Cần thay đổi từ gốc
Mọi mặt đời sống xã hội hiện nay có cường độ biến thiên rất lớn, chỉ cần "chểnh mảng" một lúc là có thể bị tụt hậu. Trong đào tạo báo chí cũng vậy, phải cập nhật liên tục trước sự biến thiên của công nghệ.
Trong bối cảnh truyền thông biến thiên liên tục, công tác đào tạo báo chí không còn là học để ra làm nghề, mà là học để nắm phương pháp liên tục cập nhật để thích nghi. Nhà báo của thời đại mới không chỉ là người kể chuyện mà còn là một chuyên gia công nghệ, nhà chiến lược nội dung và người có trách nhiệm xã hội. Nếu không liên tục cập nhật kỹ năng và tư duy khác biệt thì việc bị công nghệ xô mình ra khỏi đường đua không còn là chuyện dự báo nữa.
Việc tích hợp các kỹ năng công nghệ vào chương trình giảng dạy báo chí là xu hướng tất yếu và vô cùng cần thiết trong bối cảnh truyền thông đang thay đổi sâu sắc bởi công nghệ số và trí tuệ nhân tạo như hiện nay. Nghề báo hiện nay không chỉ là viết tin bài, phỏng vấn hay đưa tin nhanh, mà còn là kể chuyện bằng công nghệ. Nhà báo và tòa soạn phải sử dụng dữ liệu, hình ảnh, video, âm thanh, thậm chí là lập trình đơn giản để tạo ra trải nghiệm tin tức hấp dẫn hơn. Vì vậy, trong bối cảnh hiện nay, nếu không hiểu công nghệ thì không thể làm báo hiện đại một cách hiệu quả.
Ở các tòa soạn báo hiện nay, họ sẽ ưu tiên những ứng viên đa kỹ năng. Nếu như ngày xưa, người ta tuyển một phóng viên thì chỉ cần chọn một người viết “sạch nước cản”, sau đó về đào tạo thời gian nữa là ổn; thì nay, các tòa soạn tuyển một phóng viên, họ đưa ra tiêu chí rất cao: thành thạo tất cả các kỹ năng, không chỉ phải viết, quay phim, dựng phim, chụp ảnh… mà còn phải rành công nghệ, ứng dụng AI vào xử lý, tối ưu hiệu quả công việc.
Vì vậy, việc tích hợp công nghệ vào đào tạo giúp sinh viên báo chí có nhiều lựa chọn nghề nghiệp hơn, không chỉ giới hạn trong làm phóng viên, biên tập viên mà còn có thể làm truyền thông kỹ thuật số, nội dung mạng xã hội, quản lý dữ liệu tin tức...
Hơn nữa, việc tích hợp công nghệ vào đào tạo góp phần nâng cao tư duy sáng tạo và đổi mới. Khi được học công nghệ, sinh viên có thêm công cụ để thử nghiệm những hình thức kể chuyện mới, phù hợp với hành vi tiếp nhận thông tin của khán giả hiện đại (thích ngắn gọn, sinh động, tương tác). Việc hiểu và sử dụng dữ liệu cũng giúp nhà báo tránh cảm tính, nâng cao tính chính xác và khoa học hơn trong các xử lý và đưa tin.
Việc tích hợp kỹ năng công nghệ vào đào tạo báo chí hiện nay không chỉ là “nên làm” mà là “phải làm”, nhưng cần làm có chiến lược, hài hòa và có định hướng. Mục tiêu cuối cùng là đào tạo ra những nhà báo hiện đại, biến ứng dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo để nâng cao hiệu suất, tối ưu hiệu quả công việc chứ không đào tạo ra một nhà báo phụ thuộc vào những thứ ấy.
Thách thức phi truyền thống
Trong bối cảnh hiện nay, thách thức lớn nhất của sinh viên báo chí ra trường là... thất nghiệp. Hiện nay, hầu hết cơ quan báo chí đều thực hiện việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy. Nhiều cơ quan báo chí phải “xóa sổ theo” việc sắp xếp, tinh gọn của cơ quan chủ quản. Bên cạnh đó, báo in, thậm chí báo điện tử thói trào, các báo phải chật vật cải tổ để đáp ứng nhu cầu bạn đọc.
Trong khi đó, kinh tế báo chí gặp khó khăn do các nền tảng mạng xã hội giành hơn 70% thị phần quảng cáo. Các cơ quan báo chí rơi vào vòng lẩn quẩn: phát hành giảm nhưng phải thực hiện cải tiến, cải tổ. Khi cải tiến, cải tổ cũng gặp khó khăn khi công nghệ thay đổi liên tục, chưa kịp quen đã ra cái mới...
Nếu may mắn tìm được việc làm sinh viên mới ra trường phải đối mặt với hàng loạt thách thức khác. Có thể điểm ra vài thách thức điển hình: Trước hết là áp lực cạnh tranh khốc liệt. Số lượng người sản xuất nội dung ngày càng nhiều. Nếu như trước đây chỉ có nhà báo chuyên nghiệp thì bây giờ có rất đông những nhà báo công dân - người dùng mạng xã hội, KOL, YouTuber, TikToker… Vì vậy, để một sinh viên mới ra trường mà có dấu ấn riêng, sự khác biệt về tư duy, phong cách hoặc kỹ năng chuyên biệt (như phân tích dữ liệu, sản xuất podcast, kể chuyện bằng hình ảnh…) thì để người ta “để mắt” tới là điều không dễ.
Nghề báo ngày nay không còn làm việc theo chu kỳ tin tức truyền thống (ngày/tuần), mà là 24/7, đa nền tảng: từ báo in, truyền hình, đến mạng xã hội, ứng dụng di động… Sinh viên mới ra trường thường thiếu kỹ năng làm việc nhanh, linh hoạt và phản xạ với nhiều công cụ khác nhau, dẫn đến cảm giác choáng ngợp.
Thu nhập thấp và môi trường làm việc khắc nghiệt cũng là một áp lực lớn. Ở nhiều cơ quan báo chí, trước cơn suy thoái nghiêm trọng, thu nhập ban đầu khá thấp, thậm chí làm không lương, chỉ viết đồng nào ăn đồng nấy, không tương xứng với công sức bỏ ra. Trong môi trường làm việc áp lực, việc dẫn dắt của thế hệ đi trước trở nên thiếu và yếu hơn khiến người mới bước vào nghề có cảm giác chới với...
Sinh viên báo chí hiện nay bước vào nghề trong bối cảnh nhiều cơ hội nhưng lắm thách thức. Tuy nhiên, cánh cửa này đóng lại thì cánh cửa khác mở ra. Hiện nay các cơ quan, doanh nghiệp đều rất quan tâm đến truyền thông và hướng đến truyền thông (đối nội và đối ngoại) chuyên nghiệp. Vì vậy, họ rất cần người làm báo chí, truyền thông chuyên nghiệp. Đây là cơ hội lớn cho các sinh viên báo chí mới ra trường...
Nguồn: https://baoquangnam.vn/nghe-bao-trong-ky-nguyen-so-thay-doi-de-tai-dinh-hinh-3157073.html
Bình luận (0)