TRUNG TÂM ỨNG PHÓ SỰ CỐ MÔI TRƯỜNG VIỆT NAM (SOS MÔI TRƯỜNG) HÀNH ĐỘNG VÌ MÔI TRƯỜNG BẰNG TRI THỨC VÀ LÒNG BIẾT ƠN

Đối với các Sở, ban ngành trong cả nước thì SOS là đơn vị có nhiều kinh nghiệm thực tiễn trong ứng cứu sự cố, phối hợp tổ chức hội thảo, tập huấn và diễn tập ứng phó sự cố tràn dầu, sự cố hóa chất, phòng thủ dân sự. Những thành viên của SOS Môi trường được mệnh danh là những người lính áo vàng bởi sự nhiệt thành, có thể xuất quân ngay lập tức tới hiện trường sự cố và tất cả những nơi cần tới SOS cho một môi trường an lành hơn. Mục tiêu của SOS Môi trường chính là bảo vệ Mẹ thiên nhiên, bảo vệ môi trường trong lành từ các hành động nhỏ, xây dựng ý thức tự nhiên trong mỗi người dân, mỗi cán bộ, mỗi tổ chức để lan tỏa ra cộng đồng và cả đất nước chúng ta.

SOS Môi trường và những dấu ấn 2024

Với sự nỗ lực không ngừng, Trung tâm SOS Môi trường đã thành công trong việc giải quyết các sự cố môi trường góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường bền vững, tiêu biểu như ứng phó sự cố tràn dầu tàu An Bình Phát 68, tàu Giang Anh, tàu ma King Rich tại vùng biển Cù Lao Chàm, hàng loạt các sự cố tràn đổ hóa chất tại kho, cháy bồn chứa axít tại cảng… Những kết quả này không chỉ phản ánh sự chuẩn bị kỹ lưỡng và khả năng ứng phó nhanh của Trung tâm SOS Môi trường, mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc bảo vệ và phục hồi môi trường. Song song với các hoạt động ứng phó sự cố, Trung tâm SOS Môi trường đã không ngừng đẩy mạnh các chương trình đào tạo, tập huấn và diễn tập, nhằm nâng cao năng lực và kỹ năng của các đơn vị liên quan. Đặc thù của các chương trình tập huấn này không chỉ tập trung vào xử lý tràn dầu, mà còn mở rộng sang các hoạt động liên quan đến ứng phó sự cố môi trường nói chung, bao gồm hóa chất độc hại và các tình huống khẩn cấp khác.

Ông Phạm Văn Sơn – Tổng Thư ký Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, Giám đốc Trung tâm Ứng phó Sự cố Môi trường Việt Nam cho biết “Khi Trung tâm Ứng phó sự cố Môi trường Việt Nam được thành lập, chúng tôi đã luôn tâm niệm sẽ hành động vì môi trường, vì cộng đồng. Hành trình 20 năm qua, SOS Môi trường tham gia ứng phó gần 300 sự cố lớn nhỏ trên khắp cả nước, nhưng chúng tôi không mong muốn có nhiều sự cố xảy ra để ứng cứu và khắc phục hậu quả, mà tập trung vào phát triển các giải pháp mang tính thực tiễn, khả thi, hiệu quả cho chủ động phòng ngừa sự cố với đội ngũ kĩ thuật rải khắp cả nước. Đó cũng là những tuyên truyền viên hiệu quả để hoạt động bảo vệ môi trường trở nên gần gũi hơn. Tuy nhiên chúng tôi thấy rằng cần bắt đầu từ việc nâng cao nghiệp vụ nhận diện rủi ro sự cố, nâng cao kiến thức chuyên cho đội ngũ cán bộ đảm nhiệm công việc thẩm định, phê duyệt các kế hoạch ứng phó sự cố của cấp cơ sở, kiểm tra việc thực thi các kế hoạch tại cấp cơ sở, đồng thời tăng cường kĩ năng chỉ huy hoạt động ứng cứu sự cố khi vượt quá khả năng kiểm soát của cấp cơ sở”

Trong năm 2024, lực lượng SOS tại cả ba miền Bắc – Trung – Nam đã phối hợp chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau, cùng với cơ quan chức năng tổ chức các chương trình tập huấn, diễn tập quy mô cấp tỉnh tại Quảng Bình, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hoà, Bình Thuận, Bình Dương, Đồng Nai, Hậu Giang… Bên cạnh đó, chương trình tập huấn diễn tập cũng được triển khai tại các đơn vị cấp cơ sở như Cảng vụ Hàng hải Thừa Thiên Huế, Vicem Hoàng Thạch, Nhiệt điện Quảng Ninh, Nhiệt điện Sơn Động, Tuyển than Hòn Gai, Tổng kho xăng dầu Đức Giang, Honda Vĩnh Phúc cùng nhiều đơn vị khác trên cả nước. Không chỉ dừng lại ở việc nâng cao năng lực, Trung tâm còn đánh giá và điều chỉnh quy trình ứng phó, tạo nên sự phối hợp nhịp nhàng giữa các lực lượng chức năng, doanh nghiệp và cộng đồng. Những nỗ lực không ngừng này đã góp phần tăng cường khả năng ứng phó sự cố, đồng thời giảm thiểu tối đa các tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Trong bối cảnh Luật phòng thủ Dân sự bắt đầu có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2024 khi hàng loạt các loại kế hoạch ứng phó sự cố tràn dầu, sự cố hóa chất độc, sự cố chất thải, sự cố môi trường cũng phải đồng thời thực hiện với các qui định chồng chéo thì kinh nghiệm ứng cứu gần 300 sự cố với qui mô và tính phức tạp khác nhau trên cả nước của Trung tâm SOS Môi trường có thể hữu ích giúp các địa phương và doanh nghiệp triển khai thực hiện các qui định một cách hiệu quả nhất. 

Giáo sư, Anh hùng đa dạng sinh học ASEAN Đặng Huy Huỳnh – Phó Chủ tịch Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam chia sẻ “Tôi đồng hành cùng SOS Môi trường với chiều dài hơn 10 năm và tôi luôn nhìn thấy ở đó tâm huyết, cái tâm từ người lãnh đạo Trung tâm đến đội ngũ được gọi là “những người lính áo vàng”. Tôi rất ấn tượng với trách nhiệm và nhiệt huyết các bạn thể hiện, với công việc chuyên nghiệp, với hoạt động cộng đồng luôn hào hứng, tất cả mọi việc tôi đều cảm nhận, SOS Môi trường chưa bao giờ đặt lợi nhuận kinh doanh mà luôn để trách nhiệm xã hội cùng với lòng biết ơn lên trên tất cả”

Đội ngũ kỹ thuật của SOS không ngừng nghiên cứu, đổi mới và sáng tạo để sản xuất ra những sản phẩm tiên tiến, phù hợp với đặc thù sự cố của Việt Nam, dựa trên kinh nghiệm thực tế trong ứng phó các sự cố tràn dầu và hóa chất trên toàn quốc. Những sản phẩm này không chỉ nâng cao hiệu quả ứng phó mà còn thỏa mãn các yêu cầu ngày càng cao về tính bền vững, đồng thời tối ưu hóa chi phí trong công tác bảo vệ môi trường.

Thiết bị thu hồi dầu-hóa chất với thiết kế gọn nhẹ, cơ động, đa năng: Thu hồi dầu trên mặt nước; thu hồi dầu-hóa chất dạng lỏng trên bề mặt, trong cống ngầm, trong giếng, dưới đáy bể, đáy sông hồ; xịt cao áp; phun khử khí độc; dập cháy

 

Phao cố định siêu bền cho chủ động phòng ngừa ứng phó sự cố tràn dầu tại cảng, sự cố tràn dầu có nguy cơ xâm nhập vào cửa lấy nước của nhà máy nước, nước tưới cho sản xuất nông nghiệp, đồng thời dùng để chặn rác không để trôi sang sông, biển   

 

Bên cạnh đó, Trung tâm SOS Môi trường tự hào xây dựng và duy trì mạng lưới ứng phó sự cố môi trường với hơn 100 trạm trực ứng phó sự cố trải rộng trên khắp cả nước với trang bị vật tư và đội ngũ chuyên gia sẵn sàng phản ứng nhanh với mọi tình huống sự cố, phối hợp hiệu quả với các lực lượng chức năng, doanh nghiệp và cộng đồng, giúp giảm thiểu tối đa tác động của sự cố đến môi trường và sức khỏe con người.

Thượng tướng, Viện sỹ Nguyễn Huy Hiệu – Nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân cho biết “Tôi đã dự nhiều chương trình diễn tập với sự tham gia của Trung tâm ứng phó sự cố môi trường Việt Nam, chương trình nào cũng ấn tượng, nhưng tôi nhớ nhất sự kiện Diễn tập phòng thủ dân sự do Bộ Tư lệnh Hóa học tổ chức, ở đó tôi nhìn thấy được sự tập trung chuyên môn, các thiết bị kỹ thuật tiên tiến, sự cải tiến cho phù hợp từng hoạt động với sự chú tâm của toàn đội ngũ, tôi cảm nhận thấy khi mọi người gọi các thành viên của SOS Môi trường là “những người lính” hoàn toàn chính xác, đó là những người lính nhiệt tâm, sẵn sàng hành động bất cứ lúc nào và bất cứ nơi đâu”

Diễn tập Phòng thủ dân sự ứng phó sự cố môi trường qui mô liên tỉnh năm 2020

 

Đại biểu tham dự Diễn tập Phòng thủ dân sự ứng phó sự cố môi trường qui mô liên tỉnh năm 2020

Ngoài việc trực tiếp tham gia ứng phó, chỉ huy hiện trường, chỉ đạo, tư vấn ứng cứu các sự cố môi trường, phục hồi môi trường tại nhiều địa phương trên toàn quốc, như: Hà Nội, Vĩnh Phúc, Yên Bái, Hòa Bình, Hải Phòng, Quảng Ninh, Nam Hà, Thái Bình, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Bình Thuận, Đắc Lắc, Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Hậu Giang…, Trung tâm SOS Môi trường còn có thế mạnh nổi bật trong chủ động nghiên cứu, thiết kế, chế tạo, sản xuất các trang thiết bị vật tư chuyên dùng cho phòng ngừa, ứng phó, xử lý sự cố ô nhiễm môi trường với tính năng ưu việt phù hợp với ứng cứu các sự cố mang tính đặc thù tại Việt Nam, dành thế chủ động, không bị phụ thuộc nguồn hàng nhập khẩu trong bối cảnh thế giới phức tạp. Trung tâm Ứng phó Sự cố Môi trường Việt Nam còn tích cực tham gia vào các dự án quốc tế, đóng góp vào các giải pháp bảo vệ môi trường toàn cầu, như: Chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn ứng cứu sự cố tại các Hội nghị liên ngành về Quy định nhà nước trong lĩnh vực phòng ngừa, ứng phó sự cố tràn dầu trên biển và lãnh thổ Liên bang Nga; Chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn ứng cứu sự cố môi trường trong khai thác mỏ tại Hội thảo quốc tế tại Azerbaijan; Tham gia nhóm chuyên gia kĩ thuật môi trường và ứng phó thảm họa của Liên đoàn các tổ chức kĩ thuật các nước khối Asian tại Malaysia; Chia sẻ kinh nghiệm tổ chức nguồn lực ứng phó sự cố trên phạm vi toàn quốc theo Chương trình hợp tác quản lý thiên tai phối hợp giữa Việt Nam và Mỹ tại thành phố Huế.

Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Sinh – Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và môi trường Việt Nam cho biết “SOS Môi trường là thành viên thuộc Hội Bảo vệ Thiên nhiên và môi trường Việt Nam, luôn nhiệt tình và chủ động trong tất cả các hoạt động, nhất là những chương trình kết nối giao lưu quốc tế và những chương trình vì cộng đồng. Mọi người hành động vì môi trường, vì cái tâm thật sự hướng tới môi trường. Tôi vẫn còn nhớ những chiếc xe ứng phó chuyên dụng màu vàng SOS rong ruổi đưa các nhà khoa học đi các miền đất nước để khảo sát, trao bằng cây di sản, đưa  đến những Hội nghị, hội thảo, tất cả đều với tấm lòng và sự sẵn sàng của SOS bằng tri thức và lòng biết ơn của mình với hoạt động bảo vệ môi trường mà mình được tham gia”

Ngoài việc là đơn vị chuyên sâu trong lĩnh vực xử lý sự cố môi trường, Trung tâm còn tham gia vào dự án quan trọng “Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp giảm thiểu tác động của đốt lộ thiên và sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật trong nông nghiệp đến biến đổi khí hậu, sức khỏe con người và đa dạng sinh học ở Việt Nam”. Dự án này được Bộ Môi trường, Thực phẩm và Nông nghiệp Vương Quốc Anh (DEFRA) tài trợ thông qua Liên minh Toàn cầu về Sức khỏe và Ô nhiễm (GAHP). Trong suốt 2 năm qua, với vai trò phụ trách hoạt động truyền thông của dự án, Trung tâm đã thực hiện được nhiều hoạt động ý nghĩa như: Phát hành hơn 200 tài liệu; 500 bộ sổ tay tờ rơi; 50 áp phích và phóng sự đồng thời xây dựng hệ sinh thái truyền thông với 5 kênh chính và phối hợp với 18 kênh khác, xuất bản 76 bài đăng và thực hiện chương trình tọa đàm trên truyền hình quốc gia để nâng cao nhận thức cho nông dân và cán bộ địa phương, thu hút được sự quan tâm lớn của cộng đồng. Trong khuôn khổ dự án, cuộc thi “SÁNG TẠO XANH – SỐNG TRONG LÀNH” đã thu hút gần 100.000 lượt tiếp cận qua mạng xã hội, với hàng chục bài báo và viết trực tuyến, góp phần thúc đẩy cộng đồng tìm kiếm giải pháp nông nghiệp bền vững.

Dự án cũng mở ra hy vọng về một nền nông nghiệp bền vững hơn, trong đó người dân không chỉ là đối tượng hưởng lợi mà còn là những nhân tố chính trong việc bảo vệ môi trường sống.

Phát biểu của TS. Petr Sharov – Điều phối viên khu vực châu Á của GAHP “Tôi đến Việt Nam nhiều lần, nhưng trong dự án lần này, tôi rất vui khi được gặp Giám đốc Phạm Văn Sơn, được làm việc với các bạn trong SOS Môi trường, tôi thấy các bạn thật sự đam mê và sáng tạo. Mỗi đề xuất, mỗi chuyến đi, mỗi chương trình đều mang màu sắc riêng, ý nghĩa riêng, mà trong suốt những năm đã tham gia GAHP tôi sẽ khó quên được tình cảm và những điều các bạn đã làm. Tôi nghĩ với những dự án về môi trường, nếu không làm từ tâm, thì sẽ khó có thể hiệu quả, các bạn đã làm bằng tất cả những gì mình có và thật tuyệt vời”

TS. Petr Sharov – Điều phối viên GAHP tại khu vực châu Á (ngồi giữa)

 

Những chương trình đều mang dấu ấn riêng của SOS Môi trường nhưng hội tụ biết bao trí tuệ của bao con người, từ các giáo sư, những chuyên gia về môi trường trong nước cũng như quốc tế, các thành viên SOS Môi trường và tất cả đều mang một tâm thế đầy nhiệt huyết, đầy trí tuệ, đầy lòng biết ơn.

Hành động từ lòng biết ơn

Hành trình 20 năm qua với các thành viên của SOS Môi trường, mỗi người đều tự hiểu sâu sắc và biết rõ con đường mình đang đi dù chặng đường đi qua và chặng đường đi phía trước còn rất nhiều khó khăn.

Hoàng Long  - Phó Giám đốc Trung tâm ứng phó sự cố môi trường Việt Nam cho biết “Hiện nay với mạng lưới của SOS Môi trường, các trạm ứng phó ở khắp các địa điểm quan trọng trên cả nước, tất cả những người lính áo vàng có những thời điểm vất vả vô cùng, ăn không kịp, ngủ khẩn trương, nhưng tất cả mọi người đều thấy may mắn và biết ơn vì được đồng hành với công việc bảo vệ môi trường. Chúng tôi được đi khắp các tỉnh thành phố, được gặp rất nhiều người, và qua những chương trình tập huấn, qua những hội thảo, mỗi người lại hiểu hơn về tầm quan trọng của bảo vệ môi trường từ ý thức mỗi người, để mọi người tự giác hơn, mọi người chia sẻ hơn, và tự hào hơn về những việc mình làm”

Trung tâm Ứng phó sự cố môi trường Việt Nam tự hào về những nỗ lực không ngừng của tất cả thành viên trong Gia đình SOS. Từ việc tổ chức các chương trình tập huấn và diễn tập quy mô lớn, ứng phó với những sự cố nguy hiểm đến tham gia các chương trình và hội nghị quốc tế, mỗi thành tựu đều minh chứng cho vị thế ngày càng vững chắc của SOS Môi trường.

Kĩ thuật viên ứng phó sự cố của Trung tâm SOS Môi trường khu vực miền Bắc

 

Ông Phạm Văn Sơn – Tổng Thư ký Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, Giám đốc Trung tâm Ứng phó Sự cố Môi trường Việt Nam cho biết “Hành động từ lòng biết ơn có thể là cụm từ mơ hồ với nhiều người, nhưng chúng tôi luôn hiểu con đường chúng tôi đang đi, có những khó khăn, có những trở ngại, nhưng chúng tôi tin rằng hành trình này sẽ có ý nghĩa với tất cả mọi người vì mỗi hành động, mỗi chương trình đều có ý nghĩa với môi trường trong lành. Giống như âm nhạc không biên giới, những trái tim đều sẵn sàng hướng tới hoạt động bảo vệ môi trường sẽ có tiếng nói chung, để kết nối chính mọi người ở trong nước, kết nối với các chuyên gia và thành viên ở nước ngoài, tất cả sẽ tạo nên mạng lưới vững vàng, cùng chia sẻ đi bao mong muốn, tâm huyết hướng tới môi trường. Đó là khát vọng và cũng là mục tiêu SOS Môi trường sẽ hành động bằng tất cả nhiệt huyết và trái tim mình”

Có nhiều điều để chia sẻ về hành trình SOS Môi trường đã đi qua, những dấu ấn luôn còn mãi với thời gian qua từng cống hiến, sự nhiệt huyết luôn lớn dần theo chiều dài của những chặng đường đi khắp cả nước, đi khắp các quốc gia để lan tỏa, chia sẻ sự nhiệt thành và tận tâm với hành trình này.

Bảo vệ môi trường bằng tất cả trí tuệ

Bảo vệ môi trường bằng hành động

Và chắc chắn SOS Môi trường sẽ thực hiện được mong muốn khi đang từng ngày kết nối những chuyên gia hàng đầu trong nước và quốc tế, những người luôn chú tâm và dành mọi sự nhiệt huyết cho con đường này.

Để mỗi chúng ta bảo vệ môi trường từ sự biết ơn và những hành động tự nhiên nhỏ bé nhất.