Ngành Dầu khí-Nhiên liệu sạch cho giao thông xanh: [Bài 3] Chung tay giảm phát thải

Sử dụng nhiên liệu thân thiện môi trường, kết hợp với phát triển giao thông xanh đã thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong chuyển dịch sang nền kinh tế phát thải thấp.

Giao thông vận tải là lĩnh vực huyết mạch của nền kinh tế nhưng cũng là một trong những nguyên nhân lớn gây ô nhiễm môi trường. Theo World Bank, ngành giao thông vận tải được xác định là một trong những nguyên nhân chính gây phát thải carbon. Tại Việt Nam, dự báo đến năm 2030, lượng phát thải CO2 từ ngành vận tải có thể đạt 90 triệu tấn, con số này đặt ra thách thức to lớn cho mục tiêu Net Zero năm 2050 mà Việt Nam đã cam kết tại COP26.

Các dự án điện gió ngoài khơi mà Petrovietnam đang triển khai tạo tiền đề quan trọng cho phát triển hydro xanh. Ảnh: Petrovietnam.

Trong bối cảnh toàn cầu đang bước vào giai đoạn tăng tốc thực hiện các cam kết khí hậu, quá trình chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam, đặc biệt ở khu vực đô thị, trở thành yêu cầu cấp bách và không thể trì hoãn, Chính phủ đã ban hành hàng loạt chủ trương, chính sách và chương trình hành động nhằm thúc đẩy sử dụng nhiên liệu sạch, đặc biệt là giao thông vận tải.

Trước hết phải kể tới Quyết định 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành giao thông vận tải. Chương trình đặt ra mục tiêu, đến năm 2050, toàn bộ phương tiện giao thông cơ giới đường bộ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sẽ chuyển sang điện, hydro hoặc năng lượng xanh. Trong giai đoạn 2022–2030, Nhà nước khuyến khích mạnh mẽ sử dụng nhiên liệu sinh học (như xăng E5, E10, dầu B5) cho phương tiện đường bộ. Đến năm 2030, tối thiểu 50% xe buýt sử dụng điện hoặc năng lượng xanh...

Tiếp đến là Quyết định 893/QĐ-TTg Quyết định số 893/QĐ-TTg ngày 26/7/2023  phê duyệt Quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2050  đề cập đến việc mở rộng hạ tầng LNG, khuyến khích đầu tư sản xuất nhiên liệu sinh học… Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, được Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ký ban hành ngày 7/2/2024 cũng đặt mục tiêu hình thành hệ sinh thái năng lượng hydrogen dựa trên năng lượng tái tạo, bao gồm sản xuất, lưu trữ, vận chuyển, phân phối và sử dụng trong nước cũng như xuất khẩu, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng và thực hiện các cam kết khí hậu quốc gia. 

Nhà máy Lọc dầu Dung Quất. Ảnh: Petrovietnam.

Bên cạnh các chiến lược ở cấp quốc gia, Bộ Giao thông vận tải đã ban hành Quyết định số 1191/QĐ-BGTVT về kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực giao thông vận tải, đặt mục tiêu giảm 45,62 triệu tấn CO₂ tương đương vào năm 2030, trong đó giai đoạn 2025 giảm 3,4 triệu tấn và năm 2030 giảm 10,61 triệu tấn. Ngành giao thông sẽ tập trung phát triển vận tải đường thủy, tăng hệ số tải của phương tiện, đẩy mạnh sử dụng xe điện và khuyến khích nhiên liệu sinh học.

Những quyết định này không chỉ là định hướng cho ngành giao thông mà còn mở ra lộ trình chuyển đổi nhiên liệu rõ ràng cho ngành Dầu khí, khi nhiên liệu sinh học, LNG và hydrogen xanh đang trở thành trọng tâm. Đây chính là những nền tảng để ngành Dầu khí chủ động tham gia sâu vào chuỗi giá trị năng lượng mới.

Hợp lực tạo thế “kiềng ba chân” 

Nhận thức rõ phát triển giao thông xanh gắn với sử dụng nhiên liệu thân thiện môi trường không còn là lựa chọn mà đã trở thành đòi hỏi chiến lược trong lộ trình phát triển bền vững của Việt Nam, ngành Dầu khí đã chủ động sản xuất và phân phối các loại nhiên liệu sạch như khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), khí nén (CNG), hydrogen, nhiên liệu sinh học (biofuel). Đồng thời triển khai xây dựng và vận hành hạ tầng năng lượng mới, bao gồm trạm nạp LNG/CNG, trạm sạc điện và kho lưu trữ hydrogen, đảm bảo nguồn cung ổn định và liên tục.

Các doanh nghiệp dầu khí cũng tích cực nghiên cứu – phát triển (R&D) công nghệ năng lượng sạch, thử nghiệm các loại nhiên liệu mới và giải pháp giảm phát thải trong sản xuất, vận chuyển, phân phối; hợp tác với địa phương và các doanh nghiệp vận tải thúc đẩy sử dụng nhiên liệu sạch và phương tiện điện. Tất cả các hoạt động này tạo nên chuỗi cung ứng năng lượng xanh đồng bộ, giúp giảm dần nhiên liệu hóa thạch truyền thống trong giao thông và công nghiệp, đóng góp vào mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. 

Tuy nhiên, để chuyển đổi xanh diễn ra hiệu quả, các chuyên gia cho rằng Chính phủ và các Bộ, ngành, địa phương cần triển khai các chính sách và giải pháp hỗ trợ đồng bộ.

Theo ông Nguyễn Hùng Dũng Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Dầu khí Việt Nam, các địa phương cần ưu tiên bố trí quỹ đất, tích hợp hạ tầng năng lượng sạch vào quy hoạch phát triển đô thị thông minh. Cụ thể  Hà Nội, TPHCM xây dựng mô hình “trạm năng lượng xanh” - cung cấp LNG, xăng sinh học, điện sạc và hydrogen cho giao thông công cộng; Hải Phòng và Đà Nẵng triển khai chuỗi logistic xanh sử dụng nhiên liệu LNG/CNG cho vận tải cảng biển và công nghiệp; Cần Thơ phát triển mô hình biofuel từ phế phụ phẩm nông nghiệp kết hợp xử lý chất thải đô thị, góp phần giảm ô nhiễm và tạo sinh kế xanh cho người dân.

TS. Nguyễn Hùng Dũng trao đổi về các nỗ lực của ngành công nghiệp - năng lượng trong việc cân bằng giữa phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Ảnh: Tùng Đinh.

Ông Dũng nhấn mạnh: “Hiện nay TP. Hà Nội mới chỉ có một số xe buýt sử dụng CNS, cần thí điểm hệ thống xe buýt và taxi sử dụng khí CNG hoặc hydrogen…. TPHCM cần thúc đẩy PV GAS, PVOIL và các doanh nghiệp địa phương xây dựng trung tâm phân phối LNG nhỏ lẻ cho khu công nghiệp và giao thông vận tải. Ở Đà Nẵng và Hải Phòng đẩy mạnh phát triển cảng xanh, sử dụng nhiên liệu sạch cho tàu nội địa và dịch vụ hậu cần, kết hợp điện gió – hydrogen”.

Chính phủ và các Bộ, ngành cần hoàn thiện khung pháp lý và các chính sách khuyến khích sử dụng nhiên liệu sạch, đầu tư R&D và ứng dụng công nghệ năng lượng mới còn chưa hoàn thiện; ban hành các cơ chế tín dụng xanh, ưu đãi thuế, chứng chỉ carbon cho các dự án nhiên liệu sạch; xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia cho nhiên liệu mới và quy định vận hành trạm nạp sạch tại đô thị. Đồng thời, các ngân hàng, tổ chức tín dụng và quỹ đầu tư nên cam kết hỗ trợ vốn dài hạn, ổn định cho các dự án chuyển đổi năng lượng, tạo cơ hội để doanh nghiệp dầu khí tham gia thị trường carbon trong nước, từ đó thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng diễn ra sớm và hiệu quả.

Khi các bên cùng hợp lực, ngành Dầu khí với nền tảng hạ tầng và công nghệ sẵn có sẽ góp phần đưa Việt Nam tiến nhanh và bền vững trên lộ trình phát triển giao thông xanh, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/nganh-dau-khi-nhien-lieu-sach-cho-giao-thong-xanh-bai-3-chung-tay-giam-phat-thai-d783778.html