Thể thao Việt Nam làm gì để thoát tụt hậu?

VĐV bắn cung thiếu mũi tên, không có khoa học kỹ thuật được áp dụng trong quá trình tập luyện - Ảnh: HOÀNG TÙNG

Ngày 15-10-2024, Chính phủ đã phê duyệt "Chiến lược phát triển thể dục thể thao Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045". Đây là kim chỉ nam trong việc định hướng phát triển thể thao Việt Nam (TTVN) trong tương lai.

Sau khi chiến lược được phê duyệt, hàng loạt chương trình, đề án đang được triển khai để hiện thực hóa các mục tiêu. Trong năm 2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ hoàn thành xây dựng "Chương trình phát triển các môn thể thao trọng điểm chuẩn bị tham dự các kỳ Olympic, Asiad giai đoạn 2026-2046".

Nhất SEA Games, ra Asiad, Olympic "tắt điện"

Theo dự thảo "Chương trình phát triển các môn thể thao trọng điểm chuẩn bị tham dự các kỳ Olympic, Asiad giai đoạn 2026-2046", những năm qua TTVN đã có sự tiến bộ song kết quả tại Olympic, Asiad còn khiêm tốn, có dấu hiệu tụt hậu trước nhiều nền thể thao mạnh của châu Á, thế giới.

Tại đấu trường Olympic thành tích không ổn định, đi xuống. Tại Olympic London 2012, TTVN có 18 VĐV giành vé đến thế vận hội, giành được 1 HCĐ môn cử tạ. Ở Olympic Rio 2016, TTVN có 23 VĐV tham dự, giành được 1 HCV và 1 HCB ở môn bắn súng do công của xạ thủ Hoàng Xuân Vinh. Tuy nhiên đến Olympic Tokyo 2020 và Paris 2024, TTVN chỉ có lần lượt là 18 và 16 VĐV giành vé tham dự, không có huy chương nào. 

Điều này cũng xảy ra tương tự tại Asiad. Thành tích cụ thể của TTVN tại các kỳ Asiad gần đây như sau: Asiad 2014 giành được 1 HCV; Asiad 2018 giành được 4 HCV; Asiad 2022 (tổ chức năm 2023) giành được 3 HCV. Mặc dù TTVN luôn đứng tốp 3 SEA Games (đại hội thể thao Đông Nam Á), thậm chí nhiều kỳ vươn lên vị trí số 1, 2 nhưng thành tích ở đấu trường Asiad, Olympic thường chỉ đứng thứ 5 - 6 Đông Nam Á.

Nguyên nhân chính được cho là TTVN thiếu một chương trình cấp quốc gia về đào tạo lực lượng VĐV, tập trung nâng cao thành tích ở những môn trọng điểm chuẩn bị Olympic, Asiad. Chương trình phát triển các môn thể thao trọng điểm chuẩn bị tham dự các kỳ Olympic, Asiad giai đoạn 2026-2046 vì thế được xây dựng nhằm thực hiện mục tiêu trên.

Chương trình được tiến hành trên cả nước, kinh phí tập trung tăng cường cho đội tuyển trẻ, tuyến năng khiếu và những VĐV tuyến 2 được tập huấn nước ngoài, thi đấu quốc tế. Hiện nay cả nước có 22.000 VĐV các tuyến. Đáng chú ý, các VĐV không có quốc tịch Việt Nam nhưng có đủ điều kiện nhập tịch, có tài năng cũng là một trong các đối tượng đầu tư của chương trình mục tiêu Olympic, Asiad.

VĐV bắn súng thiếu đạn, thiếu trang thiết bị tập luyện là tình trạng đã diễn ra triền miên nhiều năm - Ảnh: HOÀNG TÙNG

VĐV đông nhưng không tinh, trình độ HLV hạn chế

Theo đánh giá của ngành thể thao, VĐV Việt Nam dù đông nhưng hiếm VĐV có đủ trình độ cạnh tranh HCV Asiad, tiếp cận huy chương Olympic. Điều này đến từ rất nhiều yếu tố trong đó từ việc tuyển chọn, đầu tư, chế độ đãi ngộ.

Ở đấu trường Olympic, VĐV Việt Nam vượt qua vòng loại đã khó chứ chưa nói giành huy chương. Cục TDTT nhận định trong 4 HCV Asiad 2018 của đoàn TTVN thì có đến 2 HCV đến từ môn silat. Năm 2018 Indonesia là chủ nhà của Asiad mà môn này là quốc võ của Indonesia.

Thế nên ngay đến Asiad 2022, silat đã không có trong chương trình thi đấu. Tại Asiad 2022, TTVN giành 27 huy chương trong đó có 3 HCV, 5 HCB, 19 HCĐ, xếp 21/45 quốc gia và vùng lãnh thổ châu Á. Điều này cho thấy VĐV Việt Nam đông nhưng quá ít VĐV đủ trình độ vươn lên giành HCV châu Á.

Trình độ HLV cũng được đánh giá là hạn chế từ trong nước đến chuyên gia nước ngoài. Hiện lương của HLV nước ngoài tại Việt Nam chỉ trung bình từ 3.000 - 4.000 USD/tháng. Chỉ duy nhất chuyên gia bắn súng Park Chung Gun (người đã chấm dứt hợp đồng năm 2024) là được trả 6.000 USD/tháng. Với mước lương này TTVN không thể thuê chuyên gia giỏi.

Chế độ chính sách đối với thể thao thành tích cao hạn chế, cào bằng. Hiện một VĐV đỉnh cao của Việt Nam nhận trung bình tiền lương 7 triệu đồng/người/tháng. Chế độ đãi ngộ đối với các VĐV giành thành tích cao tại Asiad, Olympic chưa tương xứng với cống hiến, không tạo được động lực để VĐV phấn đấu. 

Một VĐV giành HCV Asiad hay Olympic nhưng khi lên tập trung đội tuyển quốc gia cũng chỉ được nhận lương hơn 7 triệu đồng/tháng. Tiền dinh dưỡng hạn chế, VĐV chỉ có thể được ăn no chứ thiếu chất, thiếu các thực phẩm bổ sung cần thiết.

Ngành thể thao cho biết cần tối thiểu 6.000 - 8.000 USD/tháng để thuê một chuyên gia nước ngoài có trình độ chuyên môn tương đối. Hiện ngành cần ít nhất 35 - 40 chuyên gia.

VĐV đấu kiếm thiếu kiếm đạt tiêu chuẩn thi đấu quốc tế là việc diễn ra nhiều năm qua - Ảnh: NAM TRẦN

Đầu tư trọng điểm 17 môn thể thao

"Chương trình phát triển các môn thể thao trọng điểm chuẩn bị tham dự các kỳ Olympic, Asiad giai đoạn 2026-2046" do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng vì thế cần sớm được hoàn thiện và triển khai. 

Mục tiêu của chương trình trong giai đoạn 2025 - 2030 là duy trì trong tốp 3 tại các kỳ SEA Games và trong tốp 20 tại các kỳ Asiad. Trong đó phấn đấu đạt từ 5-7 HCV Asiad, có huy chương Olympic và Paralympic. Bóng đá nam trong tốp 10 châu Á và bóng đá nữ trong tốp 8 châu Á.

Hằng năm tuyển chọn khoảng 350 - 400 VĐV các đội tuyển thể thao quốc gia. Tuyển chọn và tập trung đầu tư đào tạo cho 175 - 180 VĐV trẻ xuất sắc ở 17 môn thể thao trọng điểm: điền kinh, bắn súng, bắn cung, đấu kiếm, cử tạ, boxing, thể dục dụng cụ, xe đạp, taekwondo, vật, judo, karate, wushu, đua thuyền, bơi, cầu lông, cầu mây.

Giai đoạn 2031-2046: thường xuyên duy trì trong tốp 2 tại các kỳ SEA Games, trong tốp 15 tại các kỳ Asiad và tốp 50 tại các kỳ Olympic. Bóng đá nam tốp 8 châu Á và giành quyền tham dự World Cup. Bóng đá nữ top 8 châu Á và giành quyền tham dự các kỳ World Cup. Năm 2038, TTVN đặt mục tiêu sẽ đăng cai, tổ chức kỳ Asiad đầu tiên.

Ông Đặng Hà Việt - cục trưởng Cục TDTT - cho biết dự kiến ngày 28-3, ngành thể thao tổ chức hội thảo để nghe các chuyên gia, nhà khoa học đóng góp ý kiến cho "Chương trình phát triển các môn thể thao trọng điểm chuẩn bị tham dự các kỳ Olympic, Asiad giai đoạn 2026-2046". Theo tiến độ, chương trình sẽ được bộ trình Chính phủ phê duyệt trong năm 2025.

Nếu không có một chương trình đầu tư trọng điểm, các môn thể thao Asiad, Olympic của Việt Nam khó bắt kịp châu lục và tiếp cận được thế giới - Ảnh: TTO

VĐV đấu kiếm thiếu kiếm, bắn cung thiếu mũi tên

Một VĐV bắn cung Việt Nam trung bình chỉ được bắn 200 - 300 mũi tên/ngày (con số này của VĐV Hàn Quốc là 400 - 500 mũi tên). Môn đấu kiếm các VĐV không được sử dụng các loại kiếm tiêu chuẩn, tình trạng thiếu kiếm tập ở đội tuyển quốc gia diễn ra thường xuyên.

Môn bắn súng mỗi năm được ngân sách cấp 3,3 tỉ đồng cho toàn bộ quá trình tập huấn và thi đấu quốc tế, trong khi cần tối thiểu là 10 - 12 tỉ đồng. VĐV bắn súng thường xuyên thiếu đạn tập luyện.

Đọc tiếp Về trang Chủ đề

KHƯƠNG XUÂN