Thay đổi nhận thức để tránh xung đột voi-người

Người dân tại xã Mã Đà, huyện Vĩnh Cửu, được tuyên truyền về hành vi của voi rừng và cách xử lý tình huống khi gặp voi rừng. Ảnh: B.Nguyên

Tuy nhiên, tình trạng xung đột voi - người ngày càng gay gắt, cần triển khai ngay các giải pháp khẩn cấp, đồng thời có các giải pháp trước mắt cũng như lâu dài giải quyết vấn đề trên. Trong đó, công tác tuyên truyền, tập huấn nhằm thay đổi nhận thức của các lực lượng chức năng cũng như người dân trong xử lý tình huống khi va chạm với voi rừng, nhằm tránh xung đột rất quan trọng.

Đồng Nai có đàn voi lớn thứ 2 cả nước

Voi rừng sinh sống và hoạt động chủ yếu tại khu vực rừng tự nhiên thuộc các huyện Vĩnh Cửu, Định Quán và Tân Phú. Thời gian qua, Đồng Nai đã triển khai hiệu quả nhiều chương trình bảo tồn voi. Cụ thể, hàng rào điện bảo vệ voi (nằm trong dự án khẩn cấp bảo tồn voi của tỉnh) đi vào hoạt động đã phát huy tốt hiệu quả, hạn chế xung đột giữa voi và người so với giai đoạn trước năm 2009. Từ năm 2020-2023, chương trình thí điểm sống chung hài hòa giữa người và voi được triển khai. UBND các huyện Tân Phú, Định Quán, Vĩnh Cửu đã thành lập các tổ, đội phản ứng nhanh bảo tồn voi.

Theo đánh giá của Tổ chức Thế giới nhân đạo cho động vật tại Việt Nam, nhờ làm tốt công tác bảo tồn, quần thể voi của Đồng Nai hiện có 27 cá thể, tăng gần gấp đôi so với giai đoạn đầu. Quần thể voi của Đồng Nai, trong đó có nhiều con mới sinh, thể trạng của voi rất tốt, đạt từ 7-8/10 điểm.

Ông Đoàn Hoài Nam, Phó cục trưởng Cục Lâm nghiệp và kiểm lâm, mong muốn các chính quyền địa phương, các chủ rừng tham gia công tác bảo tồn voi, nhất là tích cực triển khai cô ng tác tuyên truyền để thay đổi nhận thức của người dân, tránh xung đột giữa người - voi.

Tuy nhiên, tình hình xung đột giữa voi - người vẫn thường xảy ra. Cụ thể, trong năm 2024, voi rừng xuất hiện 179 lần, gây ra 105 trường hợp thiệt hại về hoa màu. Trong 5 tháng đầu năm 2025, voi rừng xuất hiện 130 lần, gây ra 70 trường hợp thiệt hại về hoa màu. Về xung đột trực tiếp với người, năm 2023, có 1 người dân ở xã Thanh Sơn khi xua đuổi voi bị tấn công làm bị thương nhẹ. Đặc biệt, vào ngày 3-6, một người dân tại xã Mã Đà, huyện Vĩnh Cửu đã thiệt mạng khi xảy ra xung đột với voi rừng. Tuy có hàng rào điện nhưng voi rừng vẫn đạp gãy cột hàng rào điện và đi qua hàng rào vào khu vực sản xuất của người dân để ăn các loại nông sản như: xoài, mít, sầu riêng, chuối, bắp... Hàng rào điện bị gãy, đổ đều được bảo trì, khắc phục kịp thời, để đảm bảo hoạt động.

Ông Ngô Văn Vinh, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đồng Nai, cho biết tài sản của người dân bị thiệt hại do voi rừng được thống kê và hỗ trợ. Cụ thể, trong 2 năm 2019 và 2020, huyện Định Quán đã hỗ trợ cho người dân bị thiệt hại với khoảng 5 tỷ đồng. Giai đoạn 2020-2023, huyện Vĩnh Cửu hỗ trợ 850 triệu đồng. Tuy nhiên, việc hỗ trợ này chậm. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến sự xung đột giữa người - voi ngày càng nghiêm trọng.

Hành động khẩn cấp chống xung đột người - voi

UBND tỉnh vừa có buổi làm việc với các sở, ngành, tổ chức bàn giải pháp bảo tồn voi, tránh xung đột voi - người trên địa bàn Đồng Nai.

Bà Nguyễn Thị Mai, đại diện Tổ chức Thế giới nhân đạo cho động vật tại Việt Nam, chỉ ra thực tế, trên báo cáo ghi nhận ý kiến của người dân cung cấp về các trường hợp xung đột voi - người, biện pháp xua đuổi đàn voi thân thiện. Nhưng thực tế, những trường hợp xung đột voi - người, voi thường bị người hò hét, tạo tiếng động lớn, dồn dập, bị dùng đồ vật sắc nhọn, gạch đá ném để xua đuổi... Voi là loài vật thông minh. Cách ứng xử của con người sẽ tạo ra sự xung đột hay không giữa voi - người. Nếu chúng ta tăng tính bạo lực trong việc xua đuổi voi sẽ làm tình trạng xung đột ngày càng phức tạp hơn, mật độ dày hơn. Ở đây, con người phải hiểu con voi hơn để có thái độ ôn hòa khi va chạm với voi.

Theo đó, Tổ chức Thế giới nhân đạo cho động vật tại Việt Nam đề xuất nhóm giải pháp được chia ra làm nhiều cấp độ gồm: nhóm giải pháp khẩn cấp, ngắn hạn và dài hạn tập trung vào các nội dung: đề xuất cơ chế hỗ trợ kịp thời cho người dân bị thiệt hại do động vật rừng gây ra; tổ chức tập huấn cho người dân, lực lượng kiểm lâm về nguyên tắc an toàn khi xuất hiện voi rừng; cải tao sinh cảnh khu vực bên trong hàng rào điện; dựng mô hình thí điểm rừng kiểu mẫu thúc đẩy chung sống hài hòa với voi; duy trình hàng rào điện và cộng đồng hóa việc bảo vệ hàng rào điện...

Trong đó, công tác tuyên truyền, tập huấn nhằm giúp người dân hiểu được tầm quan trọng của việc bảo vệ voi rừng, các nguyên tắc an toàn khi gặp voi rừng, các biện pháp giúp con người và voi cùng chung sống hài hoà trong bối cảnh cần giảm thiểu xung đột voi - người. Ngoài ra, các lực lượng kiểm lâm, Tổ phản ứng nhanh bảo vệ động vật hoang dã tại các huyện Vĩnh Cửu, Tân Phú, Định Quán cần được tập huấn về các nội dung liên quan đến công tác bảo tồn voi rừng nhằm nâng cao hiểu biết về voi rừng, quản lý xung đột theo hướng chung sống hài hoà giữa voi - người; tăng cường kỹ năng tuyên truyền và năng lực hỗ trợ cộng đồng trong việc điều phối và điều hướng voi quay lại rừng.

Bình Nguyên

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/kinh-te/202506/thay-doi-nhan-thuc-de-tranh-xung-dot-voi-nguoi-61b4439/