Từ nhỏ, ông Krang đã quen với hình ảnh các già làng đục đẽo những khúc gỗ to thành các pho tượng dùng trong lễ bỏ mã. Năm 1988, khi theo chân già làng vào rừng kiếm gỗ, ông mới tiếp cận và bắt đầu học nghề. Ông học bằng cách quan sát cách làm của những người đi trước, tự thực hành và tích lũy kinh nghiệm. Đến năm 1990, ông đã hoàn thành bức tượng con khỉ đầu tiên.
“Khi chính tay tạc xong bức tượng đầu tiên và được dựng lên giữa sân lễ, tôi vừa run vừa mừng. Run vì không biết có ai chê, mừng vì lần đầu tiên sản phẩm mình làm ra được chấp nhận. Cảm giác đó khiến tôi càng muốn học thêm, làm nhiều hơn”-ông Krang nhớ lại.
Theo ông Siu Krang, để làm ra một pho tượng trước hết phải có gỗ tốt và phù hợp. Loại gỗ được chọn thường là gỗ chay hoặc cây chít bởi đây là loại gỗ vừa dễ đục đẽo, vừa bền lại không bị mối mọt. Thân gỗ phải thẳng, đều, có đường kính từ 25-35cm trở lên mới đủ để tạo hình người hoặc con vật. “Ngày xưa, đi rừng còn tìm được cây to. Giờ rừng cạn dần, không còn gỗ như trước nữa. Có khi mất cả tuần để tìm được một cây gỗ đúng ý”-ông Krang chia sẻ.
Hiện nay, do nguồn nguyên liệu gỗ tự nhiên cạn kiệt, ông Siu Krang chủ yếu tạc các tượng có kích thước nhỏ, vừa để phục vụ lễ bỏ mã trong làng, vừa để truyền dạy lại kỹ thuật tạc tượng cho thanh thiếu niên địa phương. Mỗi pho tượng do ông chế tác đều được thực hiện thủ công bằng rìu, dao và vài dụng cụ đơn giản.
Ông Krang cho biết, việc tạc tượng người là phức tạp nhất vì phải tính toán chuẩn xác tỷ lệ cơ thể, khuôn mặt, tư thế dáng đứng theo đúng biểu trưng văn hóa. Trong khi đó, tạc tượng con vật như: khỉ, chim, cóc... đơn giản hơn và dễ hoàn thành trong thời gian ngắn. Trung bình mỗi pho tượng mất khoảng 3 ngày để hoàn thiện gồm 3 bước chính: phác họa, đục tách và gọt giũa chi tiết. “Tạc tượng con vật dễ hơn tạc tượng người. Như con khỉ, con chim… không cần nét mặt gì hết, chỉ nhìn hình khối là làm được”-ông Siu Krang nói.
Không ít người gọi ông là “nghệ nhân” nhưng ông không nhận. Ông cho rằng, giữ được nghề đã là niềm vui lớn nhất. Với ông, việc tiếp tục truyền nghề không phải để mưu cầu danh hiệu, mà để bảo tồn một giá trị văn hóa đang dần bị lãng quên.
Theo ông Siu Krang, ngày càng ít người trẻ quan tâm đến nghề tạc tượng hay các kỹ năng truyền thống. Nhiều thanh niên trong làng đi làm xa hoặc dành thời gian cho công nghệ, mạng xã hội. “Bọn trẻ giờ mê điện thoại, mê mạng. Còn tạc tượng, đánh chiêng… thì ít đứa thích. Không ai giữ thì mất hết”-ông Siu Krang trăn trở.
Ngoài tạc tượng, ông Siu Krang còn thành thạo nghệ thuật đánh cồng chiêng và đan lát truyền thống. Trong giai đoạn 2017-2020, ông tích cực tham gia Hội thi Văn hóa-Thể thao các dân tộc thiểu số huyện Chư Sê, đóng góp nhiều tiết mục như: trình diễn cồng chiêng, thực hành tạc tượng và giới thiệu kỹ thuật đan lát của người Jrai.
Trao đổi với P.V, ông Siu Vông-Phó Chủ tịch UBND xã Hbông cho biết: Ông Siu Krang là một trong số rất ít người còn nắm vững kỹ thuật tạc tượng nhà mồ truyền thống tại địa phương. Những pho tượng do ông làm vẫn được sử dụng trong nghi lễ bỏ mã của người Jrai. Mỗi khi xã có sự kiện văn hóa, ông đều tham gia với vai trò nghệ nhân biểu diễn và hướng dẫn cộng đồng.
“Thời gian tới, chúng tôi sẽ phối hợp với những người am hiểu văn hóa truyền thống như ông Siu Krang để tổ chức các lớp truyền dạy nghề tạc tượng, đánh chiêng… cho thanh thiếu niên trong làng. Đây không chỉ là cách bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể mà còn giúp thế hệ trẻ hiểu hơn về giá trị bản sắc của dân tộc mình”-ông Vông nói thêm.
Nguồn: https://baogialai.com.vn/siu-krang-gin-giu-nghe-tac-tuong-post330066.html
Bình luận (0)