Tinh thần Khoán 10 trong thời đại số: Đổi mới giáo dục bằng khoa học và công nghệ

"Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Nhưng mỗi thời đại cần một phương pháp riêng để hiện thực hóa quốc sách đó. Với thời đại này, không có cách nào khác là dùng công nghệ để đổi mới giáo dục".

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh tại Hội nghị Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KHCN,ĐMST&CĐS) do Học viện Nông nghiệp Việt Nam tổ chức chiều 21/6/2025.

Hội nghị nhằm triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá chiến lược trong phát triển KHCN,ĐMST&CĐS.

Đoàn Chủ tịch điều hành phiên thảo luận.

Học viện Nông nghiệp Việt Nam sẽ là hạt nhân của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Việt Nam từng mở ra con đường đổi mới với Khoán 10, bước ngoặt đưa đất nước thoát nghèo, hình thành nền sản xuất hàng hóa và gieo mầm cho niềm tin cải cách. Ngày nay, khi đất nước bước vào cuộc "đổi mới lần thứ hai", cảm hứng từ Khoán 10 cần được thắp lại, không chỉ trong chính sách, mà trong tư duy nghiên cứu. Đó là tinh thần trao quyền, khoán theo mục tiêu, để người làm chủ động và được hưởng thành quả họ tạo ra; không nên quản lý quá trình mà quản lý đầu ra, điều quan trọng là kết quả. Bộ trưởng cũng gợi mở Học viện hướng đến mô hình đại học nghiên cứu: "Bao giờ nguồn thu của Học viện từ doanh nghiệp đặt hàng chiếm 70%, khi đó Học viện mới thực sự đứng vững chân trên mảnh đất của khoa học".

Bộ trưởng chỉ rõ, nghiên cứu khoa học không thể chỉ tồn tại để cho ra một kết quả. Nó phải giải quyết được vấn đề của quốc gia, của ngành, của địa phương và quan trọng nhất, là tạo ra tác động kinh tế. Trong đó, sự tham gia của doanh nghiệp là then chốt. Đề tài có doanh nghiệp đồng hành thường là những đề tài gần với thị trường nhất, có khả năng đi xa nhất. Do vậy, Học viện cần thay đổi tư duy để tìm những người bạn đồng hành như vậy. Chỉ khi nào các doanh nghiệp sử dụng nghiên cứu khoa học của Học viện để tạo ra doanh thu, tạo ra giá trị tăng thêm gấp 5-10 lần so với chi phí nghiên cứu, khi đó Học viện mới tạo ra tác động của tăng trưởng kinh tế xã hội. Căn cứ vào tác động này của học viện, Nhà nước sẽ cấp kinh phí nghiên cứu cho những năm tiếp theo", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết thêm, thay vì để các nhà khoa học bận tâm quá nhiều về kinh phí hay thủ tục, Bộ KH&CN cam kết, sẽ chủ động đến tận nơi, lắng nghe, đặt hàng và tháo gỡ vướng mắc. Cơ chế mới cũng đã rõ, hiện nay tất cả hỗ trợ nghiên cứu đều tập trung qua một đầu mối - Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia, nhằm đơn giản hóa quy trình, đẩy nhanh tốc độ.

Bởi vậy, các đơn vị của Bộ sẽ trực tiếp làm việc với Học viện Nông nghiệp Việt Nam để thống nhất rõ các kết quả đăng ký, sản phẩm chuyển giao trong năm 2025. "Phải có những nghiên cứu mới tạo ra những thay đổi, từ thay đổi nhận thức, thay đổi hành vi, đến thay đổi chính sách", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Nhà nước sẽ căn cứ vào tác động của kết quả nghiên cứu đối với phát triển kinh tế - xã hội để cấp kinh phí nghiên cứu, đồng thời Bộ KH&CN sẽ theo dõi toàn bộ vòng đời dự án từ khi bắt đầu nghiên cứu đến khi ứng dụng vào sản xuất. Kết quả nghiên cứu khoa học phải được thương mại hóa, mang lại lợi nhuận cho Học viện và nguồn thu thuế cho Nhà nước.

Nhà nước có chủ trương biến các đại học thành trung tâm nghiên cứu KH,CN&ĐMST; trong đó, Học viện Nông nghiệp Việt Nam sẽ là hạt nhân của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp. Học viện cần có chiến lược phát triển mới, phù hợp với thời đại và định hướng của Đảng, Nhà nước, gắn nghiên cứu với chuyển đổi số, làm chủ công nghệ.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại Hội nghị.

Thay lời kết, Bộ trưởng nhấn mạnh: "Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Nhưng mỗi thời đại cần một phương pháp riêng để hiện thực hóa quốc sách đó. Với thời đại này, không có cách nào khác là dùng công nghệ để đổi mới giáo dục". Học viện Nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước ngã ba lịch sử. Hoặc tiếp tục là một trường đào tạo, hoặc bứt phá để trở thành trung tâm nghiên cứu thực sự, nơi khởi phát ý tưởng, nơi tạo ra sản phẩm và tác động tới GDP quốc gia.

Nhưng để làm được điều đó, trước hết cần trả lời một câu hỏi: "Trong tăng trưởng của ngành, Học viện Nông nghiệp đóng góp bao nhiêu?" Đó không chỉ là câu hỏi của một Bộ trưởng. Mà là một lời thức tỉnh từ cội nguồn, đúc kết từ nghìn năm lịch sử. Đó cũng như một lời mời viết tiếp một trang sử mới, bắt đầu từ chính mảnh đất từng gieo nên hạt mầm đầu tiên cho nền nông nghiệp Việt Nam.

Qua đó, Bộ trưởng lưu ý Học viện quan tâm, tăng cường hơn nữa đội ngũ thương mại hóa, có khả năng kết nối thị trường, xây dựng mạng lưới chuyển giao, gọi vốn cho startup, đưa các kết quả từ phòng thí nghiệm ra đời sống.

Bộ KH&CN sẽ đồng hành, phối hợp Học viện Nông nghiệp Việt Nam để cụ thể hóa nhiệm vụ nghiên cứu năm 2025. Kết quả nghiên cứu phải đo lường được giá trị gia tăng tạo ra cho kinh tế, cho ngành nông nghiệp và môi trường, cho người nông dân.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: "Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Nhưng mỗi thời đại cần một phương pháp riêng để hiện thực hóa quốc sách đó. Với thời đại này, không có cách nào khác là dùng công nghệ để đổi mới giáo dục".

Ưu tiên, hỗ trợ nguồn lực để thực hiện các bài toán lớn, chiến lược của ngành nông nghiệp và môi trường

Báo cáo về kết quả nghiên cứu KHCN,ĐMST&CĐS của Học viện Nông nghiệp Việt Nam, GS.TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện cho biết, thời gian qua, Học viện định hướng tập trung nghiên cứu theo hướng vừa nghiên cứu cơ bản, vừa nghiên cứu ứng dụng. Cụ thể, giai đoạn 2015-2025, Học viện quản lý và thực hiện 1187 đề tài các cấp và trên 800 đề tài sinh viên nghiên cứu khoa học; có 102 sản phẩm KH&CN được đăng ký sở hữu trí tuệ, công nhận lưu hành, công nhận tiến bộ kỹ thuật. Hơn nữa, giai đoạn 2020-2025, Học viện hoàn thành xây dựng Trung tâm Nghiên cứu xuất sắc và Đổi mới sáng tạo với 20 phòng thí nghiệm lĩnh vực khoa học sự sống; tiếp tục quản lý và vận hành tốt với 06 phòng thí nghiệm đạt chuẩn ISO 17025:2017 để thực hiện các nghiên cứu chuyên sâu và thực hiện các hoạt động thử nghiệm phục vụ xã hội.  Năm 2025, Học viện Nông nghiệp Việt Nam vinh dự được tổ chức xếp hạng các cơ sở nghiên cứu khoa học Scimago Institutions Rankings xếp hạng thứ 5 trong các cơ sở nghiên cứu khoa học của Việt Nam.

Triển khai Nghị quyết 57, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã xây dựng các đề án về KH&CN, gồm 2 đề án với trên 60 nhiệm vụ, trong đó có 11 dự án ứng dụng và 13 nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản.

Theo GS.TS Nguyễn Thị Lan, Học viện luôn coi trọng tam giác vàng: "Nhà khoa học/Viện nghiên cứu/Trường đại học - Doanh nghiệp - Nhà nước" xuyên suốt trong hoạt động nghiên cứu và đào tạo; đã nhiều kết quả được ứng dụng vào thực tiễn, được chuyển giao cho địa phương. Đặc biệt, Học viện duy trì có 82 mô hình khoa học công nghệ phục vụ các nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ; hợp tác chặt chẽ với hầu hết các tỉnh/thành trong cả nước và hợp tác với trên 200 doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, chế biến, xuất khẩu để hỗ trợ đầu ra cho Học viện và có mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với trên 200 tổ chức quốc tế. "Đây là nguồn lực "mềm" quan trọng của Học viện trong việc triển khai các hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ", GS.TS Nguyễn Thị Lan khẳng định. Tuy nhiên nhiều kết quả chưa thể chuyển giao, chưa thể hoàn thiện do nhiều nguyên nhân trong đó có vướng mắc ở cơ chế.

GS.TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam phát biểu tại Hội nghị.

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) Hoàng Trung đánh giá, Học viện Nông nghiệp Việt Nam là một trong những đơn vị đào tạo, nghiên cứu khoa học có uy tín của ngành. Với sự hỗ trợ của Bộ KH&CN, Bộ NN&MT mong muốn Học viện phát huy tối đa lợi thế triển khai thành công các nhiệm vụ, đặc biệt là nhiệm vụ nghiên cứu, chuyển giao KH&CN, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Bộ NN&MT sẽ hỗ trợ, xem xét, bố trí nguồn lực và tạo mọi điều kiện để Học viện Nông nghiệp Việt Nam tham gia triển khai các nhiệm vụ đột phá phát triển KHCN,ĐMST&CĐS quốc gia.

Thứ trưởng Hoàng Trung bày tỏ mong muốn, Bộ KH&CN xem xét, hỗ trợ Bộ NN&MT cũng như Học viện Nông nghiệp Việt Nam hoàn thiện các cơ chế chính sách, quy định về quản lý KHCN,ĐMST&CĐS; quy hoạch mạng lưới các tổ chức KH&CN tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; đầu tư cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia đảm bảo đồng bộ, hiện đại đáp ứng yêu cầu để tạo các sản phẩm đột phá. Đồng thời, tạo lập nền tảng thống nhất trong quản lý KHCN,ĐMST&CĐS quốc gia; đánh giá hiệu quả đóng góp của KH&CN để đảm bảo liên thông trong quản lý hiệu quả của đầu tư trong nghiên cứu, chuyển giao, thương mại sản phẩm KH&CN; đẩy mạnh hợp tác quốc tế về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số để tiếp cận công nghệ tiên tiến, hình thành mạng lưới chuyên gia và các nhóm nghiên cứu xuất sắc trong và ngoài nước trong lĩnh vực NN&MT. "Bộ NN&MT mong muốn được ưu tiên, hỗ trợ nguồn lực để thực hiện các bài toán lớn, chiến lược của ngành", Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ NN&MT Hoàng Trung phát biểu tại Hội nghị.

Tại Hội nghị, các đại biểu đã tập trung, trao đổi và thảo luận để làm rõ hơn các thách thức, định hướng các giải pháp căn cơ trong phát triển KHCN,ĐMST&CĐS nhằm giải quyết các vấn đề lớn của lĩnh vực NN&MT tại Việt Nam. Đồng thời, các đại biểu cũng thảo luận về cơ chế, chính sách nhằm tạo đột phá trong phát triển KH&CN ở các lĩnh vực này.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/tinh-than-khoan-10-trong-thoi-dai-so-doi-moi-giao-duc-bang-khoa-hoc-va-cong-nghe-197250621213752095.htm