Sơn La củng cố hệ thống thủy lợi sau mùa mưa lũ

Ngành Nông nghiệp và Môi trường Sơn La đã rà soát, kiểm tra toàn bộ hệ thống thủy lợi nhằm đánh giá mức độ an toàn cho năm 2026.

Rà soát toàn bộ hệ thống hồ đập

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sơn La hiện có 111 hồ chứa thủy lợi lớn, vừa và nhỏ; trong đó có 86 hồ thuộc danh mục phải quản lý an toàn theo Nghị định 114/2018/NĐ-CP. Tất cả các hồ đều do Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi Sơn La trực tiếp quản lý, vận hành.

Ngoài ra, tỉnh còn hơn 2.400 công trình thủy lợi khác gồm đập dâng, phai tạm, kênh dẫn, trạm bơm, cửa lấy nước… phục vụ tưới cho trên 34.000 ha cây trồng, hơn 1.100 ha thủy sản, tưới ẩm 2.600 ha và cấp nước cho nhiều nhu cầu dân sinh - sản xuất khác.

Hệ thống công trình thuỷ lợi Sơn La đã góp phần tạo điều kiện phân bổ lại nguồn nước tự nhiên, điều hòa dòng chảy, cải tạo môi trường sinh thái. Ảnh: Nguyễn Nga.

Trước mùa mưa lũ 2025, các ngành chức năng đã kiểm tra định kỳ toàn bộ 111 hồ chứa. Kết quả cho thấy: 98 hồ đạt mức an toàn A, 13 hồ mức B, không có hồ nào nguy cơ mất an toàn cao. Tuy nhiên, một số công trình cần theo dõi chặt trong quá trình vận hành, như hồ Tho Lóong (Quỳnh Nhai) bị thấm nặng, phải tích nước hạn chế; hồ Noong La (thành phố Sơn La cũ) và Noong Giẳng (Thuận Châu) có hiện tượng biến dạng mái đập.

Toàn tỉnh hiện có 51 tràn xả lũ chưa được gia cố kiên cố và 66 hồ chưa đảm bảo năng lực xả lũ theo thiết kế. Đối với nhóm 30 hồ phải thực hiện kiểm định an toàn đập, hồ chứa nước bắt buộc, đến nay mới kiểm định được 8/30 công trình; cắm mốc phạm vi bảo vệ được 12/30 công trình. Các nhiệm vụ như lập quy trình bảo trì, bản đồ ngập lụt hạ du, hoàn thiện cơ sở dữ liệu hồ đập vẫn đang được triển khai.

Ông Lê Xuân Hùng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Tài nguyên nước, cho biết: Phần lớn hồ chứa thủy lợi trên địa bàn tỉnh được xây dựng từ những năm 1976 đến trước năm 2000, lại trải qua nhiều đợt thiên tai nên hiện trạng đã xuống cấp rõ rệt. Nhiều công trình chưa được đầu tư đồng bộ, hồ sơ kỹ thuật thất lạc qua nhiều lần chuyển giao. Chúng tôi đang rà soát, phân loại mức độ hư hỏng để lập kế hoạch bảo trì giai đoạn 2025-2030, ưu tiên hồ có nguy cơ cao và khu vực đông dân cư.

Trước mùa mưa lũ, Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi Sơn La đã phối hợp với các đơn vị, địa phương nạo vét, khơi thông dòng chảy tại các hồ đập thủy lợi. Ảnh: Nguyễn Nga.

Được biết, nhu cầu vốn bảo trì toàn tỉnh khoảng 383 tỷ đồng, nhưng nguồn ngân sách địa phương và nguồn tài chính khai thác hàng năm mới đáp ứng được một phần nhỏ. Hiện Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi Sơn La đang trích từ nguồn quản lý khai thác để thực hiện theo phương thức “cuốn chiếu” - vừa bảo trì, vừa xử lý các hạng mục xung yếu.

Tăng cường vận hành, bảo đảm an toàn cấp nước

Song song với đánh giá hiện trạng, các đơn vị quản lý đã tăng cường vận hành an toàn hồ đập, chủ động phương án ứng phó thiên tai, đảm bảo cấp nước tưới cho sản xuất và sinh hoạt.

Ông Nguyễn Xuân Trường, Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi Sơn La cho biết: Trước mùa mưa lũ, Công ty đã phối hợp với các ngành, đơn vị, chính quyền địa phương và người dân phát quang, nạo vét khơi thông dòng chảy; tháo dỡ, dọn dẹp vật cản trên và trước cửa tràn, bờ kênh, mương có nguy cơ làm ách tắc dòng chảy.

Trong mùa mưa lũ, tổ chức trực ban 24/24 giờ tại các hồ lớn; theo dõi chặt chẽ tình hình diễn biến thời tiết, mực nước hồ chứa trên các sông, suối vùng hạ du, vùng trũng thấp để chủ động phương án điều tiết, vận hành theo đúng quy trình.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La, mùa mưa lũ 2025, toàn tỉnh không ghi nhận thêm hồ nào phải dừng tích nước. Các hồ lớn như hồ bản Mòng, Chiềng Dong, Nà Ngặp… đã được lắp hệ thống quan trắc, cảnh báo tự động, hỗ trợ theo dõi an toàn công trình.

Thi công khơi thông tuyến mương tiêu thoát nước tại khu vực xung yếu, phục vụ ổn định nguồn nước tưới. Ảnh: Nguyễn Nga. 

Về lâu dài, để giảm áp lực cho hệ thống hồ đập và tăng khả năng ứng phó thiên tai, Sơn La chú trọng đầu tư nâng cấp hạ tầng thủy lợi. Trước mắt, giai đoạn 2021-2025, hơn 200 dự án đầu tư xây mới, nâng cấp, sửa chữa các công trình thủy lợi, phòng chống thiên tai, cấp thoát nước nông thôn đã được triển khai, với tổng kinh phí trên 700 tỷ đồng.

Tập trung vào các công trình trọng điểm như: Dự án thoát lũ từ Chiềng Sinh về trung tâm thành phố; dự án khắc phục ngập úng bản Phiêng Nghè; kè suối Nậm La giai đoạn II; kè chống sạt lở Suối Muội, Suối Tấc giai đoạn II; Dự án xây dựng Hồ Lăng Luông; hệ thống thủy lợi Nà Sản giai đoạn II....Những dự án này góp phần nâng cao năng lực điều tiết nước, giảm ngập úng - sạt lở, đồng thời cải thiện cảnh quan và môi trường sinh thái.

Bên cạnh đó, toàn tỉnh hiện đang vận hành 45 trạm đo mưa tự động, 5 trạm thủ công, 2 trạm đo mực nước và 2 trạm khí tượng tự động, kết nối với Đài Khí tượng thủy văn tỉnh, phục vụ cảnh báo sớm và điều hành vận hành hồ chứa.

Năm 2026, ngành Nông nghiệp và Môi trường Sơn La sẽ tiếp tục ưu tiên đảm bảo an toàn hồ chứa; tập trung nguồn lực sửa chữa, nâng cấp các công trình xuống cấp; hoàn thiện bản đồ ngập lụt hạ du và phương án ứng phó khẩn cấp; đồng thời củng cố năng lực phòng chống thiên tai từ cơ sở, hướng tới mục tiêu vận hành hệ thống thủy lợi an toàn, bền vững.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/son-la-cung-co-he-thong-thuy-loi-sau-mua-mua-lu-d783755.html