Miễn học phí: Mục tiêu nhân văn và những luận điệu sai trái cần bác bỏ

(Dân trí) - Chính sách miễn học phí cho toàn bộ học sinh từ bậc mầm non đến hết trung học phổ thông là một lời cam kết của Đảng, Nhà nước đối với sự nghiệp trồng người.

Năm học mới 2025-2026, phụ huynh, học sinh cả nước đón nhận một tin vui lớn: chính sách miễn học phí cho toàn bộ học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông (THPT) đã chính thức được triển khai.

Đây là một chủ trương lớn, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước ta đối với sự nghiệp giáo dục, đảm bảo mọi trẻ em đều được tiếp cận với tri thức một cách công bằng, không phân biệt giàu nghèo.

Chính sách miễn học phí cho toàn bộ học sinh hiện nay không phải là một hành động đơn lẻ mà là một phần trong chiến lược phát triển lâu dài. Quyết sách này mang đến niềm vui, giảm bớt chi phí học tập cho hàng triệu gia đình Việt Nam.

Tuy nhiên, lợi dụng sự kiện này, các thế lực thù địch đã xuyên tạc, cố tình bóp méo sự thật về chủ trương nhân văn này bằng nhiều luận điểm ngụy biện và gian dối. Họ cố tình đưa ra những lập luận lệch lạc và đầy ác ý, như thông tin sai lệch về việc “miễn học phí nhưng lại giảm chỉ tiêu xét duyệt vào trường công, đẩy trẻ em ra học trường tư”.

Những kẻ xuyên tạc còn rêu rao “việc miễn học phí các trường công lập chỉ là cách xử lý mang tính vá víu” bởi khoản tiền được miễn quá nhỏ so với “trăm” khoản đóng góp khác. Thậm chí, họ còn nhẫn tâm nói rằng “với phần đông người dân bình thường, nó chẳng có ý nghĩa gì”, “chiêu trò mị dân", “thông báo miễn học phí hoàn toàn là lừa đảo?”...

Bằng những nội dung phân tích về chủ trương, chính sách toàn diện, xuyên suốt của Đảng, Nhà nước, tuyến bài sẽ bác bỏ những luận điệu sai trái, thâm độc của những thế lực thù địch. Đồng thời, khẳng định giá trị thực tế, ý nghĩa nhân văn, hợp lòng dân của chính sách miễn giảm học phí, một hành động thiết thực vì tương lai của con em chúng ta, chứ không phải một “chiêu trò" nhất thời như họ cố tình gieo rắc.

12 năm trước, ngày 4/11/2013, Nghị quyết 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã định hướng “Hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi vào năm 2015, nâng cao chất lượng phổ cập trong những năm tiếp theo và miễn học phí trước năm 2020”.

Triển khai Nghị quyết số 29 và Nghị quyết số 35/2009/QH12 ngày 19/6/2009 của Quốc hội về chủ trương, định hướng đổi mới một số cơ chế tài chính trong giáo dục và đào tạo từ năm học 2010-2011 đến năm học 2014-2015, Chính phủ đã ban hành các quy định về học phí, trong đó quy định lộ trình học phí hằng năm và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập cho các đối tượng chính sách như học sinh nghèo, học sinh dân tộc ít người…

Năm 2024, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 91-KL/TW về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết 29, trong đó một lần nữa định hướng “Nhà nước bảo đảm kinh phí cho giáo dục bắt buộc, giáo dục phổ cập, miễn học phí cho trẻ em mẫu giáo 5 tuổi và thực hiện các nhiệm vụ trọng điểm trong lĩnh vực giáo dục; ưu tiên đầu tư cho giáo dục, đào tạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo”; “từng bước thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 3, 4 tuổi”.

Từ những căn cứ trên, với chủ trương bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục, “không để ai ở lại phía sau”, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã đề xuất Bộ Chính trị, Đảng ủy Chính phủ xem xét chính sách miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến giáo dục phổ thông.

Trong phiên họp Bộ Chính trị ngày 28/2/2025 để kiểm điểm, đánh giá kết quả triển khai bước đầu việc thực hiện Nghị quyết 18 của Trung ương về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, sau khi nghe báo cáo của Chính phủ về khả năng cân đối tài chính trong và sau quá trình sắp xếp, tinh gọn, Bộ Chính trị đã quyết định thực hiện miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông (THPT) công lập trên phạm vi cả nước.

Chỉ 4 tháng sau quyết định đó, chiều 26/6/2025, với đa số đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Theo nghị quyết, Nhà nước sẽ miễn học phí cho toàn bộ trẻ em mầm non, học sinh phổ thông và người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục công lập.

Học sinh theo học tại cơ sở giáo dục dân lập, tư thục sẽ được hỗ trợ học phí. Nghị quyết trên có hiệu lực ngay lập tức từ ngày được bỏ phiếu thông qua và áp dụng từ năm học 2025-2026.

Người dân cả nước đã đón nhận thông tin này bằng nỗi bất ngờ và niềm hân hoan. Bất ngờ vì đất nước vừa trải qua nhiều khó khăn vì Covid-19 chưa lâu, lại đang tiếp tục đối mặt với những thách thức lớn khi bức tranh kinh tế toàn cầu đang đầy bất định.

Xung đột tiếp tục gia tăng ở Ukraine, Trung Đông, chiến tranh thương mại... tất cả tạo ra “sóng nhiễu” khiến bất kỳ quốc gia nào cũng có thể mất phương hướng nếu không có sách lược vững vàng, hiệu quả.

Thêm vào đó, Việt Nam đang thực hiện “cuộc cách mạng” chưa từng có về sắp xếp, tinh gọn bộ máy, giảm tầng nấc trung gian, nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, quản lý để tạo nên hệ thống quản trị linh hoạt, hiệu quả.

Trong bối cảnh nhiều thách thức và bộn bề ấy, giáo dục vẫn là mối ưu tiên hàng đầu của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam.

Hân hoan vì mục tiêu thống nhất và xuyên suốt của Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ cuối cùng đã đến đích.

Kể từ sau ngày đất nước thống nhất năm 1975, đã 50 năm qua đi, người Việt lại được “tắm” trong tinh thần dân tộc, khát vọng hùng cường và tình đoàn kết một lòng. Tinh thần ấy, khát vọng ấy, tình nghĩa đồng bào “con Lạc cháu Hồng” ấy một phần được thắp lửa từ những quyết sách đúng đắn, quyết liệt của Đảng và Nhà nước, trong đó có quyết sách về học phí.

Cái gọi là “chiêu trò mị dân” mà thế lực thù địch xuyên tạc về chính sách học phí nhân văn, ưu việt của chế độ đã cố tình lờ đi rằng, Việt Nam đã trở thành quốc gia đầu tiên và duy nhất trong trong Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) miễn học phí cho toàn bộ trẻ mầm non và học sinh phổ thông. Điều cốt lõi ấy đã chứng minh sự ưu việt của chế độ mà không luận điệu nào có thể phủ nhận được.

Chủ trương miễn giảm học phí không phải bây giờ mới bắt đầu mà trong bối cảnh kinh tế còn khó khăn, Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ đã nỗ lực làm từng bước một.

Trước khi có quyết định của Bộ Chính trị, trong nhiều năm, tại hàng chục tỉnh thành, chính sách miễn giảm học phí cho trẻ mầm non và học sinh phổ thông đã được triển khai bằng nguồn ngân sách của địa phương. Danh sách miễn học phí 100% cho học sinh có các địa phương (cũ) gồm: Quảng Ninh, Hải Phòng, Yên Bái, Quảng Nam, Khánh Hòa, Đà Nẵng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Vĩnh Phúc và Long An…

Các quy định hiện hành cũng đảm bảo tương đối cơ hội học tập cho học sinh ở khắp mọi miền đất nước. Từ năm 2019, học sinh tiểu học trong các cơ sở giáo dục công lập không phải đóng học phí. Từ năm học 2024-2025, trẻ mầm non 5 tuổi được miễn học phí.

Nếu không có quyết định của Bộ Chính trị mới đây, thì theo đúng lộ trình, từ ngày 1/9/2025, Nhà nước sẽ thực hiện miễn học phí cho tất cả học sinh công lập từ mầm non 5 tuổi đến hết lớp 9. Chính phủ cũng quy định chính sách giảm 50-70% học phí, hỗ trợ chi phí học tập cho nhiều đối tượng học sinh như học sinh nghèo, học sinh có hoàn cảnh khó khăn, học sinh mồ côi, học sinh thuộc đối tượng chính sách xã hội, học sinh dân tộc thiểu số…

Trong 3 năm có dịch Covid-19, Chính phủ chỉ đạo giữ ổn định mức thu học phí để học sinh, sinh viên, hộ gia đình thu nhập thấp, hoàn cảnh khó khăn có thời gian tái ổn định đời sống.

Nghị định 97 của Chính phủ ban hành ngày 31/12/2023 chủ trương điều chỉnh lộ trình học phí theo hướng giữ ổn định học phí năm học 2023-2024 của giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông bằng mức học phí năm học 2021-2022.

Ở bậc học cao hơn là đại học, Chính phủ cũng yêu cầu lộ trình học phí lùi 1 năm so với quy định, đồng thời giữ nguyên các chính sách miễn, giảm học phí để sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được theo đuổi giấc mơ tri thức.

Vào mỗi thời điểm cụ thể, Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ lại có những quyết sách phù hợp với tình hình thực tế liên quan tới vấn đề học phí. Mà ở đó, kim chỉ nam của mỗi quyết định được đưa ra là mọi đứa trẻ đều phải được đến trường, hiện thực hóa khát vọng “ai cũng được học hành” của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Theo thống kê từ Bộ GD&ĐT, hiện cả nước có khoảng 23,2 triệu học sinh, chưa bao gồm học sinh học tại các trung tâm giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên. Trong đó có 3,1 triệu học sinh mầm non dưới 5 tuổi; 1,7 triệu học sinh mầm non 5 tuổi; 8,9 triệu học sinh tiểu học; 6,5 triệu học sinh trung học cơ sở (THCS) và 3 triệu học sinh THPT.

Kinh phí để thực hiện chính sách miễn học phí cho học sinh ước tính vào khoảng 30.000 tỷ đồng. Một con số khổng lồ đòi hỏi kế hoạch cân đối ngân sách rất căn cơ, hợp lý.

Nhìn sang các nước trong khu vực, hiện không có quốc gia nào thực hiện miễn học phí 100% từ mầm non tới hết phổ thông như Việt Nam. 

Nếu giáo dục không thực sự là quốc sách hàng đầu, một chính sách học phí tác động lớn đến ngân sách quốc gia sẽ khó mà được thông qua.

Các thế lực thù địch viện dẫn những quốc gia phát triển như Đức, Nhật, Hàn, các nước Bắc Âu… đã miễn học phí cho toàn bộ học sinh từ lâu, chỉ trích Đảng và Nhà nước ta thực hiện quá muộn màng. Song, họ cố tình lờ đi, Đức, Nhật, Hàn đã kết thúc chiến tranh từ 1945, trong khi Việt Nam đến 1975 mới Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Và tiếng súng chỉ thực sự ngừng vang dọc biên giới phía Bắc sau năm 1984.

Họ cũng không nhắc đến việc đến năm 1994, Việt Nam mới hết bị cấm vận.

Họ lại quên rằng, ngay tại thời điểm này, khi Đảng và Nhà nước ta thực hiện miễn học phí 100% cho học sinh phổ thông và trẻ mầm non, rất nhiều quốc gia giàu mạnh, phát triển, ổn định, không có chiến tranh và thậm chí không từng trải qua chiến tranh đang không cho con em họ đi học miễn phí.

Những quốc gia ấy vẫn coi giáo dục là quốc sách hàng đầu. Song, Việt Nam nằm trong số ít quốc gia còn lại đặt lý tưởng cao hơn thế nữa, không bỏ ai ở lại phía sau trên con đường giáo dục, ai cũng được học hành… Đó không chỉ bình đẳng trong cơ hội tiếp cận học tập mà còn là lẽ công bằng. Công bằng theo nghĩa, dù bạn là ai, đến từ đâu, xuất phát điểm thế nào, hoàn cảnh ra sao, bạn luôn được đi học và được tạo mọi điều kiện tốt nhất để đi học.

Trong một cuộc trò chuyện với báo chí gần đây, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy TPHCM, nguyên Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân đã kể lại câu chuyện cảm động khi ông còn là đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang. Đó là một ngày năm 2010, ông đến thăm một trường mầm non. Khi ông hỏi các cô giáo về vấn đề học phí, có trở ngại khó khăn gì, các cô bảo rằng có phụ huynh đóng học phí bằng 2 con chó bởi gia đình không có cái gì có thể bán ra tiền.

Nguyên Bộ trưởng Bộ GD&ĐT nói không bao giờ quên được chuyện ấy và vì thế, ông xem việc miễn học phí này là “hạnh phúc đối với một dân tộc”.

Tuy vậy, thế lực thù địch cho rằng “việc miễn học phí các trường công lập chỉ là cách xử lý mang tính vá víu”. Bởi khoản tiền được miễn quá nhỏ so với “trăm” khoản đóng góp khác. Hay là “với phần đông người dân bình thường, nó chẳng có ý nghĩa gì”.

Sự xuyên tạc và ngụy biện ở đây là, sự tồn tại của một số khoản đóng góp bất hợp lý tại trường này trường kia là một vấn đề khác mà ngành giáo dục cần giải quyết, không thể nào là yếu tố cản trở hay làm mất đi giá trị của việc miễn học phí.

Các nhà quản lý giáo dục vẫn đang nỗ lực “làm sạch” câu chuyện thu chi trong nhà trường học. Chủ trương xã hội hoá giáo dục đúng đắn đang dần đi vào quỹ đạo bởi các văn bản hướng dẫn chi tiết. Tiền sách giáo khoa cũng giảm trung bình 10-15% qua mỗi năm học.

Như vậy, việc miễn học phí thực sự là một “cú hích” để cha mẹ học sinh, đặc biệt là những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, thêm động lực và niềm tin khi đưa con đến trường.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Xã hội Nguyễn Thị Mai Hoa nhận định, học phí một năm có thể không nhiều, nhưng với gia đình nghèo, khoản đó rất quan trọng. Với gia đình có mức thu nhập cao, sống khá giả, phần học phí Nhà nước hỗ trợ có thể “không bõ bèn gì”. Song, trách nhiệm của Nhà nước là mọi trẻ em phải được đối xử công bằng.

Đại diện cho tiếng nói của nhân dân, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Hà (Bắc Ninh) cũng chung quan điểm việc miễn học phí rộng rãi sẽ giảm gánh nặng chi phí cho nhiều gia đình, khuyến khích những học sinh có hoàn cảnh khó khăn tiếp tục đi học, qua đó nâng cao mặt bằng học vấn và nguồn nhân lực trong tương lai.

Cũng phải nhấn mạnh rằng, chính sách miễn học phí cho trẻ mầm non và học sinh phổ thông của Nhà nước hoàn toàn trong sáng. Thông tin “miễn học phí nhưng lại giảm chỉ tiêu xét duyệt vào trường công, đẩy trẻ em ra học trường tư” được thế lực thù địch đưa ra là sự bịa đặt trắng trợn.

Minh chứng là, chỉ tính riêng tại Hà Nội, địa phương có quy mô giáo dục lớn nhất cả nước năm nay đã tăng tỷ lệ học sinh đỗ lớp 10 công lập lên tối thiểu 64%, cao hơn 3% so với năm 2024. Số trường công lập trên toàn địa bàn thành phố dự tính sẽ tăng thêm 30-35 trường mới từ nay cho đến 2030, trong đó có 7 trường liên cấp hiện đại, đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh.

Chủ tịch Hội đồng Nhân dân (HĐND) TP Hà Nội Nguyễn Ngọc Tuấn cho hay ngoài chính sách miễn học phí, Tổng Bí thư Tô Lâm đã giao thêm cho thành phố miễn phí, hỗ trợ bữa ăn cho học sinh. Theo ông Tuấn, đây là chủ trương rất nhân văn, ý nghĩa và Hà Nội rất trách nhiệm trong thực hiện.

Ngày 9/7 vừa qua, với đa số đại biểu có mặt tán thành, HĐND TP Hà Nội đã thông qua Nghị quyết 18 quy định cơ chế hỗ trợ bữa ăn bán trú cho học sinh tiểu học trên địa bàn (không phân biệt công hay tư).

Tổng kinh phí dự kiến thực hiện chính sách này trong năm học 2025-2026 là hơn 3.063 tỉ đồng, nhằm đảm bảo mỗi học sinh tiểu học được hỗ trợ mức ăn tối thiểu là 30.000 đồng/ngày. Số đối tượng được hỗ trợ khoảng 768.000 học sinh (công lập khoảng 707.727 học sinh, tư thục khoảng 60.273 học sinh).

Tại TPHCM, tỷ lệ tuyển sinh vào lớp 10 năm 2025 lên đến 80%, tỷ lệ trúng tuyển xấp xỉ 92% - một con số cao kỷ lục. Ngành giáo dục thành phố mang tên Bác nhiều năm khẳng định đảm bảo 100% con em sinh sống trên địa bàn có đủ chỗ học.

Mỗi năm, hàng loạt ngôi trường, phòng học mới được xây dựng để đáp ứng nhu cầu học tập của người dân. Riêng năm 2025, thành phố sẽ đưa vào sử dụng khoảng 2.000 phòng học mới, trong đó có 1.200 phòng từ nguồn đầu tư công và 800 phòng từ xã hội hóa.

TPHCM đã được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) công nhận là thành viên Mạng lưới Thành phố học tập toàn cầu vào tháng 2/2024.

Một chủ trương nổi bật khác đang được triển khai trong ngành giáo dục thể hiện sự quan tâm toàn diện tới giáo dục là dạy 2 buổi/ngày miễn phí, đồng thời tăng cường dạy văn hóa, nghệ thuật; giảm áp lực, bảo đảm học sinh phát triển toàn diện.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã giao Chính phủ chỉ đạo Bộ GD&ĐT cùng bộ, ngành liên quan và địa phương chuẩn bị đầy đủ điều kiện về cơ sở vật chất, giáo viên, nội dung chương trình, hoạt động... để các trường tiểu học, THCS dạy học 2 buổi/ngày, nâng cao chất lượng giáo dục từ năm học 2025-2026.

Thể hiện quyết tâm thực hiện hiệu quả chính sách trên, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn khẳng định, Bộ sẽ xây dựng đề án triển khai một cách bài bản, công phu, bảo đảm khả thi và sát thực tế, không để chính sách chỉ dừng lại trên giấy.

Bộ GD&ĐT khẳng định việc thực hiện chính sách miễn học phí cho toàn bộ trẻ em mầm non đến hết phổ thông trên cả nước sẽ góp phần quan trọng làm tăng chất lượng giáo dục, phù hợp với ưu việt của chế độ, chủ trương của Đảng, Nhà nước đối với giáo dục và phù hợp với xu thế chung của các nước phát triển.

Nội dung: Huyên Nguyễn, Xuân Hinh, Hoàng Hồng

Thiết kế: Đức Bình

01/10/2025 - 06:36

Nguồn: https://dantri.com.vn/giao-duc/mien-hoc-phi-muc-tieu-nhan-van-va-nhung-luan-dieu-sai-trai-can-bac-bo-20250930224826469.htm