AI - CƠ HỘI VÀNG TRONG KỶ NGUYÊN NÔNG NGHIỆP THÔNG MINH
Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi Trường, ngành Nông nghiệp hiện chiếm gần 12% GDP và sử dụng trên 30% lực lượng lao động cả nước. Tuy nhiên, năng suất, chất lượng và tính cạnh tranh của nông sản Việt vẫn chưa cao, phần lớn do phụ thuộc vào canh tác thủ công, dựa vào kinh nghiệm. Trong khi đó, AI đang mở ra cánh cửa mới với các ứng dụng từ thu thập dữ liệu môi trường, nhận diện sâu bệnh, dự báo thời tiết đến tối ưu hóa quy trình canh tác.
 |
| AI trong nông nghiệp (Nguồn: digital.fpt.com). |
Việc gieo trồng phụ thuộc rất lớn vào thời tiết, nhưng trong điều kiện biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt, dựa vào kinh nghiệm là không đủ. AI có thể xử lý khối lượng dữ liệu lớn từ vệ tinh, cảm biến mặt đất và khí tượng để đưa ra các dự báo thời tiết chính xác đến từng cánh đồng, từng giờ. Điều này giúp nông dân điều chỉnh lịch gieo trồng, tưới tiêu và phòng trừ sâu bệnh một cách chủ động, giảm thiểu rủi ro và thất thoát năng suất.
Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia đã triển khai hệ thống dự báo thời tiết chi tiết, cung cấp thông tin về nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa và hướng gió theo từng khung giờ. Hệ thống này hỗ trợ nông dân trong việc lập kế hoạch canh tác phù hợp với điều kiện thời tiết, đặc biệt trong việc tránh các đợt mưa trái mùa và phòng ngừa sâu bệnh.
Việc ứng dụng AI trong dự báo thời tiết không chỉ giúp nông dân giảm thiểu rủi ro, mà còn tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên nước, góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành Nông nghiệp.
Thị giác máy tính (Computer Vision) là một lĩnh vực trong AI cho phép máy tính “nhìn thấy” và phân tích hình ảnh tương tự như con người. Trong nông nghiệp, công nghệ này được ứng dụng để giám sát cây trồng bằng cách sử dụng camera và cảm biến để thu thập hình ảnh, sau đó phân tích để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường như đốm lá, sâu đục thân, nấm mốc, hoặc các biểu hiện thiếu dinh dưỡng. Việc phát hiện sớm này giúp nông dân can thiệp kịp thời, giảm thiểu thiệt hại và hạn chế việc sử dụng thuốc trừ sâu, hướng đến nền nông nghiệp bền vững và an toàn thực phẩm.
 |
| Chăm sóc cánh đồng lớn cùng Drone AI (Nguồn: Báo Sài Gòn Giải Phóng). |
Thông qua camera kết hợp AI, cây trồng được theo dõi 24/7 để phát hiện bất thường như đốm lá, sâu đục thân hay nấm mốc. Hệ thống sử dụng công nghệ thị giác máy tính đã giúp nông dân tại một tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long giảm 40% lượng thuốc trừ sâu nhờ phát hiện sớm và xử lý khoanh vùng. Đây không chỉ là giải pháp cho năng suất, mà còn hướng đến nông nghiệp hữu cơ và an toàn thực phẩm.
TỰ ĐỘNG HÓA QUÁ TRÌNH THU HOẠCH VÀ PHÂN LOẠI
Trong bối cảnh nền nông nghiệp Việt Nam đang chuyển mình theo hướng hiện đại hóa và ứng dụng công nghệ cao, tự động hóa quá trình thu hoạch và phân loại nông sản trở thành một giải pháp thiết yếu nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và chất lượng sản phẩm. Việc sử dụng robot tích hợp AI giúp tự động nhận diện độ chín của trái cây thông qua các hệ thống phân tích hình ảnh tiên tiến. Nhờ vậy, robot có thể xác định chính xác thời điểm thu hoạch tốt nhất, đảm bảo quả được thu hoạch ở trạng thái chín mọng, giữ nguyên giá trị dinh dưỡng và chất lượng thẩm mỹ.
Đồng thời, tự động hóa giảm thiểu chi phí nhân công, giảm sai sót do yếu tố con người, đồng thời tăng năng suất và tính đồng đều của sản phẩm. Điều này góp phần quan trọng giúp nông sản Việt Nam nâng cao tính cạnh tranh trên thị trường trong nước và xuất khẩu quốc tế, nơi mà tiêu chuẩn chất lượng ngày càng khắt khe.
Cục Ứng dụng và Phát triển công nghệ (VISTA) đã thực hiện nghiên cứu và chế tạo robot thu hoạch hoa quả, bao gồm các loại như ớt, dưa chuột, cà chua. Robot được trang bị hệ thống cảm biến 3D và sử dụng học máy để phân tích và xử lý dữ liệu, giúp nhận diện độ chín của quả và thực hiện thu hoạch một cách tự động. Dự án này cho thấy tiềm năng ứng dụng robot trong nông nghiệp Việt Nam.
 |
| Robot thu hoạch trái cây tự động (Nguồn: www.vista.gov.vn). |
Blockchain cung cấp một hệ thống lưu trữ dữ liệu phân tán, đảm bảo tính minh bạch và không thể thay đổi, trong khi AI hỗ trợ phân tích và xử lý dữ liệu lớn, giúp nhận diện và dự đoán thông tin một cách chính xác. Khi kết hợp, hai công nghệ này tạo ra một nền tảng mạnh mẽ để theo dõi và xác minh toàn bộ chuỗi cung ứng thực phẩm, từ khâu sản xuất đến tiêu thụ. Điều này không chỉ tăng cường niềm tin của người tiêu dùng, mà còn giúp doanh nghiệp tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế và nâng cao giá trị thương hiệu.
Tại tỉnh Đồng Tháp, nhiều hợp tác xã (HTX) đã triển khai ứng dụng công nghệ blockchain để truy xuất nguồn gốc sản phẩm, đặc biệt là đối với trái xoài Cát Chu. HTX Mỹ Xương là một ví dụ điển hình, khi áp dụng công nghệ blockchain vào việc truy xuất nguồn gốc xoài. Mỗi quả xoài được gắn QR code, cho phép người tiêu dùng tra cứu thông tin về quá trình sản xuất, phân phối và chất lượng sản phẩm. Nhờ đó, sản phẩm của HTX Mỹ Xương đã được xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Nhật Bản và Hàn Quốc, góp phần tăng trưởng doanh thu đáng kể.
Nếu coi AI là một mùa vụ mới của thời đại chuyển đổi số, thì ngành Nông nghiệp Việt Nam cần một kế hoạch gieo trồng bài bản - nơi chính sách, tri thức và thực tiễn cùng hội tụ để tạo ra thành quả bền vững. Trong hành trình đó, vai trò của ba nhà - Nhà nước, nhà khoa học và nhà nông - càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Trước hết, Nhà nước cần giữ vai trò “bà đỡ” trong quá trình chuyển giao công nghệ, không chỉ bằng việc ban hành các cơ chế tín dụng ưu đãi, mà còn thông qua hỗ trợ tài chính để nông dân và HTX có thể tiếp cận thiết bị công nghệ hiện đại. Đồng thời, cần có những chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu các giải pháp AI phù hợp với quy mô nhỏ và điều kiện canh tác đặc thù của từng vùng miền.
Song song đó, hệ thống giáo dục và nghiên cứu - bao gồm các trường đại học, viện chuyên ngành - cần chủ động mở rộng mạng lưới đào tạo kỹ năng số cho nông dân. Những khóa học ngắn hạn, chương trình hướng dẫn trực tiếp tại địa phương có thể giúp bà con tiếp cận công nghệ theo cách đơn giản, thiết thực và hiệu quả hơn thay vì chỉ dừng ở lý thuyết.
Cuối cùng, một yếu tố không kém phần quan trọng là thay đổi tư duy sản xuất. Từ mô hình nhỏ lẻ, manh mún, nông dân cần được hỗ trợ chuyển dần sang hợp tác, chia sẻ dữ liệu và áp dụng công nghệ tập trung. Chính sự đồng lòng của những người trực tiếp “gieo hạt” mới có thể giúp AI thật sự bén rễ, lớn lên và kết quả ngọt trên những cánh đồng Việt.
QUỲNH TRÂM - P.M
Nguồn: https://baoapbac.vn/kinh-te/202506/tri-tue-nhan-tao-ai-chia-khoa-tai-dinh-hinh-nen-nong-nghiep-1044307/
Bình luận (0)