Thư viện và bảo tàng - nơi check-in tri thức

Thư viện, bảo tàng không chỉ đóng vai trò quan trọng đối với những người học, người nghiên cứu khoa học mà còn là “cánh cửa” mở ra thế giới tri thức đối với tất cả mọi người. Để lan tỏa hơn nữa giá trị của bảo tàng, thư viện, Trung tâm Thông tin, Thư viện và Bảo tàng, Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) vừa tổ chức Talkshow Check-in thư viện và bảo tàng, check-in tri thức.

Quang cảnh Talkshow Check-in thư viện và bảo tàng, check-in tri thức. Ảnh: Lâm Viên

Nếu như thư viện là nơi lưu giữ kho tài nguyên khổng lồ hỗ trợ người học rèn luyện kỹ năng tự học, tra cứu, nghiên cứu học thuật thì bảo tàng là nơi bảo tồn ký ức văn hóa - lịch sử, giúp kết nối quá khứ với hiện tại, từ đó nuôi dưỡng tri thức, cảm hứng sáng tạo và bồi đắp niềm tự hào dân tộc.

Tri thức theo chúng ta suốt đời

Tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu, nghiên cứu viên Trung tâm Thông tin, Thư viện và Bảo tàng Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh); Phó Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Tổng Thư ký Hội Sử học Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: “Tôi thấy có một hiện tượng toàn cầu đó là đến một nơi nào đó, đến một quốc gia lạ, hay đến một vùng miền, một địa chỉ nào đó, thông thường người ta sẽ đến 3 nơi để tìm hiểu thông tin và tiếp cận thông tin quan trọng nhất về vùng miền, quốc gia đó. Đầu tiên, du khách thông thường, không có nhu cầu về nghiên cứu sẽ đến chợ truyền thống. Đến chợ, người ta sẽ biết được văn hóa của vùng miền qua ngôn ngữ, qua các loại đặc sản, qua giao tiếp của con người… Tiếp theo, khách du lịch muốn tìm hiểu văn hóa sẽ đến thư viện và bảo tàng vùng miền. Đây là nơi chứa đựng cô đọng nhất tri thức, lịch sử văn hóa của địa phương và tri thức khoa học - kỹ thuật, tri thức văn hóa nói chung của cả nước mà vùng miền đó tiếp nhận được”.

Hiện nay, thư viện có phần thân thiện hơn với mọi người. Bởi vì thư viện len lỏi rất nhiều nơi, không chỉ trong các trường học mà còn lan tỏa đến những xã, phường, những bản làng nhỏ; có thể là thư viện công cộng, đồng thời cũng có thể là thư viện gia đình, dòng họ. Thư viện có nhiều sách, dễ tiếp cận và mượn sách, đọc sách, thậm chí có thể mang về nhà giữ lại đọc trong thời gian thư viện cho phép. Trong khi đó, đối với bảo tàng, do có những hiện vật quý như: cổ vật, bảo vật quốc gia, hoặc là hiện vật mang tính chất văn hóa đương đại… nên không thể mang đi nhiều nơi, bắt buộc phải trưng bày cố định.

Bí quyết bắt đầu tiếp cận một cuốn sách mới:

1. Cầm sách trên tay, nên ngồi trên bàn đọc sách.

2. Luôn cần có một cuốn sổ tay và cây viết, nếu là sách của mình thì có thể ghi chú vào trong đó, còn sách mượn thì cần ghi chép lại trong sổ. Không có kỹ năng ghi chép thì không thể làm công tác tư liệu được.

3. Tìm sách ở thư viện bằng từ khóa. Đọc lời giới thiệu, lời nói đầu, lời tác giả…

4. Đọc mục lục cuốn sách.

5. Đọc tài liệu tham khảo, vì tài liệu tham khảo sẽ là danh mục sách cần cho vấn đề cụ thể đó và vấn đề rộng hơn.

6. Đọc sách và ưu tiên đọc trước, đọc kỹ chương mục mình cần nhất.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu, nghiên cứu viên Trung tâm Thông tin, Thư viện và Bảo tàng Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh); Phó Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Tổng Thư ký Hội Sử học Thành phố Hồ Chí Minh

Giá trị vô cùng lớn của việc đọc sách

Chúng ta đang sống trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, thời đại công nghệ số, chuyển đổi số diễn ra nhanh chóng. Người dân, đặc biệt là giới trẻ, tiếp cận nhiều và bị cuốn hút vào mạng xã hội, các phương tiện nghe nhìn hấp dẫn. Trong bối cảnh đó, Tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu cho biết: Máy tính nói riêng và những thiết bị nghe nhìn nói chung có thể cung cấp thông tin rất nhanh, nhưng cũng đồng thời làm cho chúng ta tiếp cận thông tin một cách bị động, khiến chúng ta phụ thuộc vào các phương tiện. Còn đọc sách là cách chủ động tiếp nhận thông tin, trao đổi, tương tác với thông tin, biến thông tin trong các cuốn sách thành của mình. Với những kỹ năng đọc sách nhất định, chắc chắn các kiến thức đó sẽ là của mình.

Thực tế, việc tìm thông tin trên mạng sẽ nhanh hơn, nhưng chúng ta không thể ỷ lại vào trí tuệ nhân tạo vì những thông tin đó không chính xác hoàn toàn và điều quan trọng là những thông tin tìm kiếm được qua mạng không phải là kiến thức của mình.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu, đôi khi trong cả cuốn sách, chúng ta chỉ sử dụng nửa trang, thậm chí vài dòng, thậm chí chỉ là câu trích liên quan nhưng nó lại gợi cho chúng ta rất nhiều vấn đề. Đó chính là giá trị vô cùng lớn của sách. Sách gợi cho chúng ta nghĩ thêm được những vấn đề sau đó, chứ không phải chỉ chủ động tiếp thu. Đọc sách, gợi ý để mình nghĩ thêm, phát triển thêm vấn đề. Dựa trên cơ sở những kiến thức người đi trước đã có, từ đó mình sẽ làm tiếp.

Đề cao vai trò của việc đọc sách, tự học, Tiến sĩ Bùi Thu Hằng, Giám đốc Trung tâm Thông tin, Thư viện và Bảo tàng Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) nhận định: “Tuổi trẻ có nhiều mối quan tâm, mạng xã hội có nhiều cám dỗ, các bạn trẻ phải rèn luyện để tiếp thu kiến thức, cần sự tập trung nhiều hơn, trong đó có việc đọc sách tập trung hơn, bớt sử dụng điện thoại…”.

So sánh sách giải trí có thể dễ đọc hơn, trong khi đọc sách chuyên ngành, sách hàn lâm, học thuật, người đọc sẽ khó hiểu, trải qua cảm giác nhức đầu, buồn ngủ…, Tiến sĩ Bùi Thu Hằng nhấn mạnh: “Chúng ta đọc phải có chọn lọc, đọc phải có mục tiêu và biến nội dung thông tin đó vào nội dung học của mình thì sẽ nhớ lâu hơn… Tài liệu chỉ là dữ liệu và thông tin. Sau đó, mình phải xem xét, phân tích, đánh giá, bình luận, nghiền ngẫm những thông tin, dữ liệu đó trong nội dung mình muốn tìm hiểu, sau đó sẽ từ từ ngấm dần vào trong trí não và sẽ trở thành kiến thức của mình. Thực hành đến mức vận dụng thì chắc chắn thông tin, kiến thức đó sẽ biến thành tri thức của chính mình”.

Có thể thấy, với mỗi người, cách tiếp cận thư viện, bảo tàng sẽ khác nhau, nhưng với sự kiên trì, cố gắng thì mỗi người sẽ tự lĩnh hội được những kiến thức vô cùng quý giá. Qua đó, có thể thấy rằng, hành trình chinh phục, tìm hiểu tri thức không phải là con đường dễ dàng nhưng đó luôn là một con đường khai phóng của trí tuệ, gợi mở những chân trời sáng tạo, là bệ phóng cho những thành công trong tương lai. Ươm mầm, nuôi dưỡng tri thức từ bảo tàng, thư viện để đất nước ta ngày càng có nhiều tri thức phục vụ tích cực hơn nữa trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, văn minh, phồn thịnh của dân tộc Việt Nam.

Văn hóa đọc ở một số quốc gia vào năm 2024:

Mỹ: Trung bình một người đọc 30 cuốn/năm.

Úc: 65% người dân đọc một cuốn sách/tuần.

Đức: 44% người đọc một cuốn sách/tuần…

Việt Nam: Trung bình một người đọc 4 cuốn/năm (trong đó 2,8 cuốn là sách giáo khoa)…

(Theo thông tin từ Talkshow Check-in thư viện và bảo tàng, check-in tri thức)

Lâm Viên

 

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/dong-nai-cuoi-tuan/202510/thu-vien-va-bao-tang-noi-check-in-tri-thuc-0ce2834/