Tái diễn tình trạng lừa đảo, chiếm đoạt tài sản dưới hình thức “bắt cóc online”

Hiện nay, tình trạng “bắt cóc online”, đòi tiền chuộc vẫn diễn biến phức tạp, khó lường với nhiều thủ đoạn ngày càng tinh vi. Theo báo cáo của Bộ Công an từ giữa năm 2024 đến 8/2025 đã có 50 nạn nhân được được giải cứu thành công. Tất cả đều từ 18 đến 22 tuổi, chủ yếu là học sinh, sinh viên và nữ giới chiếm đến 90%...

Công an tỉnh Tuyên Quang tuyên truyền pháp luật cho các em học sinh. Ảnh: Thắng Chung

Nhiều “chiêu trò” sử dụng công nghệ số

Công an phường Hòa Xuân (thành phố Đà Nẵng) vừa giải cứu thành công một nam sinh viên bị các đối tượng mạo danh công an, viện kiểm sát đe dọa dẫn đến hoảng loạn. Trước đó, các cán bộ công an phường nhận được tin báo của một người phụ nữ về việc em trai mình, một sinh viên năm nhất, có biểu hiện bất thường, nghi bị lừa đảo qua điện thoại.

Ngay lập tức, lực lượng công an phường đã vào cuộc xác minh và phát hiện nam sinh đang ở một mình trong phòng của một nhà nghỉ trên đường Phạm Hùng. Thời điểm được tìm thấy, nạn nhân rất hoảng loạn, đồng thời thực hiện cuộc gọi video theo chỉ dẫn của các đối tượng lừa đảo trên mạng. Cụ thể, các đối tượng giả danh cán bộ công an đe doạ nạn nhân có tham gia vụ án rửa tiền, mua bán ma tuý và yêu cầu tìm nơi yên tĩnh để gọi zalo, zoom để cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng để phục vụ công tác điều tra… Bằng các biện pháp nghiệp vụ, các cán bộ công an đã kịp thời phát hiện và giúp nam sinh viên ổn định tâm lý để nhận thức rõ mình là nạn nhân bị “bắt cóc online”.

Không chỉ đe doạ các nạn nhân khi đang tham gia các vụ án ma tuý, mua bán người… nhiều đối tượng còn sử dụng thủ đoạn “bắt cóc online” dưới hình thức giả mạo thông báo học bổng du học quốc tế. Nguyên nhân do nhiều học sinh cuối cấp, sinh viên năm cuối muốn tìm cơ hội du học quốc tế theo các chương trình học bổng từ 30% đến 70%, thậm chí là học bổng toàn phần. Nắm bắt được xu hướng này, các đối tượng đã lên kịch bản lừa đảo vào các học sinh, sinh viên đang có nhu cầu.

Em T, một học sinh lớp 12 một trường THPT ở Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ, trong những ngày cuối tháng 10, em đã bị dụ dỗ tham gia “ Chương trình học bổng du học Anh” với gói học bổng toàn phần. Nhân viên tư vấn cũng giới thiệu khi tham gia, học sinh T sẽ được đào tạo miễn phí chuẩn tiếng Anh trình độ B2 khung châu Âu. Nếu học giỏi sẽ được đơn vị hỗ trợ học lấy bằng tiến sĩ và có cơ hội trở thành công dân nước Anh… Để được tham gia và “giữ chỗ”, gia đình T phải nộp các khoản phí hoàn thiện hồ sơ ban đầu 30 triệu. Tin tưởng, gia đình T đã chuyển số tiền nêu trên vào một tài khoản cá nhân mà nhân viên tư vấn du học cung cấp. Tuy nhiên, sau khi chuyển tiền các số điện thoại, zalo nhân viên tư vấn đều bị chặn liên lạc, thậm chí là facebook cá nhân cũng bị xoá sạch.

Để dụ dỗ được các học sinh, sinh viên mắc bẫy các chương trình du học, các đối tượng thường vẽ ra kịch bản “bánh ngọt” nhằm thao túng tâm lý về những ngôi trường quốc tế, chính sách học phí và sinh hoạt bên nước ngoài; chế độ đãi ngộ và những công việc sau khi tốt nghiệp. Điều quan trọng là nhiều chương trình hỗ trợ miễn phí trong quá trình học. Khi các sinh viên, học sinh “say” trong những giấc mộng du học quốc tế, các đối tượng mới hướng tới việc yêu cầu chứng minh nguồn lực tài chính. Liều lĩnh hơn khi các đối tượng còn “xui” các bạn trẻ mở két gia đình, bán vàng, đô la để gửi vào tài khoản mà đối tượng cung cấp để sớm lấy học bổng. Nếu các học sinh không đồng ý, bọn chúng sẽ đe doạ số tiền, trang sức đó có liên quan đến vụ án ma tuý… Nếu muốn bố mẹ và người thân được an toàn, không bị khởi tố thì nhanh chóng chuyển tiền cho các đối tượng. Đặc biệt, trước khi thực hiện chiêu trò lừa đảo kiểu “xoay chong chóng”, các đối tượng đều dẫn dụ nạn nhân đến những nơi vắng vẻ, thậm chí đến các nhà nghỉ, khách sạn và trao đổi qua zalo, zoom để nghe hướng dẫn, làm theo…

Về vấn đề này, các đơn vị nghiệp vụ Công an thành phố Hà Nội cũng chỉ rõ kịch bản lừa đảo “bắt cóc online” dù dưới hình thức nào cũng thường trải qua năm bước, gồm: Thu thập thông tin cá nhân; tấn công tâm lý; cô lập nạn nhân; chiếm đoạt tài sản và xóa dấu vết. Quá trình thực hiện lừa đảo, các đối tượng thường mặc đồng phục mạo danh các cơ quan, như: công an, viện kiểm sát, toà án và sử dụng công nghệ AI, Deepface để tạo giọng nói, khuôn mặt; tạo các bằng chứng giả mạo như biên bản, giấy triệu tập…

Công an tỉnh Tuyên Quang tuyên truyền cho người dân, kịp thời ngăn chặn vụ lừa đảo
trên không gian mạng. Ảnh: Thắng Chung

Mở rộng công tác tuyên truyền

Theo một cán bộ công an ở Hà Nội, trước đây các đối tượng lừa đảo thường sử dụng chiêu trò giả danh cán bộ lực lượng chức năng công an, toà án gọi điện đe doạ nạn nhân có liên quan đến những vụ án rửa tiền, buôn bán ma túy, mua bán người… và đề nghị chuyển tiền vào tài khoản để không bị điều tra. Tuy nhiên, những tháng gần đây, các đối tượng lừa đảo thường dùng thủ đoạn “bắt cóc online” giả danh lực lượng chức năng gọi điện trực tiếp cho các học sinh, sinh viên … liên quan các vụ án nghiêm trọng. Sau đó, các đối tượng sẽ hướng dẫn các nạn nhân đến các nơi kín đáo, như: Nhà nghỉ, khách sạn và yêu cầu cắt đứt mọi liên lạc, đe dọa phải giữ bí mật tuyệt đối với gia đình; đồng thời, hướng dẫn nạn nhân tự tạo dấu vết bị hành hung trên cơ thể và thực hiện các cuộc gọi cho người thân thông báo bị bắt cóc.

Để người nhà nạn nhân tin tưởng, nhanh chóng gửi tiền chuộc, các đối tượng thường ép nạn nhân tự gửi các hình ảnh bị bắt cóc, đe doạ chặt ngón tay, đăng tải các hình ảnh, clip nhạy cảm của nạn nhân lên mạng. Sau khi gia đình nạn nhân chuyển tiền chuộc thì các đối tượng cắt đứt liên lạc để mặc nạn nhân hoảng loạn ở nơi vắng vẻ.

Theo Tiến sĩ Hà Mỹ Hạnh, Trưởng Khoa Chính trị và Tâm lý giáo dục, Trường Đại học Tân Trào, tỉnh Tuyên Quang, hiện nay học sinh, sinh viên tiếp cận mạng xã hội ngày càng sớm, điều đó khiến các em có nguy cơ cao bị lừa đảo, bắt nạt và thậm chí bị đe dọa trên không gian mạng. Điển hình là hiện tượng “bắt cóc online” - một thuật ngữ dùng để chỉ hành vi lừa dối, dụ dỗ hoặc đe dọa để ép buộc các em làm theo yêu cầu của kẻ xấu, với mục đích cuối cùng là đòi tiền chuộc hoặc chiếm đoạt tài sản của gia đình.

Tiến sĩ Hà Mỹ Hạnh phân tích thêm, các đối tượng tội phạm mạng thường lợi dụng tâm lý non nớt, cả tin của học sinh, sinh viên để thực hiện hành vi. Chúng tiếp cận qua các nền tảng phổ biến như Facebook, Zalo, TikTok, thậm chí qua các ứng dụng học tập trực tuyến. Ban đầu, chúng tạo dựng lòng tin bằng cách giả danh bạn bè, thầy cô, người thân hoặc cán bộ cơ quan nhà nước. Sau đó, bằng nhiều thủ đoạn tinh vi như cắt ghép hình ảnh, giả giọng nói, gửi video dàn dựng cho thấy nạn nhân bị bắt cóc, các đối tượng khiến cha mẹ, người thân hoảng loạn và nhanh chóng chuyển tiền theo yêu cầu.

“Các em học sinh, sinh viên thường thiếu kỹ năng phản ứng trong tình huống khẩn cấp, dễ bị thao túng tâm lý, đặc biệt là khi nghe những lời đe dọa như ‘sẽ bị hại’, ‘sẽ tung hình ảnh xấu’, hoặc ‘gọi cho bố mẹ để đòi tiền’. Trong trạng thái sợ hãi, nhiều em đã vô tình cung cấp thông tin cá nhân, số điện thoại người thân, thậm chí thực hiện các yêu cầu của kẻ xấu” - Tiến sĩ Hà Mỹ Hạnh chia sẻ.

Thượng tá Phí Đức Hòa, Phó Trưởng Phòng An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm công nghệ cao, Công an tỉnh Tuyên Quang cho biết, thời gian qua, Công an tỉnh đã chủ động phối hợp tổ chức nhiều đợt tuyên truyền sâu rộng, các chiến dịch như “Không 1 mình - Trực tuyến an toàn” nhằm nâng cao nhận thức cho người dân, đặc biệt là tại cơ sở…

Công an tỉnh Tuyên Quang khuyến cáo: các cơ quan công an, viện kiểm sát hoặc toà án không làm việc, điều tra vụ án qua điện thoại hoặc các mạng xã hội, như: Zalo, viber, facebook… Tất cả mọi hoạt động điều tra các vụ án đều được thực hiện tại các cơ quan công an, viện kiểm sát và toà án. Để bảo vệ thông tin cá nhân, tránh bị kẻ gian lợi dụng lừa đảo người dân tuyệt đối không cung cấp tài khoản ngân hàng, ảnh chân dung, căn cước công dân qua điện thoại, mạng xã hội. Luôn giữ kết nối thông tin và không nên tự cách ly bản thân với gia đình, người thân.

Cơ quan công an cũng lưu ý, phụ huynh cần cảnh giác trước những yêu cầu xin tiền bất thường từ con em mình qua tin nhắn hoặc mạng xã hội, đặc biệt là khi nội dung thể hiện sự “khẩn cấp” hoặc “bí mật”. Khi nhận được các thông báo về học bổng, trúng tuyển du học, tuyển sinh quốc tế, cần kiểm tra tính xác thực với nhà trường, cơ quan quản lý giáo dục, không vội vàng chuyển tiền chỉ dựa trên lời hứa của người tư vấn “sẽ trả lại tiền sau khi xác minh”. Trường hợp nếu nhận được thông tin người thân bị bắt cóc, yêu cầu chuyển tiền “chuộc” cần bình tĩnh, xác minh thông tin, đồng thời báo ngay cho cơ quan công an để được hướng dẫn trợ giúp.

Ngọc Hiếu-Hải Chung

Nguồn: https://nhandan.vn/tai-dien-tinh-trang-lua-dao-chiem-doat-tai-san-duoi-hinh-thuc-bat-coc-online-post920991.html