Tưởng cũ mà mới
Ở Trung Quốc, từ đời Chiến Quốc đã có sách Sơn hải kinh, khuyết danh tác giả, ghi nhận những sinh vật thần thoại sống lẩn khuất trong trời đất.
Trải qua hàng ngàn năm, số tác phẩm viết những về những chuyện dị kỳ trong thiên hạ mỗi lúc lại nhiều thêm. Nên không lạ gì khi giữa thế kỷ 21 có anh chàng người Trung Quốc tên Trương Vân, đam mê tìm hiểu các truyện thần tiên yêu quái, dày công lục lọi trong thư tịch từ cổ chí kim để soạn thành sách Đông Phương Bách Quái (Ngư Châu dịch, Lê Phối Thi hiệu đính, NXB Kim Đồng 2025).
Trương Vân sinh năm 1984, người An Huy. Theo lời giới thiệu ở sách thì anh mơ ước như các tao nhân mặc khách đời xưa, thích một bầu rượu một túi thơ, du sơn ngoạn thủy. Trước tác của anh đã nhiều, nhưng chính yếu là những sách chuyên về yêu quái như Trung Quốc yêu quái cố sự toàn tập (2020) và hai tập Đông Phương Bách Quái (2022-2023).
Ấn bản Đông Phương Bách Quái của Trương Vân lần này lại có thêm minh họa của Miêu Cửu, kết hợp những nét trẻ trung gần gũi trên phông nền hoài cổ, lại thêm lối vẽ chi tiết, làm cho các yêu quái trong tưởng tượng như hiện ra trên giấy.
Nội dung cũng như tranh minh họa phối hợp nhịp nhàng cùng nhau, khiến cuốn sách không quá dày này lại trở nên sống động, đầy ắp thông tin.
Tác giả cũng không quá dụng công vào miêu tả vẻ ngoài của các yêu quái mà tập trung và nguồn gốc phát tích, các chuyện kể gắn liền với yêu quái đó, giúp cho đối tượng độc giả của cuốn sách trở nên rộng hơn. Lứa tuổi thanh niên muốn tìm đọc vẫn thấy khoái thú dù có thể các yêu quái này không quá xa lạ, đã xuất hiện trên sách báo, truyện tranh, phim ảnh. (NXB Kim Đồng xếp sách này dành cho lứa tuổi 11+).
Nói là vậy, nhưng công việc của Trương Vân không phải nhẹ nhàng, lướt qua danh mục tài liệu tham khảo ở cuối sách có thể thấy điều này.
Ngoài sách Sơn hải kinh đã nói ở trên, có thể nói Trương Vân đã thực hiện hành trình lần theo dấu vết các yêu quái trong chốn dân gian qua các trang thư tịch, trải dài các thời Hán, Đường, Tống, Nguyên, Minh, Thanh, liệt kê hơn 60 đầu sách tham khảo.
Trong số đó, không ít tác phẩm quen thuộc với độc giả Việt Nam như Sơn hải kinh; Sử ký của Tư Mã Thiên đời Hán; Dạ đàm tùy lục của Hòa Bang Ngạch (Châu Hải Đường dịch, Nhã Nam và NXB Văn học, 2018) và Liêu trai chí dị của Bồ Tùng Linh đời Thanh.
Tuyển trăm yêu từ muôn yêu
Sách Đông Phương Bách Quái chia làm 4 chương, phân chia yêu quái trong thiên hạ thành bốn loại: động vật, thực vật, đồ vật, quái vật.
Ở chương về yêu thú có thể kể đến lộc yêu, lư yêu (yêu quái hươu, lừa); thử thiếu niên (yêu quái chuột nhắt), xà vương…
Chương thực vật chép chuyện “Liễu thụ tinh”, “Tùng tinh”, “Sâm ông”, “Anh đào quỷ… Trong khi đó, “Bách chẩm (chiếc gối nằm làm bằng gỗ bách); “Hành phủ” (cái nồi biết đi); “Chước đồng” (em bé thìa)… xếp vào chương yêu quái đồ vật. Chương cuối dành cho các quái vật như nhân ngư, nhân lang (người sói), hải nhân, giao nhân (người cá), mao nhân (người lông lá)…
Hệ thống này giúp người đọc dễ phân biệt, cũng chứng tỏ thế giới yêu quái rộng khắp, bao trùm. Không chỉ là các loài thần thú cổ sơ, các yêu ma sống nơi rừng sâu nước độc, mà còn gắn liền với đời sống thường nhật, hòa vào cuộc sống của con ngươi như chiếc đèn, cái đỉnh bằng sắt.
Đông Phương Bách Quái là tuyển tập đúc kết lại một trăm loài yêu quái, có thể xem là một phần rút tỉa từ công trình trước đó của Trương Vân - công trình anh đã dành mười năm để “nghiên cứu kỹ lưỡng thư tịch cổ, đặc biệt là cách phân loại và định nghĩa trong sách chí quái, sau đó sưu tầm và chỉnh lý các truyện kể về yêu quái từ vô số thư tịch các đời...”. Kết quả của nỗ lực đó là một chuyên khảo gồm 1.080 loài yêu quái.
Vậy yêu quái là gì?
Theo tác giả giải thích “yêu quái chính là những sự vật kỳ dị, quái đản, bắt nguồn từ cuộc sống hiện thực, song nằm ngoài khả năng nhận thức thông thường của con người” và có thể chia thành bốn loại lớn là yêu, tinh, quỷ, quái.
Sách viết về yêu quái không phải là câu chuyện hoang đường, bởi qua đó còn thể hiện văn hóa, lịch sử của con người qua các thời. Người xưa kể chuyện yêu ma cốt không phải lan truyền nỗi sợ mà thông qua các câu chuyện đó truyền tải đạo lý, dạy con người biết nhìn nhận mọi loài từ cỏ cây, con vật đến những đồ vật tưởng vô tri vô giác xung quanh mình, bằng đôi mắt nhân văn hơn.
Nguồn: https://baoquangnam.vn/ngao-du-trong-coi-yeu-quai-3155872.html
Bình luận (0)