Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Phan: Bao năm góp nhặt tiếng cười

Bên cạnh là cây bút trào phúng có đẳng cấp, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Phan (bút danh Hoàng Thiếu Phủ) còn là nhà biên kịch xuất sắc. Bộ phim Phạm Công - Cúc Hoa vào những năm cuối thập niên 1980 do anh viết kịch bản, nghệ sĩ Lưu Bạch Đàn làm đạo diễn đã tạo ra cơn sốt vé dữ dội.

Khán giả ùn ùn chen chân đến rạp và rướm lệ, khóc cười theo tài năng của dàn diễn viên Lý Hùng, Diễm Hương, Phương Dung, Công Hậu, Lê Công Tuấn Anh, Lương Thoại Mỹ…

Nhà văn Hoàng Thiếu Phủ qua nét vẽ của họa sĩ Angouleur Morris (Paris, Pháp - 1999)

ẢNH: TƯ LIỆU CỦA LÊ MINH QUỐC

Sau khi rời khỏi Hãng phim Giải phóng, về công tác tại NXB Trẻ, anh chuyên tâm tung hoành trong lĩnh vực sáng tác văn học trào phúng. Đây mới chính là thế mạnh, là sở trường của Hoàng Thiếu Phủ. Có thể nói, tên tuổi anh đã trở thành niềm tự hào của nền văn học châm biếm, lấy tiếng cười để góp phần thay đổi xã hội ngày một hướng thiện, tốt đẹp hơn.

Khi tác phẩm nổi tiếng Chuyện "cười" (NXB Trẻ, 2007) của anh được ấn hành, ta thấy từ "cười" trong ngoặc kép, sở dĩ như thế là như anh giải thích: "Tôi chỉ muốn mượn hình thức trào phúng của văn học để dễ bề khái quát những hiện tượng đáng giễu cợt, chê trách hoặc phẫn nộ, xót xa… Thậm chí có những mẩu chuyện chừng như đã được viết bằng nước mắt".

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Phan

ẢNH: GIA ĐÌNH CUNG CẤP

Tính từ 1984 là năm xem như mở đầu cho thời kỳ đất nước đổi mới, Hoàng Phủ Ngọc Phan bắt đầu viết "cười". Qua đó có thể thấy thời gian anh đã đồng hành và phản ánh sự thay đổi của xã hội thật bền bỉ. Và, ta cũng thấy được sức viết, khả năng nắm bắt thời sự của anh hết sức nhạy bén cùng thủ pháp gây cười với "cái nhìn lệch chuẩn" vô cùng độc đáo. Chính vì thế khi đọc tác phẩm của anh từ tiểu phẩm, truyện ngắn, thơ trào phúng… điếu, văn tế… luôn thấy ẩn ý sâu sắc, thâm trầm.

Về nghề, anh từng tâm tình: "Làm gì cũng vậy, "không thầy đố mày làm nên". Người mà tôi ngưỡng mộ như bậc "thái sư phụ" là cụ Tam nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến. Cái cười trong thơ văn của cụ vừa bình dân, vừa uyên bác; vừa bùng nổ vừa sâu lắng. Được như thế cái cười mới có trí tuệ văn học, không thì nó chỉ đạt được yêu cầu giải trí hoặc "xả xú-páp".

"Tiếng lành đồn xa", từ chỗ viết cho Tuổi Trẻ Cười, anh tiếp tục cộng tác thường xuyên với Báo Thanh Niên từ năm 1993. Hoàng Thiếu Phủ từng đứng trang cho chuyên mục cười của Thanh Niên với bút danh Ngọc Phang Lang, Hà Tiên Cô rất được bạn đọc yêu thích. Và chính từ những tiểu phẩm đã in trên Thanh Niên, sau này anh đã chọn in lại trong sách.

Trường hợp "ngang dọc múa bút" như Hoàng Phủ Ngọc Phan là một hiện tượng lạ trong nghề văn, bởi khi phê phán cái xấu qua tiếng cười chính là một sự dũng cảm. Là một bạn đọc ái mộ và cũng là đồng nghiệp, tôi xin tiễn biệt Hoàng Phủ Ngọc Phan bằng hai câu thơ tự bạch của chính anh: "Bao năm góp nhặt nụ cười/Mua vui cũng được một "vười" trống canh".

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Phan (hội viên Hội Nhà báo VN, hội viên Hội Điện ảnh VN, Hội viên Hội Nhà văn TP.HCM) sinh ngày 25.11.1940 tại Quảng Trị.

Trước năm 1975, ông công tác tại báo Cờ giải phóng (Huế), rồi Báo Thanh Niên của T.Ư Đoàn Thanh niên nhân dân cách mạng miền Nam VN ở R. Sau 1975, ông công tác tại Xí nghiệp phim Tổng hợp TP.HCM (Hãng phim Giải phóng). Từ năm 1986, ông công tác tại NXB Trẻ. Ông mất ngày 25.10.2025.

Các tác phẩm chính của ông: Tuyển tập truyện cười Hoàng Thiếu Phủ (1993), Quán ông đồ (2008), Dưới ánh hỏa châu (2012).

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Phan được tặng Huân chương Quyết thắng hạng 1; Huân chương chống Mỹ cứu nước hạng nhì; Huy chương Vì thế hệ trẻ; Huy chương Vì sự nghiệp Văn học nghệ thuật.

Nguồn: https://thanhnien.vn/nha-van-hoang-phu-ngoc-phan-bao-nam-gop-nhat-tieng-cuoi-185251026215930981.htm