed không thể đánh giá chính xác mức độ cần thiết để kiềm chế đà tăng giá. Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn: thị trường cần dữ liệu để hành động, nhưng chính sự bất ổn chính trị lại ngăn cản dòng dữ liệu đó.

Các tập đoàn đa quốc gia có chuỗi cung ứng phức tạp cũng đang phải tạm hoãn kế hoạch mở rộng hoặc đầu tư mới, do không thể dự đoán chính xác mức chi tiêu tiêu dùng của người Mỹ trong quý tới. Hiệu ứng domino này làm chậm tốc độ phục hồi kinh tế ở nhiều quốc gia đang phát triển - những nền kinh tế phụ thuộc lớn vào nhu cầu xuất khẩu sang thị trường Mỹ.

Sự kiềm chế thuế quan – điểm sáng bất ngờ giữa bức tranh bất ổn

Trái ngược với bức tranh u ám do việc Chính phủ Mỹ đóng cửa, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) lại mang đến một tia hy vọng mong manh. Trong báo cáo Triển vọng kinh tế thế giới gần đây, IMF đã nâng nhẹ dự báo tăng trưởng toàn cầu, chủ yếu nhờ sự phục hồi tốt hơn kỳ vọng của nền kinh tế Mỹ.

Điều đáng chú ý là sự lạc quan này lại xuất phát từ một yếu tố bất ngờ: sự kiềm chế trong việc trả đũa thuế quan.

Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva đã công khai khen ngợi việc các nền kinh tế lớn không đáp trả mạnh mẽ trước những đợt áp thuế ban đầu của Mỹ. Bà Georgieva nhận định: "Việc hạn chế các biện pháp trả đũa thuế quan rộng rãi từ các đối tác thương mại đã đóng vai trò tích cực. Nó cho phép thương mại toàn cầu tiếp tục lưu thông, tránh được sự đứt gãy nghiêm trọng trong chuỗi cung ứng và khủng hoảng niềm tin."

Nền kinh tế thế giới hiện như đang đi trên dây thăng bằng: Một bên là sự phục hồi kỹ thuật cùng tinh thần kiềm chế của các đối thủ thương mại, bên kia là rủi ro chính trị có thể kích hoạt một cuộc chiến thương mại toàn diện, xóa sạch mọi tiến bộ đã đạt được.

Theo IMF, chính sự "ôn hòa trong thương mại" này đã giúp doanh nghiệp và thị trường dễ dàng hấp thụ các cú sốc thuế quan, duy trì ổn định tương đối và hỗ trợ tăng trưởng toàn cầu. Mặc dù căng thẳng địa chính trị và thương mại vẫn tồn tại, việc các quốc gia lớn - đặc biệt là Trung Quốc - lựa chọn không đáp trả tương xứng đã góp phần giảm thiểu thiệt hại kinh tế.

Thương chiến Mỹ - Trung

Tuy nhiên, niềm hy vọng này đang bị che phủ bởi bóng ma của một cuộc thương chiến mới giữa Mỹ và Trung Quốc. Trong bối cảnh căng thẳng chính trị gia tăng, nguy cơ Mỹ áp đặt thêm các mức thuế quan mới - thậm chí tới 100% đối với hàng hóa Trung Quốc - đang đe dọa làm tan vỡ sự cân bằng mong manh mà IMF vừa ca ngợi.

Nếu đợt áp thuế mới này xảy ra, đặc biệt trong trường hợp Trung Quốc quyết định trả đũa bằng các biện pháp tương xứng, hậu quả có thể nghiêm trọng hơn nhiều so với những lần trước.

Thứ nhất, đứt gãy chuỗi cung ứng: Các chuỗi cung ứng toàn cầu, vốn đã mỏng manh sau đại dịch, sẽ chịu tác động nặng nề. Doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với chi phí sản xuất tăng vọt và tình trạng chậm trễ không thể lường trước, buộc họ phải chuyển dịch sản xuất (decoupling) một cách vội vã.

Thứ 2, lạm phát gia tăng: Thuế quan mới sẽ đẩy giá hàng hóa tiêu dùng và nguyên liệu thô lên cao, làm tăng thêm áp lực lạm phát mà Fed đang cố gắng kiềm chế. Điều này có thể buộc các ngân hàng trung ương phải thắt chặt chính sách tiền tệ trở lại, kéo theo nguy cơ suy thoái kinh tế.

Thứ 3, niềm tin bị phá vỡ: Sự trả đũa lẫn nhau sẽ làm suy giảm nghiêm trọng niềm tin giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, khiến dòng vốn đầu tư xuyên biên giới thu hẹp và môi trường đầu tư trở nên rủi ro hơn.

IMF, trong khi nâng dự báo tăng trưởng, cũng đồng thời đưa ra cảnh báo rõ ràng: "Sự không chắc chắn do các biện pháp thương mại vẫn là một rủi ro đáng kể." Triển vọng tăng trưởng toàn cầu, dù được điều chỉnh theo hướng tích cực, vẫn ở mức thấp so với trung bình lịch sử và rất dễ bị tổn thương trước các cú sốc chính trị./.

Nguồn: https://vtv.vn/kinh-te-toan-cau-rui-ro-tu-nut-that-cang-thang-thuong-mai-100251015140605106.htm