Trí tuệ nhân tạo: 'Vũ khí' chiến lược trên đường đua bán dẫn toàn cầu

Trí tuệ nhân tạo (AI) không còn là một lựa chọn mà đã trở thành mệnh lệnh bắt buộc, là “vũ khí” chiến lược để Việt Nam định vị trong chuỗi giá trị toàn cầu về sản xuất công nghệ cao và bán dẫn.

Đó là thông điệp xuyên suốt tại Hội thảo “Trí tuệ nhân tạo - Thúc đẩy hệ sinh thái sản xuất công nghệ cao và bán dẫn của Việt Nam” diễn ra ngày 8/11.

Hành động để tụt lại phía sau

Phát biểu tại hội thảo, ông Hoàng Trung Hiếu, Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhấn mạnh AI đang thay đổi nhanh chóng cách chúng ta thiết kế, sản xuất và quản lý.

AI được xem là động lực quyết định giúp Việt Nam dịch chuyển từ sản xuất truyền thống sang một hệ sinh thái dựa trên đổi mới sáng tạo.

Ông Hoàng Trung Hiếu, Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Bộ Kế hoạch và Đầu tư. (Ảnh: Vietnam+)

"AI nâng cao năng suất, độ chính xác và khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng, tạo điều kiện cho quá trình chuyển đổi sang các nhà máy thông minh. Với dự báo đóng góp hơn 15 nghìn tỷ USD cho kinh tế toàn cầu vào năm 2030, AI được xem là động lực quyết định giúp Việt Nam dịch chuyển từ sản xuất truyền thống sang một hệ sinh thái dựa trên đổi mới sáng tạo,” " ông Hiếu nói.

Nhấn mạnh về sự cấp thiết này, ông Dato’ Bock KL, Phó Chủ tịch cấp cao của Sandisk, cụ thể hóa bằng những con số đáng suy ngẫm. Theo ông, thế giới đang chìm trong một "biển dữ liệu" - cứ mỗi 60 giây, các nhà máy lại tạo ra lượng thông tin tương đương cả một ngày trong những năm 1970. Và, lời giải duy nhất để khai thác "biển dữ liệu" đó chính là AI.

Tuy nhiên, thực tế tại Việt Nam lại cho thấy một khoảng cách lớn. Cụ thể, ông Dato’ Bock KL cảnh báo ngành sản xuất đóng góp khoảng 20% vào GDP của Việt Nam, nhưng chỉ có khoảng 8% các nhà máy đang thực sự áp dụng AI, trong khi con số này ở Trung Quốc là 40%.

Ông Dato’ Bock KL cảnh báo lợi thế nhân công giá rẻ sẽ không kéo dài mãi và nếu không hành động ngay bây giờ, Việt Nam sẽ bị tụt lại phía sau trong cuộc đua công nghệ.

"AI không còn là một lựa chọn nữa mà nó là một điều bắt buộc. Đừng đợi cho đến khi bạn bị ảnh hưởng bởi làn sóng này, mà chúng ta phải đón nhận nó," Dato’ Bock KL nhấn mạnh.

Các chuyên gia trao đổi bên lề hội thảo. (Ảnh: Vietnam+)

Kiến tạo hệ sinh thái tự chủ

Trước yêu cầu cấp bách đó, Chính phủ Việt Nam đã và đang có những bước đi chiến lược và quyết liệt. Ông Hồ Đức Thắng, Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia, khẳng định Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử với khát vọng từng bước vươn lên làm chủ, tiến tới tự chủ và khẳng định chủ quyền số quốc gia về AI. Minh chứng rõ nét nhất là việc Chính phủ đã chính thức trình Quốc hội Dự án Luật Trí tuệ nhân tạo.

"Nếu Luật này được thông qua, Việt Nam sẽ trở thành một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới ban hành một đạo luật chuyên biệt về AI, kiến tạo một hành lang pháp lý thông thoáng, an toàn để thúc đẩy đổi mới sáng tạo," ông Hồ Đức Thắng chia sẻ.

Việt Nam cần những con chip 'Make in Vietnam' và những giải pháp thiết kế, đóng gói và kiểm thử do chính người Việt làm chủ để xây dựng nên các siêu máy tính đó.

Ông Hồ Đức Thắng, Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia. (Ảnh: Vietnam+)

Bên cạnh thể chế, hạ tầng tính toán được xác định là trụ cột thứ hai. Ông Hồ Đức Thắng cho biết Nhà nước sẽ dẫn dắt đầu tư các Trung tâm tính toán hiệu năng cao (HPC) quy mô lớn, tạo ra "đơn đặt hàng khổng lồ" cho ngành công nghiệp bán dẫn trong nước. Việt Nam cần những con chip 'Make in Vietnam' và những giải pháp thiết kế, đóng gói và kiểm thử do chính người Việt làm chủ để xây dựng nên các siêu máy tính đó.

Cùng với đó, các cơ chế tài chính đột phá như Quỹ Phát triển AI Quốc gia, "AI Voucher" và chiến lược đào tạo nhân lực "kép" (am hiểu cả bán dẫn và AI) cũng đang được xúc tiến.

Ông Thắng nhấn mạnh AI và bán dẫn là "hai mặt của một đồng xu, là 'đôi cánh' để nền kinh tế Việt Nam bay lên", trong đó Nhà nước đóng vai trò "nhạc trưởng" kết nối ba nhà: Nhà nước-Nhà trường-Nhà doanh nghiệp.

Triển lãm ngành công nghiệp bán dẫn SEMIEXPO Việt Nam 2025. (Ảnh: Vietnam+)

Bài toán nhân lực đến robot hình người

Từ tầm nhìn chiến lược, các chuyên gia đã đi sâu vào những ứng dụng và thách thức thực tiễn.

Ông Lincoln Lee, Phó Chủ tịch của Siemens EDA, chỉ ra một nghịch lý lớn của ngành bán dẫn. Đó là công nghệ chip đang tiến tới ngưỡng 1 nghìn tỷ bóng bán dẫn (transistor) vào năm 2030, nhưng số lượng kỹ sư thiết kế tốt nghiệp lại không đủ đáp ứng. Theo đó, các nhà máy phải sử dụng AI nhiều hơn để cải thiện năng suất thiết kế của các kỹ sư.

Ông Lincoln Lee đưa ra một thông điệp mạnh mẽ: "AI có lẽ sẽ không thay thế các bạn, nhưng một ai đó sử dụng AI có thể thay thế các bạn."

Thực tế ứng dụng AI đã mang lại những thay đổi rõ rệt. Ông Matthew Gulley, Phó Chủ tịch của Turner International, chia sẻ về cách AI đang được triển khai tại các công trường xây dựng tạo ra các nhà máy bán dẫn để nâng cao an toàn và năng suất. Từ những robot hình chó liên tục quét laser để so sánh tiến độ thi công theo thời gian thực, phát hiện sai sót ngay lập tức, cho đến các ứng dụng AI cài trên điện thoại giúp công nhân nhận diện mối nguy hiểm tại chỗ.

Các nhà máy phải sử dụng AI nhiều hơn để cải thiện năng suất thiết kế của các kỹ sư.

(Ảnh: Vietnam+)

"Lợi ích lớn nhất không chỉ là tiết kiệm thời gian, mà là sự hài lòng trong công việc tăng lên, bởi công nhân có thể tập trung vào những vấn đề phức tạp hơn," ông Gulley nói.

Nhìn xa hơn, ông Ngô Quốc Hưng, nhà sáng lập VinRobotics, đã vẽ ra một tương lai nơi robot hình người sẽ là lời giải cho bài toán thiếu hụt lao động do dân số già hóa. Ông cho rằng thế hệ trẻ ngày nay không còn hứng thú với công việc nặng nhọc trong nhà máy và robot hình người sẽ là lực lượng lao động bổ sung cần thiết.

"Tương lai đang đến gần hơn chúng ta tưởng. Có thể chỉ vài năm tới thôi, chúng ta sẽ chứng kiến việc triển khai robot hình người trong các nhà máy," ông Hưng dự báo và cho biết VinGroup đang đầu tư mạnh mẽ để tái khẳng định cam kết của Việt Nam trong cuộc cách mạng này./.