OCOP 5 sao từ tơ tằm “sức bật” mới của một làng nghề trăm năm

(PLVN) - Không còn là sản phẩm đặc trưng của một làng nghề, “Chăn bông tơ tằm tự dệt” của nghệ nhân ưu tú Phan Thị Thuận (xã Hồng Sơn, TP Hà Nội) đã khẳng định vị trí trong hệ sinh thái OCOP quốc gia. Đây là một trong số ít mô hình thành công trong việc phát triển sản phẩm bản địa theo hướng kinh tế xanh và ứng dụng công nghệ đặc biệt “con tằm tự dệt”.

Sản phẩm nức tiếng từ sáng tạo trên nghề truyền thống

Từ một vùng đất từng đối mặt với nguy cơ mai một nghề truyền thống tại thôn Phùng Xá, xã Hồng Sơn, TP Hà Nội (trước sáp nhập là thôn Hạ, xã Phùng Xá, huyện Mỹ Đức), đã vươn lên thành điểm sáng trong hệ sinh thái OCOP của Thủ đô, với sản phẩm "Chăn bông tơ tằm tự dệt" đạt chuẩn OCOP 5 sao quốc gia. Phía sau thành công ấy là hành trình không mỏi nghỉ của nghệ nhân ưu tú Phan Thị Thuận - người khơi lại sức sống cho nghề dâu tằm trăm tuổi bằng sáng tạo độc nhất: công nghệ "con tằm tự dệt".

Sinh ra trong gia đình ba đời làm nghề, bà Thuận lớn lên cùng khung cửi và kén tằm. Nhưng chính khi chứng kiến sự suy tàn của làng nghề những năm 1980, bà càng nung nấu quyết tâm tìm lối đi mới. Đó không chỉ là giữ lại nghề, mà là làm mới nghề, đưa sản phẩm chạm tới những giá trị cao hơn về văn hoá, thẩm mỹ và sức khoẻ.

Người tiêu dùng thích thú tìm hiểu chăn bông tơ tằm tự dệt - sản phẩm OCOP 5 sao mang đậm dấu ấn sáng tạo làng nghề của nghệ nhân Phan Thị Thuận.

Ý tưởng để tằm tự nhả tơ thành tấm chăn tưởng như kỳ lạ, lại được hình thành từ chính những quan sát đời thường. “Tôi thiếu thợ, không có máy công nghiệp, mà thấy tằm có thể đan kén đều đặn, tại sao không thử?” – bà kể.

Thế là sau hàng trăm lần thử sai, bà thành công: tạo ra những tấm chăn bông tơ tằm mềm mịn, bền chắc mà hoàn toàn không cần can thiệp thô bạo từ con người. Cách làm ấy không chỉ tiết kiệm công đoạn, chi phí mà còn giữ nguyên sự sạch sẽ, nguyên bản của sợi tơ.

Công nghệ "con tằm tự dệt" đã tạo ra nhiều bước tiến mới trong chất lượng, quy trình sản xuất các sản phẩm từ tơ tằm của công ty TNHH Dâu tằm tơ Mỹ Đức (Hà Nội).

Chăn bông tơ tằm tự dệt - sản phẩm chủ lực của Công ty TNHH Dâu Tằm Tơ Mỹ Đức được ưa chuộng không chỉ vì độ tinh xảo mà còn nhờ khả năng chăm sóc sức khỏe làn da, giấc ngủ, độ thân thiện môi trường và phù hợp với xu hướng tiêu dùng xanh.

Năm 2023, sản phẩm chính thức được Hội đồng OCOP Trung ương công nhận đạt hạng 5 sao. Đây là minh chứng cho sự kết hợp giữa sáng tạo bản địa và tiêu chuẩn quốc gia.

Không dừng ở đó, bà Thuận còn là người Việt đầu tiên chinh phục thành công kỹ thuật dệt lụa từ tơ sen. Một chiếc khăn dài 1,7m cần tới gần 5.000 cuống sen và gần một tháng chế tác thủ công, đủ nói lên độ tinh tế, kiên nhẫn và sự trân trọng với thiên nhiên. Những sản phẩm như khăn, áo dài, tranh lụa từ tơ sen... vừa mang giá trị nghệ thuật cao, vừa tạo dấu ấn thương hiệu rất riêng cho làng nghề Phùng Xá trên bản đồ OCOP.

Phát triển vùng nguyên liệu, xây dựng hệ sinh thái OCOP bền vững

Điểm đặc biệt trong mô hình phát triển của Công ty TNHH Dâu Tằm Tơ Mỹ Đức không chỉ nằm ở sản phẩm, mà còn ở cách xây dựng vùng nguyên liệu và chuỗi giá trị khép kín. Ngay từ khi bắt tay khôi phục nghề, bà Thuận đã hiểu rõ rằng: không có vùng nguyên liệu sạch, không thể có sản phẩm sạch.

Bà Thuận là người đầu tiên dệt lụa thành công từ những cuống sen bỏ đi.

Vì vậy, bà tự tìm đất trồng dâu mới, tổ chức lại quy trình nuôi tằm, từ giống đến kỹ thuật ươm kén, phơi tơ, quay sợi. Hàng chục hộ dân địa phương được kết nối thành mạng lưới trồng dâu - nuôi tằm cung cấp nguyên liệu đầu vào, tạo công ăn việc làm và nâng cao thu nhập ổn định. Đến nay, hơn 2.000 lao động đã được tạo việc làm trực tiếp và gián tiếp thông qua hệ sinh thái nghề tằm - lụa - sen.

Không chỉ coi trọng khâu sản xuất, doanh nghiệp còn tiên phong áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn. Từ những thứ tưởng chừng bỏ đi như cành, lá dâu già, nhộng tằm, cuống sen, bà Thuận nghiên cứu phối hợp cùng các đơn vị đông y, trại nấm, đơn vị sản xuất phân vi sinh để tận thu, tái chế. Mỗi năm, doanh nghiệp thu được hơn 200 tấn phân hữu cơ, vừa dùng bón vùng nguyên liệu trồng dâu tằm, trồng sen, vừa bán ra thị trường, giúp giảm chi phí sản xuất, tăng thu từ phụ phẩm.

Các sản phẩm phụ như bông tẩy trang, khăn tay, gối tơ sen, tranh lụa sen… cũng lần lượt ra đời, bổ sung vào hệ sinh thái OCOP của doanh nghiệp, tạo sự đa dạng, phong phú và gia tăng giá trị từ một nguyên liệu gốc.

Các sản phẩm từ tơ tằm của Công ty TNHH Dâu Tằm Tơ Mỹ Đức.

Với hệ thống sản phẩm đa dạng, mức giá linh hoạt từ vài chục nghìn đến vài chục triệu đồng, Công ty TNHH Dâu Tằm Tơ Mỹ Đức đã chinh phục không chỉ thị trường trong nước mà còn được các đối tác từ Nhật, Đức, Saudi Arabia, Anh… đánh giá cao.

Giữa những thay đổi của đời sống nông thôn hiện đại, nghề dâu tằm ở Hồng Sơn đã không còn là câu chuyện giữ nghề cho có, mà là một cách để người dân gìn giữ cốt lõi văn hóa sống của mình bằng lao động thực chất, bằng đổi mới dựa trên truyền thống, và bằng cách phát triển vùng nguyên liệu từ chính mảnh đất quê hương. Tất cả những điều đó tạo nên một sản phẩm lụa tơ tằm quý giá, trở thành một “tấm danh thiếp” để sản phẩm OCOP Việt Nam bước ra thế giới.

***

"Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội”

Nguồn: https://baophapluat.vn/ocop-5-sao-tu-to-tam-suc-bat-moi-cua-mot-lang-nghe-tram-nam.html