Sản xuất giảm phát thải, hướng tới nông nghiệp xanh

Ngày 22/10, Bộ NN&MT tổ chức Hội nghị công bố Đề án "Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050" và tham vấn cho dự thảo Kế hoạch hành động triển khai đề án. Sự kiện công bố kế hoạch hành động đánh dấu bước đi cụ thể hóa cam kết của Việt Nam trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), thể hiện quyết tâm của ngành Nông nghiệp trong việc đạt mục tiêu giảm phát thải 30% khí nhà kính vào năm 2030, hướng tới nền nông nghiệp xanh, tuần hoàn và có trách nhiệm với môi trường toàn cầu.

Theo ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, đề án là cơ sở pháp lý quan trọng để ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật triển khai đồng bộ các mục tiêu, nhiệm vụ trong giai đoạn 2025-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Về các mục tiêu của đề án, tầm nhìn tới năm 2050, 100% diện tích các loại cây trồng chủ lực áp dụng quy trình kỹ thuật canh tác theo hướng giảm phát thải. Ngoài ra, xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa về phát thải trong trồng trọt, tích hợp với hệ thống giám sát quốc gia; xây dựng và phổ cập nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho các ngành hàng nông sản chủ lực. Ngành trồng trọt đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ góp phần giảm ít nhất 15% lượng phát thải khí nhà kính so với năm cơ sở 2020.

Tại địa phương, mỗi tỉnh, thành sẽ triển khai ít nhất 1-2 mô hình sản xuất trồng trọt giảm phát thải có thể nhân rộng, thí điểm tối thiểu 15 mô hình canh tác đủ điều kiện phát triển tín chỉ carbon. Hệ thống dữ liệu phát thải sẽ được đồng bộ với Hệ thống đăng ký quốc gia. Ngành sẽ đào tạo tối thiểu 3.000 cán bộ kỹ thuật, khuyến nông, nông dân và doanh nghiệp; xây dựng ít nhất 5 bộ tài liệu truyền thông nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi sản xuất theo hướng phát thải thấp.

Chia sẻ tại điểm cầu tỉnh Đồng Tháp, ông Lê Chí Thiện, Phó Giám đốc Sở NN&MT Đồng Tháp chia sẻ, thời gian qua, Đồng Tháp đã tiên phong triển khai 21 mô hình sản xuất lúa chất lượng cao giảm phát thải, giúp giảm 20-30% lượng nước tưới, tiết kiệm 15% chi phí và cắt giảm đáng kể lượng khí metan phát thải ra môi trường. Người dân và hợp tác xã trong tỉnh còn tận dụng vỏ trấu sản xuất biogas, dùng phụ phẩm làm phân hữu cơ, hướng tới nền nông nghiệp tuần hoàn, hiệu quả. Đặc biệt, tỉnh đã phối hợp với các tổ chức quốc tế phát triển mô hình lúa sinh thái và chuyển đổi các diện tích kém hiệu quả sang mô hình sản xuất giảm phát thải.

Tuy nhiên, theo ông Lê Chí Thiện, viện sản xuất giảm phát thải tại địa phương vẫn gặp không ít thách thức như thiếu nguồn lực đầu tư, cơ chế khuyến khích doanh nghiệp, chính sách tín dụng xanh hay hướng dẫn kỹ thuật cụ thể cho từng nhóm cây trồng.

Đại diện tỉnh Đồng Tháp mong muốn Bộ NN&MT sớm có cơ chế ưu tiên vốn hỗ trợ địa phương, ban hành quy trình chuẩn về kỹ thuật canh tác giảm phát thải, phát triển hệ thống quan trắc đất - nước phục vụ canh tác chính xác và xây dựng cơ chế thí điểm tín chỉ carbon. Về phía địa phương, Đồng Tháp xác định 5 nhóm giải pháp trọng tâm là đổi mới canh tác, tái chế phụ phẩm nông nghiệp, ứng dụng chuyển đổi số trong đo phát thải, phát triển kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi đất kém hiệu quả sang mô hình canh tác lúa giảm phát thải. Mỗi xã, phường trong tỉnh sẽ xây dựng ít nhất một mô hình nông nghiệp xanh hoặc tuần hoàn. Không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn, việc tích cực tham gia đề án còn thể hiện quyết tâm của Đồng Tháp trong chuyển đổi từ sản xuất truyền thống sang sản xuất xanh, bền vững.

Đại diện tỉnh Tây Ninh, bà Đinh Thị Phương Khanh, Phó Giám đốc Sở NN&MT đề xuất, để các địa phương sớm triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ được giao trong khuôn khổ Đề án, Bộ NN&MT cần sớm xây dựng bộ tiêu chí chuyển đổi cây trồng. Trong đó, xác định rõ mức độ giảm phát thải của từng loại cây trồng sau khi chuyển đổi, tạo căn cứ khoa học và thực tiễn để lựa chọn loại cây phù hợp với điều kiện canh tác và yêu cầu giảm phát thải.

Bà Đinh Thị Phương Khanh nhấn mạnh, đối với Tây Ninh, địa phương có diện tích trồng sắn lớn nhất cả nước, với khoảng 60.000ha và sản lượng đạt trên 2 triệu tấn mỗi năm, việc giảm phát thải trong sản xuất cây sắn là nhiệm vụ cấp thiết. Theo bà Khanh, Tây Ninh đang phối hợp với Bộ NN&MT thực hiện dự án canh tác tuần hoàn trên cây sắn. Do đó, tỉnh Tây Ninh cũng đăng ký tham gia mô hình trồng sắn phát thải thấp trong Đề án, làm mô hình mẫu để các địa phương khác có diện tích trồng sắn có thể học hỏi.

Góp ý tại hội nghị, TS Cao Đức Phát, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ NN&MT), Chủ tịch HĐQT Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai cho rằng, để quá trình chuyển đổi sang trồng trọt giảm phát thải đạt hiệu quả và bền vững, cần bổ sung 2 nhóm giải pháp lớn. Trước hết phải điều chỉnh cơ sở hạ tầng nông nghiệp nhằm đáp ứng yêu cầu mới của sản xuất xanh, đặc biệt là hệ thống thủy lợi cho cây lúa.

“Muốn giảm phát thải, hệ thống thủy lợi phải được đầu tư đồng bộ, vì chỉ khi rút nước kịp thời mới có thể thực hiện được các kỹ thuật canh tác phát thải thấp”, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhấn mạnh. Bên cạnh đó là kế hoạch huy động nguồn lực cho chuyển đổi trên phạm vi toàn quốc, bởi nếu chỉ trông chờ vào ngân sách thì khó có thể đi đường dài. Cần thống nhất quan điểm coi nông dân và doanh nghiệp là hai chủ thể trung tâm, vừa là người thực hiện, vừa là người hưởng lợi.

Khi thấy được lợi ích cụ thể và được hỗ trợ tháo gỡ khó khăn, họ sẽ chủ động tham gia, đặc biệt trong việc áp dụng tiến bộ kỹ thuật. Từ góc độ cơ cấu sản xuất, ông Phát cho rằng, hướng chính là chuyển từ cây phát thải cao sang cây phát thải thấp hoặc có khả năng hấp thụ carbon. Tuy nhiên, mọi sự chuyển đổi đều phải hướng đến mục tiêu lớn hơn là nâng cao thu nhập của người dân.

Nguồn: https://cand.com.vn/doi-song/san-xuat-giam-phat-thai-huong-toi-nong-nghiep-xanh-i785499/