Nữ tiến sĩ bảo tồn nhiều nguồn gen thực vật quý

Với niềm đam mê khám phá và giữ gìn hệ sinh thái tự nhiên, bà cùng các cộng sự đã và đang nỗ lực thực hiện nhiều đề tài khoa học nhằm bảo tồn các loài thực vật quý trước nguy cơ tuyệt chủng.

Đóng góp nổi bật của Tiến sĩ Văn Thị Phương Như là cùng các cộng sự bảo tồn thành công cây cam thảo Đá Bia. Đây là loài dược liệu đặc hữu của vùng núi Đá Bia (xã Hòa Xuân), nổi tiếng với vị ngọt tự nhiên gấp nhiều lần đường mía và được ghi danh trong Sách Đỏ Việt Nam.

Từ năm 2018 - 2025, Tiến sĩ Văn Thị Phương Như là thành viên chủ chốt trong nhóm nghiên cứu thực hiện đề tài cấp tỉnh “Nghiên cứu quy trình nhân giống in vitro và đề xuất giải pháp bảo tồn cây cam thảo Đá Bia”. Sau một thời gian nghiên cứu, nhóm đã ứng dụng thành công phương pháp nhân giống in vitro (nuôi cấy mô) giúp nhân nhanh số lượng lớn cây giống khỏe mạnh trong điều kiện phòng thí nghiệm. Quy trình này đã cung cấp hàng ngàn cây giống cam thảo Đá Bia, được dùng để trồng tại rừng đặc dụng Đèo Cả và khu vực cao nguyên Vân Hòa.

Tiến sĩ Văn Thị Phương Như và cộng sự kiểm tra cây giống cam thảo Đá Bia được nhân thành công.

Tiến sĩ Văn Thị Phương Như cho biết: “Điểm mới của đề tài là những nghiên cứu về nhân giống in vitro cam thảo Đá Bia tại Việt Nam và trên thế giới chưa có. Trong quá trình thực hiện, nhóm đã khảo sát khu phân bố, nghiên cứu đặc điểm hình thái và bước đầu nhân giống thành công cam thảo Đá Bia, mở ra triển vọng mới cho việc bảo tồn, phát triển loài dược liệu quý này”.

Không chỉ góp phần nhân giống, bảo tồn cam thảo Đá Bia, Tiến sĩ Văn Thị Phương Như còn là chủ nhiệm đề tài khoa học cấp tỉnh “Nghiên cứu và phát triển cây chè Mã Dọ tại thị xã Sông Cầu” (nay thuộc xã Xuân Lộc). Đề tài đã được Hội đồng KH - CN tỉnh nghiệm thu vào cuối năm 2024. Sau đó, Sở KH - CN bàn giao kết quả cho Trung tâm Thông tin - Ứng dụng KH - CN Đắk Lắk, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Trung tâm Công nghệ nông nghiệp - sinh học La Hiêng (đơn vị chủ trì thực hiện đề tài)… để ứng dụng thực tiễn. Trong đó có 2.500 cây giống chè Mã Dọ nhân bằng phương pháp giâm cành và 2.500 cây giống in vitro; 10 kg chè Mã Dọ dạng sấy; quy trình nhân giống, trồng, chăm sóc, thu hoạch và chế biến sản phẩm cùng 19 chuyên đề khoa học chuyên sâu.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Minh (Trường Đại học Tây Nguyên) đánh giá cao kết quả đề tài, đặc biệt là công tác phục tráng, bảo tồn và trồng thực địa cây chè Mã Dọ, cũng như việc xây dựng quy trình sản xuất, chế biến hoàn chỉnh. Theo ông, những kết quả này không chỉ giúp bảo tồn và phát huy giá trị giống chè đặc hữu mà còn tạo hướng phát triển kinh tế bền vững, góp phần tái cơ cấu nông nghiệp và cải thiện đời sống người dân.

Bà Lâm Vũ Mỹ Hạnh, Phó Giám đốc Sở KH - CN cho biết, việc chuyển giao kết quả đề tài giúp các đơn vị sớm đưa ứng dụng vào thực tế sản xuất; đồng thời bổ sung dẫn liệu khoa học về đặc điểm sinh học và khả năng thích ứng của cây chè Mã Dọ, góp phần bảo tồn và phát triển loài cây này, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân khu vực phía Đông của tỉnh.

Không chỉ nghiên cứu, bảo tồn các loài thực vật hiếm, Tiến sĩ Văn Thị Phương Như còn thực hiện nhiều nghiên cứu về vi khuẩn nội sinh trong cây lúa và các vi sinh vật, ứng dụng trong nông nghiệp và xử lý môi trường.

Nguồn: https://baodaklak.vn/xa-hoi/202510/nu-tien-si-bao-ton-nhieu-nguon-gen-thuc-vat-quy-b390ec9/