Mô hình góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Con em đồng bào Hà Nhì học tập và ở bán trú tại Trường trung học phổ thông Mường Tè.

Từ mái trường ấy, các em đã trở thành người có ích cho bản làng, quê hương. Đó chính là những ngôi trường bán trú, nội trú - nơi học sinh vùng cao coi là “ngôi nhà thứ hai” của mình.

Với giọng nói trong trẻo, hồn nhiên, em Mùa Thị Tuyết Nga, học sinh lớp 1A4 Trường Phổ thông dân tộc bán trú tiểu học Tà Mung, khoe: “Em rất thích học bán trú! Thầy cô rất quan tâm em!”. Tại Trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở Dào San, em Tẩn Tả Mẩy bộc bạch: “Ở trường, em có rất nhiều bạn. Ai cũng thích ở bán trú, em cũng vậy, đến lớp rất vui, học được nhiều điều hay, mới!”.

Ông Vàng A Chỉnh, Phó Chủ tịch HĐND xã Dào San, xúc động nhớ lại những năm tháng bán trú đã giúp ông trưởng thành: “Trường bán trú tạo điều kiện để tôi được học hành. Bây giờ, tôi trở về phục vụ chính quê hương”. Những lời kể mộc mạc ấy như những mảnh ghép tạo nên bức tranh đổi thay lặng lẽ mà bền bỉ nơi biên cương Tổ quốc. Trở lại những năm 2004- 2005, khi tỉnh Lai Châu vừa chia tách, thành lập, giáo dục của tỉnh còn bộn bề khó khăn.

Trường lớp thiếu thốn, nhiều điểm trường chỉ là những căn nhà tre, nứa, lợp tranh, ướt sũng mỗi khi mưa. Học sinh phải đi bộ hàng chục kilômét đến trường, vượt suối, băng đèo, mang theo sách vở, cơm nắm, thậm chí có em chỉ “mang theo bụng đói” cùng ánh mắt khát khao con chữ. Trong khi đội ngũ giáo viên vừa thiếu, vừa phải dạy học trong điều kiện khắc nghiệt.

Nhiều thầy, cô không quản gian khó, ngày ngày vượt những con đường lầy lội, mang con chữ đến với học trò vùng cao. Trong hoàn cảnh ấy, tinh thần “vì học sinh thân yêu” của cấp ủy, chính quyền và nhân dân các dân tộc đã trở thành động lực để hình thành những mô hình trường bán trú dân nuôi đầu tiên - nền móng của hệ thống trường bán trú, nội trú Lai Châu hôm nay. Thời điểm đó, phần lớn các lớp học ở thôn, bản chỉ là phòng tranh tre nứa lá, thậm chí tận dụng gầm sàn nhà dân hay những căn nhà thưng bạt tạm bợ.

Ấy vậy mà, từ những “ngôi trường” ấy vẫn vang lên những tiếng phát âm con chữ đầu đời. “Cái khó ló cái khôn”, từ những mô hình tự phát, Lai Châu dần xây dựng được hệ thống trường bán trú dân nuôi, nơi học sinh được nghỉ lại trường, còn gia đình lo phần ăn uống. Khó khăn chất chồng; vậy nhưng chính từ mô hình giản dị, nhân văn ấy đã nuôi dưỡng ước mơ vươn lên của bao thế hệ học trò vùng biên viễn như Sì Lở Lầu, Tà Tổng, Thu Lũm…

Khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 30a cùng nhiều chính sách hỗ trợ vùng đặc biệt khó khăn, Lai Châu nhanh chóng nắm bắt cơ hội, mạnh dạn đưa mô hình bán trú vào thực tiễn. Địa phương đã huy động tối đa nguồn lực xã hội, tranh thủ sự hỗ trợ của các bộ, ngành, tổ chức, cá nhân. Với phương châm “Dù khó khăn đến đâu cũng phải chăm lo cho giáo dục” trở thành kim chỉ nam xuyên suốt.

Hàng loạt công trình nhà bán trú, nhà bếp, phòng học kiên cố được xây dựng, mở ra trang mới cho giáo dục vùng cao. Những gian lớp học được làm bằng tranh lá ngày nào được thay bằng trường học khang trang, tạo nền tảng vững chắc để mở rộng mạng lưới trường bán trú, nội trú trên toàn tỉnh. Nếu như năm học 2004- 2005, toàn tỉnh chỉ có hơn 2.400 học sinh bán trú và chưa có trường bán trú đúng nghĩa, thì đến năm học 2025-2026, con số ấy đã vượt 41.000 học sinh tại 85 trường, trong đó 62 trường phổ thông có học sinh bán trú.

Đằng sau sự tăng trưởng vượt bậc ấy là hệ thống chính sách đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, với hàng trăm nghìn lượt học sinh được hỗ trợ tiền ăn, sinh hoạt, giúp duy trì sĩ số và giảm mạnh tình trạng bỏ học. Tỷ lệ chuyên cần của toàn ngành luôn đạt hơn 95%, không còn học sinh bỏ học giữa chừng. Con chữ vùng khó nhờ đó mà bén rễ, vững vàng hơn.

Từ mái trường bán trú, nội trú, nhiều thế hệ học trò đã trưởng thành, đóng góp tích cực cho xã hội như bác sĩ Chang Thị Say, sĩ quan Chẻo Lao U, Bí thư đoàn Pờ Vũ Thanh Bình, cô giáo Tẩn Xa Lan… Họ là những minh chứng sinh động cho hiệu quả nhân văn của mô hình này. Theo báo cáo của tỉnh Lai Châu, tại các trường phổ thông dân tộc bán trú, tỷ lệ hoàn thành chương trình tiểu học đạt 100%, tốt nghiệp THCS hơn 99,9%.

Đặc biệt, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT trúng tuyển đại học, cao đẳng tăng từ 30,1% năm 2021 lên 44% năm 2025 - mức cao nhất từ trước đến nay. Giai đoạn 2020-2025, học sinh THCS của tỉnh đã đạt 3.875 giải học sinh giỏi các cấp. Những con số biết nói ấy khẳng định mô hình bán trú không chỉ giúp duy trì việc học, mà còn góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số, góp phần thiết thực vào sự phát triển của Lai Châu.

Dẫu vẫn còn không ít khó khăn, song tỉnh Lai Châu luôn ưu tiên nguồn lực cho giáo dục. Theo Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu Lê Văn Lương: Giai đoạn 2025-2030, tỉnh đặt mục tiêu xây dựng hệ thống trường bán trú bền vững, toàn diện và nhân văn. Đáng chú ý, Lai Châu sẽ hoàn thành 11 trường nội trú liên cấp tại các xã biên giới, đề nghị xây thêm trường ở những xã đặc biệt khó khăn.

Địa phương sẽ tiếp tục rà soát mạng lưới trường lớp, kiên cố hóa khu bán trú, nâng cao chất lượng bữa ăn và thực hiện đầy đủ chính sách cho học sinh. Cùng với đó, tỉnh đặc biệt chú trọng đào tạo đội ngũ giáo viên. Nhân rộng các mô hình sáng tạo như “trường học nông trại”, “bán trú gắn kết cộng đồng”, ứng dụng công nghệ số trong quản lý... “Chúng tôi sẽ huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị để mô hình trường bán trú thật sự trở thành cái nôi ươm mầm ước mơ cho thế hệ trẻ. Công tác này sẽ góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cho vùng biên giới”, đồng chí Lê Văn Lương nhấn mạnh.

Bài và ảnh: TRẦN TUẤN

Nguồn: https://nhandan.vn/mo-hinh-gop-phan-nang-cao-chat-luong-nguon-nhan-luc-post921506.html