Thúc đẩy chuyển đổi số và nâng cao năng lực cho HTX nông nghiệp ĐBSCL

ĐBSCL Những chuyển đổi sâu sắc của HTX nông nghiệp Việt Nam là hướng tới mô hình hiện đại, chuyên nghiệp, đặt nông dân ở trung tâm sản xuất nông nghiệp thông minh, giảm phát thải.

Chương trình toàn cầu với sứ mệnh nâng cao năng lực HTX

Ngày 14/11, tại TP Cần Thơ, Tổ chức Stichting Agriterra Hà Lan phối hợp Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX TP Cần Thơ tổ chức Hội thảo tổng kết Chương trình “Chuyển đổi lấy nông dân làm trọng tâm” (Farmers Focused Transformation – FFT) giai đoạn 2021–2025. Sự kiện quy tụ gần 100 đại biểu từ Liên minh HTX Việt Nam, các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp và 35 HTX được Agriterra hỗ trợ.

Quang cảnh hội thảo tổng kết Chương trình “Chuyển đổi lấy nông dân làm trọng tâm” (FFT) giai đoạn 2021–2025 do Agriterra và Liên minh HTX Việt Nam tổ chức tại TP Cần Thơ. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.

FFT là sáng kiến toàn cầu của Agriterra, triển khai tại 13 quốc gia châu Phi và châu Á, hướng đến hỗ trợ 1 triệu nông dân và huy động 60 triệu Euro cho phát triển HTX. Chương trình hoạt động trên ba trụ cột chính: Phát triển kinh doanh do nông dân làm chủ, cung cấp dịch vụ bền vững cho thành viên HTX và thúc đẩy đối thoại chính sách giữa nông dân và nhà nước.

Tại Việt Nam, từ năm 2017, Agriterra đã đồng hành cùng hơn 60 HTX, 16 Liên minh HTX tỉnh/thành và Hội Nông dân tại 16 địa phương, mang lại lợi ích cho khoảng 80.000 nông dân. Riêng giai đoạn 2021–2025, chương trình tập trung hỗ trợ 35 HTX trên các lĩnh vực: nâng cao năng lực quản trị, chuyển đổi số, thích ứng biến đổi khí hậu, phát triển dịch vụ và tăng cường vai trò phụ nữ – thanh niên.

Hội thảo nhằm tổng kết kết quả và tác động của chương trình FFT sau 5 năm triển khai, chia sẻ kinh nghiệm từ những mô hình HTX điển hình, đồng thời thảo luận định hướng hợp tác trong giai đoạn mới. Nội dung chính bao gồm: Tổng kết kết quả thực hiện chương trình tại Việt Nam. Chia sẻ mô hình HTX tiêu biểu về quản trị, dịch vụ, vận động chính sách, kết nối HTX, doanh nghiệp, tổ chức phát triển và cơ quan quản lý. Định hướng hợp tác tiếp theo để xây dựng HTX hiện đại, chuyên nghiệp, bền vững.

Đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ đánh giá, HTX đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong kết nối nông dân sản xuất nhỏ với thị trường. Tuy nhiên, HTX vẫn gặp nhiều rào cản như: năng lực quản trị còn hạn chế, khó tiếp cận nguồn lực và khoảng cách giữa chính sách thực thi. FFT đã góp phần giải quyết từng nút thắt thông qua nâng cao năng lực và thúc đẩy đối thoại chính sách.

Đại biểu tham quan gian hàng trưng bày nông sản của các HTX,  minh chứng cho sự nỗ lực nâng cao chất lượng sản phẩm và kết nối thị trường trong khuôn khổ chương trình FFT. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.

Ông Huỳnh Đăng Khoa, Giám đốc HTX Nông nghiệp Rạch Lọp (xã Hùng Hòa, tỉnh Vĩnh Long), chia sẻ quá trình đổi mới của đơn vị trong thời gian tham gia FFT. HTX thành lập năm 2016, hiện có 519 thành viên, bộ máy gồm Hội đồng quản trị 7 thành viên (dự kiến tăng lên 11), Ban kiểm soát 3 thành viên và Ban giám đốc 5 thành viên cùng nhiều tổ chuyên môn như: tổ sản xuất, tổ phun xịt, tổ cung ứng vật tư, tổ tưới tiêu và tổ dịch vụ bay drone. Hiện nay HTX Rạch Lọp định hướng hoàn thiện chuỗi giá trị lúa gạo, gắn sản xuất lúa thông minh với Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp.

Ông Khoa cho biết, thời gian qua, HTX đạt được nhiều kết quả tốt nhờ FFT gồm: 51 thành viên hưởng lợi trực tiếp, thu nhập bình quân tăng đáng kể. Tổng doanh thu năm đạt 15 tỷ đồng, lợi nhuận 9 tỷ đồng, giảm chi phí đầu vào nhờ mua vật tư chất lượng với giá hợp lý. Tăng giá trị sản phẩm nhờ liên kết thị trường, ký kết hợp đồng bao tiêu. Đổi mới dịch vụ: cung cấp dịch vụ sau thu hoạch, drone, tưới tiêu…

Theo ông Khoa, điều quan trọng nhất là thay đổi tư duy quản trị, từ mô hình truyền thống sang mô hình lấy thị trường làm định hướng, tăng vai trò của thành viên, minh bạch tài chính và chuyên nghiệp trong vận hành.

Nông dân ứng dụng cơ giới hóa thu hoạch lúa tại các HTX nông nghiệp ở ĐBSCL, hướng đi giúp HTX nâng cao năng suất, giảm chi phí và thích ứng với biến đổi khí hậu theo định hướng FFT. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.

FFT chuyển từ hỗ trợ sang trao quyền cho nông dân

Bà Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, nhấn mạnh: HTX là tổ chức kinh tế nhưng mang tính xã hội rõ nét, lấy lợi ích thành viên làm trọng tâm. Khác với doanh nghiệp, quyền quyết định của HTX không phụ thuộc vào mức vốn góp. Vì vậy, nâng cao năng lực thành viên chính là chìa khóa giúp HTX phát triển bền vững.

Bà Vân cho rằng, FFT không chỉ mang tính dự án hỗ trợ, mà tạo ra sự chuyển đổi tư duy: từ sản xuất theo thói quen sang sản xuất theo nhu cầu thị trường và người tiêu dùng. Khi sản phẩm phù hợp nhu cầu, chính nông dân sẽ quyết định giá trị sản phẩm, thay vì bị động theo giá thị trường như trước.

Chương trình còn giúp các HTX xây dựng kế hoạch kinh doanh, cải thiện quản trị tài chính, áp dụng chuyển đổi số và phát triển dịch vụ. Nhiều mô hình tạo tiếng vang, như HTX trồng cà phê tại khu vực miền Trung ứng dụng công nghệ đo đạc, theo dõi cây trồng, truy xuất nguồn gốc với mục tiêu gắn mỗi tấn cà phê với chứng chỉ carbon, tối ưu giá bán ra thị trường.

Bên cạnh đó, FFT đã thúc đẩy mạnh mẽ quá trình liên kết giữa HTX,  doanh nghiệp, tổ chức quốc tế và cơ quan quản lý. Nhiều mô hình liên kết chuỗi giá trị nông sản đã hình thành, giúp HTX ký kết tiêu thụ sản phẩm ổn định, giảm rủi ro thị trường.

Nhiều sản phẩm của HTX ở ĐBSCL đã đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.

Ở nhiều địa phương, đặc biệt tại Hậu Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long…chương trình hỗ trợ HTX tăng năng lực kinh doanh để tiếp cận nguồn lực, tham gia Đề án phát triển HTX theo Nghị quyết trung ương. Chuyển đổi số cũng là điểm nhấn, khi nhiều HTX mạnh dạn áp dụng ứng dụng quản lý sản xuất, giám sát chất lượng, ghi chép điện tử, sử dụng drone để giảm chi phí và nâng cao hiệu quả.

Một số HTX thậm chí đã tiến đến mô hình sản xuất theo “bản đồ số hóa cây trồng”, kết nối với doanh nghiệp xuất khẩu và chuẩn bị tham gia thị trường tín chỉ carbon hướng đi mới của nông nghiệp bền vững.

Theo bà Vân, giá trị lớn nhất của FFT không chỉ nằm ở con số HTX được hỗ trợ, mà ở tinh thần hợp tác, đổi mới, tự tin lan tỏa trong cộng đồng nông dân. Từ những diễn đàn, kết nối và chia sẻ kinh nghiệm, các HTX đã chủ động tìm kiếm thị trường, ứng dụng công nghệ và mở rộng hợp tác.

Nhiều mô hình nhỏ ban đầu chỉ triển khai vài hecta, sau đó nhân rộng hàng trăm hecta do nông dân tự nguyện tham gia khi thấy hiệu quả. Những kết quả ấy cho thấy năng lực đổi mới của nông dân Việt Nam đang được khơi mở đúng hướng.

“FFT giai đoạn 2021–2025 khép lại nhưng hành trình chuyển đổi của HTX vẫn tiếp tục. Từ nền tảng đã xây dựng, các HTX Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới: mạnh hơn, chuyên nghiệp hơn và gắn kết chặt chẽ hơn với thị trường, vì một nền nông nghiệp bền vững – bao trùm – thịnh vượng”, bà Cao Xuân Thu Vân - Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam khẳng định.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/thuc-day-chuyen-doi-so-va-nang-cao-nang-luc-cho-htx-nong-nghiep-dbscl-d784227.html