QI ngành dệt may quyết định sản xuất hiện đại, hướng tới xuất khẩu

Cơ sở hạ tầng Chất lượng (QI) được đánh giá là xương sống đối với ngành dệt may trong thương mại quốc tế.

Ngành dệt may, với vai trò là một trong những ngành công nghiệp chủ lực của nhiều nước ASEAN, đang đối mặt với những thách thức lớn do sự thay đổi nhanh chóng của các quy định quốc tế về môi trường, tính bền vững và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Ảnh: TTXVN

Cơ sở hạ tầng Chất lượng (QI) và các thách thức về chất lượng đóng vai trò quan trọng trong hội nhập toàn cầu. QI được đánh giá là xương sống đối với ngành dệt may trong thương mại quốc tế, khi xuất khẩu dệt may của ASEAN ngày càng chịu ảnh hưởng bởi các sáng kiến quy định toàn cầu, tích hợp tính bền vững, truy xuất nguồn gốc kỹ thuật số và trách nhiệm xã hội vào các yêu cầu thương mại. Vì vậy, việc xác định QI rất quan trọng, xác định lại các điều kiện tiếp cận thị trường thông qua các tiêu chí bắt buộc đảm bảo chất lượng trong sản xuất dệt may hiện đại, hướng tới xuất khẩu.  

Tăng cường cơ sở hạ tầng Chất lượng (QI)

Hậu dịch COVID-19 đã định hình lại động lực thương mại toàn cầu thông qua một số thay đổi về cấu trúc, chuyển dịch sản xuất và đa dạng hóa chuỗi cung ứng cũng như nhận thức của người tiêu dùng về tuân thủ môi trường và xã hội ngày càng tăng. Ngành dệt may, với vai trò là một trong những ngành công nghiệp chủ lực của nhiều nước ASEAN, đang đối mặt với những thách thức lớn do sự thay đổi nhanh chóng của các quy định quốc tế về môi trường, tính bền vững và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Điều này cho thấy, khu vực ASEAN cần nhanh chóng xây dựng các chiến lược tăng cường cơ sở hạ tầng Chất lượng (QI) bởi tác động của QI đến năng lực cạnh tranh rất lớn.  
 
Ông Kyaw Soe Lwin, Phó Chủ tịch Ủy ban Tư vấn về Tiêu chuẩn và Chất lượng ASEAN nhấn mạnh: Ngành dệt may đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế ASEAN, là nguồn cung ứng, tạo sinh kế cho người dân và đóng góp đáng kể vào thành tích xuất khẩu của khu vực. Việc củng cố hạ tầng chất lượng trong các lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, công nhận và đánh giá sự phù hợp là yếu tố then chốt để bảo đảm rằng các sản phẩm của ASEAN đáp ứng kỳ vọng của thị trường toàn cầu và duy trì năng lực cạnh tranh.
 
Theo báo cáo của Ban Thư ký ASEAN, năm 2024, ngành dệt may đóng góp khoảng 8% GDP của ASEAN, chiếm 7% tổng kim ngạch xuất khẩu của ASEAN, với 4 nước xuất khẩu chính: Việt Nam, Indonesia, Thái Lan, Campuchia. Xuất khẩu của ASEAN sang Hoa Kỳ cao hơn 30 - 40% so với EU. Nhập khẩu từ EU/Hoa Kỳ vào khu vực ASEAN tăng chậm, tập trung vào hàng dệt may cao cấp, công nghệ, máy móc thử nghiệm, cho thấy sự phụ thuộc đầu vào chất lượng thượng nguồn của ASEAN. Tuy nhiên, may mặc chiếm ưu thế xuất khẩu của ASEAN nhưng chỉ tập trung vào giá trị gia tăng thấp, năng lực QI yếu trong khâu kéo sợi, nhuộm và hoàn thiện. Vì vậy, việc xây dựng và nâng cao nhận thức cơ sở hạ tầng Chất lượng (QI) cho khu vực ASEAN là bước đi chiến lược, trở thành yếu tố then chốt, quyết định giúp các doanh nghiệp dệt may ASEAN nâng cao khả năng cạnh tranh, đáp ứng các yêu cầu của thị trường xuất khẩu chính và hướng tới phát triển bền vững hơn.  
 
Tại cuộc họp "Nâng cao nhận thức về cơ sở hạ tầng chất lượng quốc gia cho ngành dệt may khu vực ASEAN" mới diễn ra, bà Đinh Thị Thủy, Trường Đại học Công Thương Hà Nội cho biết: Việc thực hiện QI với chuỗi 5 trụ cột liên kết gồm: Trụ cột “Tiêu chuẩn hóa”-"Đo lường"-"Công nhận"-"Đánh giá sự phù hợp"-"Giám sát thị trường" sẽ đảm bảo hiệu quả môi trường, an toàn hóa chất, không chứa các chất độc hại theo các tiêu chuẩn thế giới… nhằm thúc đẩy hợp tác khu vực về chất lượng, đáp ứng yêu cầu của các thị trường xuất khẩu chính, trong bối cảnh các quốc gia ASEAN đang nỗ lực hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Thời gian qua, nhiều quốc gia đã đa dạng hóa chuỗi cung ứng và chuyển dịch thị trường như một phần của chiến lược nhằm đa dạng hóa nguồn cung. Sự chuyển dịch này củng cố vai trò của ASEAN như một cơ sở sản xuất thay thế và có khả năng phục hồi trong mạng lưới dệt may toàn cầu.
 
Tuy nhiên, thách thức về kỹ thuật và tuân thủ QI để quản lý hóa chất phù hợp với thị trường xuất khẩu đang hạn chế sự tham gia của ASEAN vào các phân khúc dệt may giá trị cao, bền vững và kỹ thuật, nơi tuân thủ và chứng nhận là điều kiện tiên quyết để gia nhập thị trường. Do đó, việc nâng cao nhận thức và thực hiện QI để các chỉ số truyền thống như độ bền kéo, độ bền màu và độ ổn định kích thước được mở rộng với việc đảm bảo hiệu quả môi trường, an toàn hóa chất, không chứa các chất độc hại theo các tiêu chuẩn thế giới như: REACH, ZDHC MRSL, OEKO-TEX100. Ngoài ra, đảm bảo tính tuần hoàn và khả năng tái chế theo đánh giá vòng đời ISO 14040/44… và được xác minh thông qua đánh giá và chứng nhận sự phù hợp. 
 
Thúc đẩy hợp tác khung QI hài hòa xuất khẩu
 
Cơ sở hạ tầng chất lượng (QI) là yếu tố quyết định giá trị cao thay vì các nước xuất khẩu ASEAN trước đây mới chỉ dừng ở giá trị gia tăng thấp, QI là yếu tố quyết định hình thành năng lực cạnh tranh của ASEAN trên thị trường dệt may cao cấp. Các quốc gia đã hợp tác và có hệ thống QI mạnh như Việt Nam và Thái Lan đã ghi nhận giá trị xuất khẩu dệt may trung bình cao hơn 1,5 - 2 lần so với các quốc gia không có hệ thống QI, cho thấy sức mạnh của QI có mối tương quan trực tiếp với mức độ tinh vi trong xuất khẩu và khả năng tạo ra giá trị xuất khẩu. 
 
Vì vậy, việc đầu tư song song vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật và chuyển đổi số trong QI của khu vực ASEAN nên ưu tiên cả việc hiện đại hóa vật lý các phòng thí nghiệm và tích hợp số hóa các hệ thống chất lượng. Một “Nền tảng QI số” nên được phát triển để kết nối cơ sở dữ liệu phòng thí nghiệm được công nhận, hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm và chia sẻ chứng chỉ số giữa các quốc gia thành viên, góp phần nâng cao hiệu quả, hỗ trợ tính minh bạch trong chuỗi cung ứng khu vực. 
 
Các Hiệp định thương mại tự do FTA như: RCEP, CPTPP và EVFTA đang mở ra những không gian mới cho việc hội nhập tiêu chuẩn kỹ thuật và hợp tác QI, đưa cơ sở sản xuất của ASEAN phù hợp với các thị trường tiên tiến bởi lợi thế chung của khu vực ASEAN hiện nay không chỉ phụ thuộc nhân công giá rẻ mà ngày càng phụ thuộc vào đảm bảo chất lượng, sự tuân thủ hệ thống QI bền vững đáp ứng nhu cầu thị trường toàn cầu. Hiện nay, các quy định toàn cầu đang hướng tới các hệ thống QI dựa trên truy xuất nguồn gốc, trong đó mọi sản phẩm phải được định danh kỹ thuật số, an toàn về mặt hóa chất và có nguồn gốc đạo đức.
 
Ông Andrei Sbrisny, Điều phối viên Viện Vật lý Kỹ thuật liên bang Đức cho Dự án "Nâng cao nhận thức về cơ sở hạ tầng chất lượng quốc gia cho ngành dệt may khu vực ASEAN" cho biết: Thách thức kỹ thuật đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở ASEAN thường không được tiếp cận với các phòng thí nghiệm được công nhận theo tiêu chuẩn ISO/IEC 17025, dẫn đến việc phải kiểm tra lại và chi phí giao dịch cao hơn, do đó, việc liên kết chiến lược Khung QI ASEAN khuyến khích việc công nhận lẫn nhau (MRA) và tích hợp QI kỹ thuật số để giảm thiểu việc kiểm tra trùng lặp và cho phép chấp nhận chứng chỉ xuyên biên giới. 
 
Hiện việc xây dựng năng lực phát hiện chính sách PFAS (EU), nền tảng dữ liệu Hộ chiếu sản phẩm kỹ thuật số (DPP) và cơ sở dữ liệu tuân thủ kỹ thuật số được ưu tiên trong hợp tác khu vực, bởi thực tế, các quốc gia có phòng thử nghiệm được công nhận ISO/IEC 17025 cho thấy chi phí tuân thủ phi thuế quan thấp hơn 20 - 30% nên sự chậm trễ trong việc chấp nhận báo cáo thử nghiệm xuyên biên giới có thể làm tăng thêm 5 - 7 ngày thời gian thông quan xuất khẩu nên việc thiếu năng lực phân tích hóa học đối với PFAS, thuốc nhuộm azo... dẫn đến việc phải thuê ngoài mẫu cho các phòng thí nghiệm EU với chi phí lên tới 600 USD/xét nghiệm.

Cũng theo ông Andrei Sbrisny, những yêu cầu QI với các trụ cột không chỉ là rào cản tuân thủ mà còn là sự chuyển dịch để ngành dệt may hướng tới phát triển bền vững và có trách nhiệm, định hình lại tương lai của ngành và phát triển bền vững. Vì vậy, Dự án "Nâng cao nhận thức về cơ sở hạ tầng chất lượng quốc gia cho ngành dệt may khu vực ASEAN" tiếp tục hỗ trợ các quốc gia thành viên thực hiện đồng bộ để giải quyết khoảng cách về QI.

Nguồn: https://baotintuc.vn/kinh-te/qi-nganh-det-may-quyet-dinh-san-xuat-hien-dai-huong-toi-xuat-khau-20251114120629126.htm