Mở cửa 'bầu trời tầm thấp': Cơ hội phát triển ngành công nghiệp 10 tỷ USD

Ngày 14/11, Diễn đàn quốc tế Kinh tế tầm thấp Việt Nam 2025 lần đầu tiên được tổ chức đã mở ra một chương mới cho tham vọng phát triển công nghệ cao của đất nước. Với tiềm năng thị trường ước tính đạt 10 tỷ USD, “kinh tế tầm thấp” kỳ vọng sẽ trở thành một trụ cột mới, một động lực tăng trưởng đột phá, giúp Việt Nam “cất cánh” trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Diễn đàn do Mạng lưới Hàng không, vũ trụ, thiết bị bay không người lái (AUVS VN) phối hợp với Tập đoàn FPT, Liên minh Kinh tế tầm thấp Việt Nam tổ chức dưới sự bảo trợ của Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) thuộc Bộ Tài chính. Sự kiện đã thu hút hơn 200 đại biểu từ các cơ quan quản lý, viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ hàng đầu và các chuyên gia quốc tế.

Đây là hoạt động cụ thể nhằm hiện thực hóa mục tiêu tại Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và Quyết định số 1131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về danh mục công nghệ chiến lược.

Cơ hội mở không gian kinh tế mới

Tại diễn đàn, ông Võ Xuân Hoài, Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia nhấn mạnh rằng xu thế toàn cầu đã thay đổi. Ông nhận định nhiều nước trên thế giới đã xem hàng không vũ trụ và UAV là các ngành công nghệ chiến lược. Với sự bùng nổ của các công nghệ này, một mô hình kinh tế mới, cụ thể là nền ‘kinh tế tầm thấp’, đang trở thành xu thế phát triển nổi bật trên toàn cầu”.

Kinh tế tầm thấp là khái niệm chỉ các hoạt động kinh tế diễn ra trong không phận dưới 1.000 mét, thậm chí có thể mở rộng tới 5.000 mét. Không gian này vốn chưa được khai thác hiệu quả, nay trở thành một “vùng đất mới” màu mỡ nhờ công nghệ bay có và không người lái (UAV). Theo đó, các ứng dụng của nó trải dài từ nông nghiệp chính xác, logistics thông minh, giám sát môi trường, đến viễn thông và giải trí.

Ông Võ Xuân Hoài nhận định với sự bùng nổ của các công nghệ này, một mô hình kinh tế mới, cụ thể là nền ‘kinh tế tầm thấp’, đang trở thành xu thế phát triển nổi bật trên toàn cầu. (Ảnh: Vietnam+)

Theo dự báo của các chuyên gia, quy mô thị trường hàng không tầm thấp toàn cầu có thể đạt 700 tỷ USD vào năm 2035. Tại Việt Nam, con số này được đánh giá có tiềm năng chạm mốc 10 tỷ USD. Với lợi thế về địa chính trị ổn định, chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo cùng lực lượng lao động trẻ, năng động, Việt Nam đang đứng trước điều mà nhiều chuyên gia gọi là "cơ hội ngàn năm có một" để trở thành một trung tâm công nghiệp tầm thấp của khu vực.

Chia sẻ về tầm nhìn này, bà Nguyễn Thị Hải Hằng, Phó chủ tịch Mạng lưới AUVS VN, Giám đốc Học viện Hàng không Việt Nam cho rằng kinh tế tầm thấp không đơn thuần chỉ là về phương tiện bay, mà còn là sự dịch chuyển chiến lược nhằm mở ra không phận thấp như một không gian kinh doanh mới, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua đổi mới công nghệ.

Cụ thể, các ứng dụng của nền kinh tế tầm thấp vô cùng đa dạng, từ nông nghiệp thông minh, logistics giao hàng, giám sát môi trường và hạ tầng, cứu hộ thiên tai cho đến du lịch, giải trí. Những lợi ích vượt trội mà công nghệ này mang lại, như tăng tốc độ, giảm chi phí vận hành, nâng cao an toàn lao động và cung cấp dữ liệu chính xác để ra quyết định tức thời.

Trên bình diện quốc gia, ông Trần Anh Tuấn, Giám đốc điều hành Mạng lưới AUVS VN khẳng định nền kinh tế tầm thấp có vai trò chiến lược, là động lực tăng trưởng mới, cầu nối cho chuyển đổi số, tạo việc làm chất lượng cao và tăng cường năng lực quốc gia.

Ông Trần Anh Tuấn cho rằng Việt Nam có đủ điều kiện để trở thành trung tâm của ngành.(Ảnh: Vietnam+)

"Nền kinh tế tầm thấp không chỉ là một xu hướng công nghệ, mà còn là một chiến lược phát triển quốc gia, hội tụ ba giá trị cốt lõi: Đổi mới sáng tạo, năng suất cao và phát triển bền vững," ông Tuấn nói.

Thách thức an ninh và bài toán giao thông đường không

Để biến tiềm năng thành hiện thực, các chuyên gia đều đồng thuận rằng Việt Nam cần một lộ trình phát triển rõ ràng.

Theo đó, ông Trần Anh Tuấn đề xuất 5 giải pháp trọng tâm, bao gồm xây dựng hành lang pháp lý linh hoạt, tập trung đầu tư nghiên cứu và phát triển (R&D) trong nước, phát triển các cụm công nghiệp nền kinh tế tầm thấp và trung tâm thử nghiệm, đào tạo nhân lực chất lượng cao và xây dựng hệ sinh thái kết nối toàn diện.

Dưới góc độ của một tập đoàn công nghệ, ông Vũ Anh Tú, Giám đốc Công nghệ Tập đoàn FPT ví kinh tế tầm thấp như một động lực tăng trưởng mới, nơi Việt Nam có thể tận dụng lợi thế về trí tuệ và công nghệ. Đây là nơi Việt Nam có thể cất cánh bằng trí tuệ, công nghệ và sự hợp tác đa chiều giữa Nhà nước-Doanh nghiệp-Trường- Viện-Người dân.

“Nắm bắt cơ hội và đầu tư vào kinh tế tầm thấp, chúng ta đang thúc đẩy cả ba trụ cột của thời đại mới là kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tri thức, đồng thời đánh thức tiềm năng sáng tạo của đội ngũ kỹ sư, nhà khoa học Việt Nam,” ông Tú nói.

Bên cạnh những cơ hội to lớn, sự phát triển bùng nổ của các thiết bị bay không người lái cũng đặt ra những thách thức an ninh phi truyền thống.

Tiến sỹ Nguyễn Thành từ Viện Nghiên cứu Bưu chính Viễn thông đã đưa ra một góc nhìn cảnh báo thẳng thắn: "Drone/UAV ngày càng phổ biến không chỉ trong dân sự mà còn bị lạm dụng cho các hoạt động chiến tranh, khủng bố, vận chuyển hàng cấm. Đặc trưng quỹ đạo linh hoạt, khó quản lý đối tượng sở hữu và mục đích sử dụng đa dạng khiến các lực lượng chức năng hiện tại gặp nhiều khó khăn, tạo ra một khoảng trống trong giám sát quản lý".

Từ thực tế đó, ông Nguyễn Thành cho rằng việc xây dựng một hệ thống giám sát quản lý các phương tiện này đã trở thành nhu cầu cấp thiết, cần triển khai sớm để đón đầu sự phát triển. Ông đề xuất thành lập một lực lượng chuyên trách tương tự như "cảnh sát giao thông đường không", được trang bị các công nghệ hiện đại để giám sát và thực thi pháp luật trên không phận tầm thấp.

Bên cạnh những cơ hội to lớn, sự phát triển bùng nổ của các thiết bị bay không người lái cũng đặt ra những thách thức an ninh phi truyền thống. (Ảnh: Vietnam+)

Mô hình này sẽ vận hành dựa trên một Hệ thống Giám sát và Quản lý Drone Quốc gia. Theo đó, các phương tiện bay hợp pháp sẽ được đăng ký, cấp "biển số điện tử" và gắn module 4G/5G để khai báo lịch trình, vị trí theo thời gian thực. Song song đó, một mạng lưới radar tầm thấp sẽ được triển khai tại các khu vực trọng yếu để phát hiện và đối chiếu, từ đó xác định các phương tiện bay phi pháp. Hệ thống cũng bao gồm các thiết bị chế áp "mềm" (gây nhiễu, buộc hạ cánh) và "cứng" (vô hiệu hóa vật lý) để xử lý các mối đe dọa.

Theo đó, ông Nguyễn Thành đề xuất lộ trình chi tiết giai đoạn thử nghiệm trước năm 2028, triển khai tại các khu vực quan trọng cấp trung Ương trước năm 2030 và mở rộng dần đến cấp tỉnh, xã vào năm 2035.

Diễn đàn cũng ghi nhận nhiều đề xuất chính sách trong việc xây dựng khung chính sách thử nghiệm (sandbox), phát triển hạ tầng quản lý không phận tầm thấp, và đẩy mạnh nghiên cứu, sản xuất thiết bị bay không người lái (UAV/UAM) phục vụ các lĩnh vực kinh tế-xã hội nhằm mở ra hướng đi mới của đất nước trong kỷ nguyên hàng không tầm thấp, tạo nền tảng để kết nối các nguồn lực, chia sẻ tri thức và thúc đẩy ứng dụng các công nghệ hiện đại./.

Về Mạng lưới AUVS VN:

Ngày 25/8/2025, Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia và hàng không, vũ trụ, thiết bị bay không người lái (AUVS VN) đã chính thức được công bố dưới sự bảo trợ của Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia.

Mạng lưới có sứ mệnh đưa Việt Nam từ một thị trường tiêu thụ trở thành quốc gia sản xuất, sáng tạo và đóng vai trò quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu của ngành công nghiệp hàng không, vũ trụ.

AUVS VN xác định bốn chiến lược trọng tâm, bao gồm hoàn thiện khung pháp lý, đẩy mạnh đầu tư R&D, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và thu hút các tập đoàn hàng đầu thế giới đến hợp tác tại Việt Nam.

(Vietnam+)

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/mo-cua-bau-troi-tam-thap-co-hoi-phat-trien-nganh-cong-nghiep-10-ty-usd-post1076961.vnp