Những bất cập trong quản lý, khai thác hệ thống đường cao tốc

Chú thích ảnh — Ảnh minh họa: TTXVN phát

Mặc dù hệ thống đường cao tốc là tài sản hạ tầng có giá trị cao, song công tác quản lý, khai thác vẫn còn nhiều bất cập. Vì vậy, làm thế nào để thống nhất định hướng quản lý khai thác đường cao tốc theo hướng hiện đại, bền vững, phù hợp với yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới là nội dung được đặt ra tại Hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm, nâng cao chất lượng quản lý khai thác đường cao tốc” do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) tổ chức ngày 14/10.

Theo ông Lê Hồng Điệp, Trưởng phòng Quản lý tổ chức giao thông (Cục Đường bộ Việt Nam), việc đưa vào khai thác 3.000 km đường cao tốc vào cuối năm nay thể hiện sự quan tâm, đầu tư rất lớn của Nhà nước đối với hạ tầng giao thông. Với suất đầu tư rất lớn, hệ thống đường cao tốc là tài sản hạ tầng có giá trị cao, song công tác quản lý, khai thác còn nhiều bất cập.

“Hiện tổ chức quản lý khai thác đường cao tốc còn chưa hợp lý, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, hiện đại. Trang thiết bị phục vụ quản lý khai thác đường cao tốc vẫn thiếu…”, Trưởng phòng Quản lý tổ chức giao thông thông tin.

Thống kê trong số hơn 2.200 km đường cao tốc đang khai thác, sử dụng bao gồm những đoạn tuyến phân kỳ đầu tư, còn những đoạn tuyến hai làn xe, không có dải phân cách cứng; sử dụng dải dừng xe khẩn cấp thay vì làn khẩn cấp liên tục; ánh sáng ban đêm, tầm nhìn hạn chế... khi phương tiện lưu thông trên cao tốc gặp sự cố, đặc biệt vào ban đêm; hay phương tiện dừng, đỗ chiếm phần đường xe chạy. Cùng với đó cảnh báo từ xa theo quy định không được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc rất dễ xảy ra tai nan giao thông.

Trưởng phòng Quản lý tổ chức giao thông cho rằng cần cải thiện trong hoạt động đầu tư, xây dựng và quản lý vận hành các công trình đường cao tốc, từ cơ chế chính sách đến nguồn lực và tổ chức thực hiện. Theo đó, rà soát, hoàn thiện các chính sách, quy định liên quan đến đầu tư xây dựng để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong việc ban hành và triển khai các chính sách đầu tư.

Cơ quan quản lý nhà nước cũng nghiên cứu hoàn thiện các quy định, tiêu chuẩn, định mức liên quan đến quản lý vận hành các công trình, đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả. Song song, có cơ chế phối hợp, chia sẻ thông tin giữa các đơn vị quản lý vận hành các công trình.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh cần tăng cường ứng dụng công nghệ, tự động hóa trong quản lý vận hành các công trình để nâng cao hiệu quả. Các hệ thống ITS, ETC, WIM để triển khai nhưng chủ yếu ở mức độ tuyến riêng lẻ, chưa kết nội thành mạng lưới điều hành tập trung. Dữ liệu vận hành chưa được chuẩn hoá và khai thác đầy đủ, thiếu cơ chế chia sẻ giữa các đơn vị, dẫn đến hiệu quả giám sát và dự báo chưa cao.

Về phía Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC), Tổng Giám đốc Phạm Hồng Quang đánh giá, hạn chế trong công tác quản lý khai thác đường cao tốc không chỉ ở vấn đề hạ tầng đường, phương tiện mà còn là ý thức người tham gia giao thông.

“Những hạn chế trên không chỉ mang tính kỹ thuật mà còn gắn với thể chế, tài chính, công nghệ, tổ chức và ý thức xã hội. Đây là những yếu tố có quan hệ hữu cơ với nhau: thiếu đồng bộ trong quy định và cơ chế tài chính sẽ làm giảm hiệu quả tổ chức; ứng dụng công nghệ không đi đôi với đào tạo nhân lực thì khó phát huy tác dụng; ý thức xã hội chưa cao sẽ làm gia tăng gánh nặng cho toàn bộ hệ thống quản lý khai thác”, Tổng Giám đốc VEC cho hay.

VEC đề xuất công tác quản lý khai thác đường cao tốc cần được định hình như một ngành chuyên nghiệp, hiện đại và bền vững, gắn chặt chẽ với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, ban hành bộ tiêu chuẩn kỹ thuật riêng cho đường cao tốc, bao gồm: quy trình bảo trì mặt đường ở tốc độ cao, yêu cầu an toàn ITS, tiêu chuẩn trung tâm điều hành, hệ thống phòng cháy chữa cháy, cứu hộ cứu nạn…

Công tác quản lý khai thác đường cao tốc có ý nghĩa quan trọng, không chỉ bảo đảm an toàn, thông suốt cho người và phương tiện, mà còn quyết định hiệu quả đầu tư, tuổi thọ công trình và hình ảnh văn minh, hiện đại của hệ thống hạ tầng giao thông quốc gia. Quản lý khai thác tốt chính là chìa khóa để tối ưu hóa lợi ích kinh tế - xã hội, đồng thời giảm thiểu chi phí duy tu, sửa chữa và bảo vệ tài sản quốc gia.